كەشە استانادا مادەنيەت جانە كرەاتيۆ سالانىڭ ۇلتتىق ەكونوميكاداعى ءرولى, مادەني يندۋسترياداعى جاڭا بيزنەس-باستامالار مەن ونى ينۆەستيتسيا سالۋعا تارتىمدى قىلۋدىڭ جولدارىن كەڭىنەن تالقىلاعان كرەاتيۆتى ورتالىق ازيا (سreative Central Asia) فورۋمى ءوتتى. قازاقستانداعى بريتان كەڭەسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن, استانا قالاسى اكىمدىگى, مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن وتكەن فورۋمعا ورتا ازيا مەملەكەتتەرىنەن جانە ۇلىبريتانيادان سەكسەنگە جۋىق مادەني, كرەاتيۆ سالا وكىلى قاتىسىپ, ءوز تاجىريبەلەرىن ورتاعا سالدى.
فورۋم قاتىسۋشىلارى الدىندا ءسوز سويلەگەن استانا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسقار امرين: «ەكسپو-2017» سەكىلدى دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيدەگى اۋقىمداعى شارالاردى ۇيىمداستىرىلۋى استانادا كرەاتيۆ يندۋستريانى دامىتۋعا مۇمكىندىك بار ەكەنىن كورسەتتى. ءبىز بىلتىر قالانىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ جاڭا مودەلىن قابىلدادىق. ادام كاپيتالىنىڭ جاڭا قىرلارىن جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى نەگىزگە الا وتىرىپ, ون باستى باعىت ىرىكتەلىپ الىندى. سونىڭ بىرەۋى – كرەاتيۆ يندۋستريا. بىزدە استانادا ءسان, تەاتر اپتالىعى, ءتۇرلى حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ونەر كونكۋرستارى مەن مادەني مەگا-شارالار, ساۋلەت جوبالارىن تالقىلاۋ ءجيى وتكىزىلىپ تۇرادى. كەلەسى جىلى حالىقارالىق IT-حاب جۇمىسىن باستايدى. سوندىقتان كرەاتيۆ يندۋستريانى دامىتۋ قالانىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىنا قالاي اسەر ەتەتىنىن ءبىلۋ جانە قالادا كرەاتيۆتى ورتا قالىپتاستىرۋ بويىنشا وزىق تاجىريبەلەردى ۇيرەنۋ ءبىز ءۇشىن ماڭىزدى» دەدى.
اتالمىش فورۋم بارىسىندا ۇلىبريتانيادان كەلگەن مادەني ساياسات جانە كرەاتيۆ يندۋستريانىڭ تاجىريبەلى ماماندارى ءوز كوزقاراستارىمەن ءبولىستى. سەبەبى ۇلىبريتانيا – كرەاتيۆ يندۋستريا بويىنشا سوڭعى 20 جىلدا تاڭعالارلىق جەتىستىكتەرگە جەتكەن ەل. تاراتا ايتساق, 1997 جىلى بيلىككە كەلگەن توني بلەر باستاعان لەيبوريستەر ۇكىمەتى 1994 جىلعى, اۆستراليا ۇكىمەتى جاريالاعان «كرەاتيۆتى ۇلت» (Creative Nation) زەرتتەۋىن نەگىزگە الىپ ءارى ءتۇرلى كرەاتيۆ سەكتوردا كاسىپ قىلىپ جۇرگەن جاندارمەن كەڭەسە وتىرىپ, وسىناۋ اۋقىمدى يندۋستريانىڭ بريتانيا ەكونوميكاسىنداعى ماڭىزىنا باعا بەرۋدى قولعا العان بولاتىن. سونىڭ نەگىزىندە, 1998 جىلى اقپارات, مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى «كرەاتيۆ يندۋستريانىڭ كارتاسى» دەگەن زاڭدىق كۇشى بار قۇجات قابىلدادى. ول جەردە كرەاتيۆ يندۋستريانىڭ 13 باعىتى (ساۋلەت, قولدانبالى-ساندىك ونەر, ديزاينەر, ءسان يندۋسترياسى, باسپا ءىسى, ينتەرەاكتيۆتى ويىن جاساۋ (كومپيۋتەرلىك ويىن), ورىنداۋشىلىق ونەر, كينو, مۋزىكا, كومپيۋتەرلىك باعدارلاما جاساۋ, جارناما, ونەر تۋىندىسى جانە انتيكۆاريات نارىعى, تەلەۆيزيا جانە راديو-رەد) بىرىكتىرىلدى. سوڭعى شىققان رەسمي مالىمەتتەرگە سەنسەك, كرەاتيۆ يندۋستريانىڭ ۇلىبريتانيا ەكونوميكاسىنداعى ءبىر جىلدىق ۇلەسى 84,1 ملرد فۋنت ستەرلينگتى قۇرايدى. سالا 2014 جىلدان بەرى 8,9% ءوسىم كورسەتىپ وتىر.
لوندون مەرىنىڭ مادەني ساياسات جونىندەگى كەڭەسشى دجون نيۋبيگين مەن «Ingenious Group» ينۆەستيتسيالىق كومپانياسىنىڭ كەڭەسشىسى, دوكتور مارتين سميت اراسىنداعى پانەلدىك پىكىرتالاستان ۇققانىمىز – كرەاتيۆ يندۋستريادا قىزمەت ەتەتىن شاعىن جانە ورتا بيزنەس جاڭا ەكونوميكالىق قۇرىلىمدا ايرىقشا رولگە يە. ويتكەنى جاساندى ينتەللەكت پەن روبوتوتەحنيكا ونەركاسىپ اتاۋلىنى اۆتوماتيزاتسيالاپ جاتقان «ءتورتىنشى يندۋستريالدىق توڭكەرىس» زامانىندا الەمدەگى ەڭبەك نارىعى تۇبىرىنەن وزگەرەدى. وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارىنىڭ زەرتتەۋىنشە, الداعى 20 جىلدا قازىرگى ماماندىقتاردىڭ جارتىسىنا جۋىعى قاجەت بولماي قالادى. سوندىقتان 21-عاسىرداعى ەكونوميكانىڭ ءوسىمى اينالىپ كەلگەندە شىعارماشىلىقتى, زياتكەرلىك مەنشىكتى قورعاۋعا كەلىپ تىرەلەدى. فورۋم بارىسىندا شەتەلدىك ماماندار ۇزدىك تاجىريبەلەرىمەن ءبولىستى. مىسالى, قىرعىز قىزى نارگيزا قۇلاتاەۆا بىشكەكتەگى قاڭىراپ قالعان مەديتسينالىق قۇرىلعى زاۋىتىن لوفت- ستيلدەن شىعارماشىلىق ۇيىنە قالاي اينالدىرعاندارىن ايتىپ بەردى. ال ونىڭ ارىپتەسى, لوندوننىڭ يسلينگتون ايماعىندا جوعارى شىعارماشىلىق ونىمدىلىك پاركىنىڭ (High House Production Park) نەگىزىن قالاعان اندرەا ستارك ءتۇرلى شىعارماشىلىق ۇجىمدى ءبىر شاڭىراقتىڭ استىنا جيناعان وسىناۋ ورتالىق لوندوننىڭ ىلعي ءوندىرىس ورنى شوعىرلانعان, كەدەي-كەپشىك تۇراتىن, جاداۋ اۋدانىنىڭ تىرشىلىگىنە قالايشا قان جۇگىرتكەنىن اسەرلى جەتكىزدى. فورۋم ەكى كۇنگە سوزىلدى. بريتان كەڭەسىنىڭ قازاقستانداعى وكىلدىك جەتەكشىسى دجيم بۋتتەريدىڭ ايتۋىنشا, اتالمىش شارا ۇلىبريتانيانىڭ ءوز تاجىريبەسىمەن ءبولىسىپ, شيكىزاتقا تاۋەلدى قازاقستان ەكونوميكاسىندا كرەاتيۆ يندۋستريانىڭ العىشارتتارىن قالىپتاستىرۋعا كومەك بەرۋ نيەتىمەن ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
ادىلبەك جاپاق
