ءساۋىر ايىندا ونوماستيكالىق اتاۋلار بەرۋدىڭ جاڭا تارتىبىنە بايلانىستى ەلباسى جارلىعىنىڭ كۇشىنە ەنگەنىنە ءبىر جىل تولدى. وسىدان كەيىن استانا قالاسىندا ءتيىستى سالادا نە ىستەلدى؟ وسى جونىندە تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ەربول تىلەشوۆپەن سۇحباتتاسقان ەدىك.
– ەربول ەردەمبەكۇلى, ەلباسى جارلىعى كۇشىنە ەنگەن ۋاقىتتان بەرگى ونوماستيكالىق كوميسسيانىڭ جۇمىس بارىسى جونىندە اڭگىمەلەسەڭىز.
– پرەزيدەنت جارلىعى جاريالانعاننان كەيىن وسى سالاداعى جۇمىستاردى رەتتەيتىن ۇكىمەت قاۋلىسى ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 24 اقپانىندا قابىلداندى. وسى قاۋلىدا ونوماستيكالىق اتاۋلار بەرۋدىڭ تەتىكتەرى مەن ءتارتىبى بەكىتىلدى. اتالعان كەزەڭدە ونوماستيكالىق كوميسسيا ءوز وتىرىستارىندا نەگىزىنەن العاندا, مەكەمەلەردەن, ازاماتتاردان كەلگەن ۇسىنىستاردى قارادى. قالامىزدىڭ استانالىق مارتەبەسىنە وراي, بىرقاتار ۇسىنىستار ماقۇلداندى, كەيبىرەۋلەرى قاناعاتتاندىرىلمادى. وسى ارادا كوپشىلىكتىڭ نازارىنا استانا قالاسىندا جالپى ۇلتتىق, مەملەكەتتىك دەڭگەيدە قىزمەت ەتكەن ازاماتتارعا, ءىرى تاريحي وقيعالاردىڭ قاھارماندارىنا, رۋحانياتىمىزدىڭ اسا كورنەكتى تۇلعالارىنا, ءبىر ءوڭىردىڭ ەمەس, تۇتاس ەلدىڭ وركەندەۋىنە ۇلەس قوسقان اسا كورنەكتى, بارشاعا تانىمال تۇلعالارعا عانا كوشە نەمەسە نىسان اتاۋى بەرىلەتىندىگىن ايتقىم كەلەدى.
بىزگە وڭىرلەردەن بەلگىلى ءبىر ازاماتتارعا كوشە, مەكتەپ اتاۋىن بەرۋ جونىندە ۇسىنىستار كەلىپ جاتادى. مۇنداي ۇسىنىستاردىڭ ەداۋىر بولىگىندە سول وڭىرلەرگە عانا ەڭبەگى سىڭگەن نەمەسە كەشەگى كەڭەستىك زاماندا رەسپۋبليكادا, وبلىستاردا پارتيا قىزمەتتەرىندە بولعان ازاماتتاردىڭ ەسىمدەرى سۇرالادى. البەتتە, ونداي كىسىلەردىڭ ەڭبەكتەرىن جوققا شىعارا المايمىز, دەگەنمەن كەڭەستىك داۋىردە وبلىستىق پارتيا كوميتەتتەرىندە, تاعى دا قانشاما بيلىك ورىندارىندا جۇمىس ىستەگەندەردىڭ بارشاسىنا اتاۋ بەرە بەرسەك, وندا كەشەگى كەڭەستىك يدەولوگيادان الشاقتاي قويماعانىمىز. سول ازاماتتاردىڭ ىشىندە, كەڭەستىك ساياساتتىڭ ىشىندە ءجۇرىپ, ايرىقشا تاريحي جادىمەن, ۇلتتىق پوزيتسياسىمەن بايقالعان جۇمابەك تاشەنوۆ, ءىلياس وماروۆ, وزبەكالى جانىبەكوۆ سىندى تۇلعالار بولدى. مۇنداي تۇلعالار قانداي قۇرمەتكە دە لايىق. ءبىزدىڭ تاريحي جادىمىزدىڭ مىقتىلىعى – تاريحقا دەگەن كوزقاراسىمىزدىڭ شىنايىلىعىندا. ەلباسى ءوز جارلىعىنا ونوماستيكا سالاسىندا ادىلەتتىلىك سالتانات قۇرۋ ءۇشىن قول قويدى. ۇكىمەت قاۋلىسى وسىنى رەتتەيدى.
– وسىنى مەيلىنشە تاراتىڭقىراپ ءتۇسىندىرىپ بەرسەڭىز.
– ۇكىمەت قاۋلىسى بويىنشا ۇسىنىلعان اتاۋ بىرنەشە كەزەڭنەن وتەدى. ايتالىق, كوشە اتاۋىن بەرۋ جونىندە ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەننەن كەيىن, ساۋلەت جانە قالا قۇرىلىسى باسقارماسىنان كوشەنىڭ سىزباسى الىنادى دا, ءوتىنىش پەن كوشە سىزباسى الدىمەن قالالىق ءماسليحاتتىڭ تۇراقتى كوميسسياسىندا قارالادى. ءماسليحات كوميسسياسىنان كەيىن جەتى جۇمىس كۇنى ىشىندە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ ينتەرنەت-رەسۋرستارىندا جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانادى. بۇدان سوڭ ونى قالالىق ونوماستيكا كوميسسياسى قارايدى, وسى كوميسسيا ماقۇلداسا, قاجەتتى قۇجاتتارمەن بىرگە رەسپۋبليكالىق كوميسسياعا جولدانادى, ەگەر مۇندا وڭ شەشىمىن تاپسا, قالا اكىمدىگى مەن ءماسليحاتتىڭ بىرلەسكەن شەشىمى قابىلدانادى.
– ال, مەكتەپتەرگە جانە نىساندارعا اتاۋ بەرۋ قالاي جۇزەگە اسىرىلادى؟
– تۇسكەن ءوتىنىش ەڭ الدىمەن سول نىساننىڭ كەلىسىمىن الۋدان باستالادى. ماسەلەن, مەكتەپ بولسا مەكتەپ باسشىلىعىنىڭ كەلىسىم حاتى الىنىپ, الدىمەن قالالىق ونوماستيكالىق كوميسسيادا قارالادى, بۇل كوميسسيا قولداسا, ءماسليحات سەسسياسىنا بارادى, دەپۋتاتتار كەلىسىم بەرگەن جاعدايدا رەسپۋبليكالىق ونوماستيكالىق كوميسسيادا قارالادى, ەگەر مۇندا وڭ شەشىم قابىلدانسا, نىسان اتاۋى ۇكىمەت قاۋلىسىمەن بەكىتىلەدى.
– استانا – اي ساناپ, جىل ساناپ ءوسىپ كەلە جاتقان قالا. قازىردە قالامىزدا تاريحي وقيعالار مەن تۇلعالارعا, ءداستۇرلى جانە گەوگرافيالىق اتاۋلارعا بايلانىستى كوشەلەر كوپتەپ سانالادى. الداعى ۋاقىتتا ەسكەرىلمەي قالعان قانداي تۇلعالارعا, تاريحي وقيعالارعا بايلانىستى اتاۋلار قويۋ جوسپارلانعان؟
– نەگىزىنەن, قالامىزدا سان عاسىرلىق تاريحىمىزدىڭ ءار كەزەڭىندەگى وقيعالار, ورىندار, تۇلعالار قۇرمەتىنە كوشە اتاۋلارى بەرىلگەن. سونىمەن بىرگە كەڭ-بايتاق قازاقستاننىڭ گەوگرافيالىق اتاۋلارى, بايىرعى ءداستۇرلى قۇندىلىقتارىمىز دا كورىنىس تاپقان. بۇل تۇرعىدان كەلگەندە استانانىڭ ونوماستيكالىق اجارى ەشبىر قالاعا ۇقسامايدى, وزىنشە ءبىر تاريحي-ەتنوگرافيالىق, مادەني الەم دەسە بولار. البەتتە, ونوماستيكالىق كوميسسيا ءوز بەتىمەن ناقتى جوسپار جاساپ, اتاۋلار بەرە المايدى. بارشاسى حالىقتىڭ سۇرانىسىمەن جۇزەگە اسىرىلادى. قازىرگى كەزەڭدە كەرەي, جانىبەك حاندار مەن ابىلاي حان اراسىنداعى قازاق مەملەكەتىن نىعايتۋعا ايرىقشا تاريحي ۇلەس قوسقان قاسىم حان, ەسىم حان, حاقنازار حان, تاۋەكەل حان, تاۋكە حان جانە قازاقتىڭ ۇلى بيلەرىنىڭ ەسىمدەرى بەرىلۋى كەرەك سياقتى. ونى ۋاقىت كورسەتەدى, حالىق شەشەدى.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
امانعالي قالجانوۆ
