رۋحانيات

ماعجاننىڭ ماڭگىلىك مۇراسى

وقۋشىلار سارايىندا «مەنىڭ ءتىلىم – ۇلى دالا رۋحى» فەستيۆالى اياسىندا «ماعجان الەمى» اتتى پوەزيا كەشى ءوتتى.

ماعجان جۇماباەۆتىڭ تۋعا­نىنا 125 جىل تولۋىنا ارنال­عان كەشتى استانا قالاسى ءتىل­دەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسى, «رۋحانيات» مەكە­مەسى ۇيىمداستىرعان. كەش بارىسىندا ادەبيەتتانۋشى عا­لىمدار ماعجاننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا قاتىستى دەرەكتەر ايتىپ, بەينەسيۋجەتتەر كورسەتىلدى. اقىندار ماع­جانعا ارنالعان جىرلارىن وقىپ, ونەرپازدار ماعجاننىڭ ءان الەمىنەن سىر شەرتتى. ماعجان ەسىمدى جاس ورەندەر اقىننىڭ ولەڭدەرىن وقىدى.
«ماعجانتانۋدىڭ ءورىسى بۇگىندەرى كەڭ قانات جايۋدا. بۇل ءۇردىس تەك قانا قازاق توپىراعىندا ەمەس, تۇركى الەمىندە ءجۇرىپ جاتىر. تاتارستان, باشقۇرتستان, باسقا دا تۇركى ەلدەرىندە ماعجاننىڭ جىرلارى ۇرپاقتىڭ ساناسىنا سىڭىرىلۋدە. ماعجان – تۇركى بىرلىگىن, تۇركى الەمىنىڭ ازاتتىعىن جىرلاعان اقىن. اقىننىڭ «تۇركىستان تسيكلى» ولەڭدەرىندە قازاق حالقىنىڭ بەس مىڭ جىلدىق تاريحى قامتىلادى. ماعجاننىڭ 1918 جىلى جازىلعان «بوستاندىق» ولەڭىندە سوۆەتتىك, يدەولوگيالىق جۇيە قايدا اپاراتىنى اقىندىق عاجاپ تۇيسىكپەن بولجانعان. مىسالى, «جەر ءجۇزىن قان باسقاندا,/ كوبىگى شىعىپ اسپانعا, /جىن جولداس بوپ ادامعا,/ تۋرالىق, تەڭدىك ۇمىتىلىپ,/ ءىنجىل, قۇران جىرتىلىپ… ماعجاننىڭ تۇلعاسىن تانۋعا قاتىستى ءبىرسىپىرا قۇندى-قۇندى ەستەلىكتەر جا­زىلعان. ءبىرىنشىسى, «بەس ارىس» كىتابى. وندا اقىننىڭ كوزىن كورگەن تۇلعالاردىڭ ەستەلىكتەرى قامتىلعان» دەگەن فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ساعىمباي جۇماعۇلوۆ اقىن تۋرالى ءسوز قالدىرعان ادام­دارعا توقتالدى. ولاردىڭ قاتارىندا ماعجاننىڭ جارى زىليحا, اقىننان قىزىلجارداعى پەداگوگيكالىق تەحنيكۋمدا ءدارىس تىڭداعان ايگىلى ءانشى ەرمەك سەركەباەۆتىڭ اناسى زىليحا, گۇلنار دۋلاتوۆا, ءاليحان بوكەيحاننىڭ ءىنىسى سماحان تورە, باشقۇرت اقىنى ءسايفي قۇداش, بەيسەنباي كەنجەباەۆ, ت.ب. بار.
«ماعجان قازاق پوەتيكاسىن, قازاق ولەڭىن ەۋروپالىق دەڭگەيگە, الەم دەڭگەيىنە بيىككە كوتەرىپ كەتتى. اقىن پوەزياسى ءاربىر قازاق بالاسىن ۇلتىن, ەلىن سۇيۋگە, مەملەكەتتى سۇيۋگە جەتەلەيدى. حح عاسىردان ءححى عاسىرعا جەتكەن ماعجان مۇراسى ءححىى, ءححىىى عاسىرلارعا دا بارادى» دەدى بەلگىلى اقىن, فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى امانجول ءالتاي. بەلگىلى قالامگەر, جىرشى, ماناسشى بايانعالي ءالىمجانوۆ «باتىر بايان» پوەماسىنان ءۇزىندى ورىندادى.

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button