بيىل كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ماقتاي ساعديەۆتىڭ تۋعانىنا 90 جىل تولدى. ءوزىم وسىنداي ارداقتى ازاماتپەن جاقىن ارالاسىپ جانە قىزمەتتە ۇزەڭگىلەس بولعانىمدى ۇلكەن مارتەبە سانايمىن.
اعامىز ادامگەرشىلىگى مول, ەل قىزىعارداي ۇلگىگە, ءتالىم-تاجىريبەگە تولى ەلىمىزدىڭ ابزال ازاماتى ەدى. سوناۋ سەكسەنىنشى جىلدار باسىندا ماسكەۋدەن بۇكىلوداقتىق عىلىمي-زەرتتەۋ كيبەرنەتيكا ينستيتۋتىنداعى قىزمەتىمدى تاستاپ, ەلگە كەلگەندە مەنى تورعاي وبلىسىنا سوۆحوزدىڭ باس ەكونوميسى جۇمىسىنا جىبەرگەن ەدى. سول ۋاقىتتا ءبىرىنشى رەت ماقتاي رامازانۇلى ساعديەۆ تۋرالى ەستىگەن بولاتىنمىن. بىلىكتى باسشى, شەبەر ۇيىمداستىرۋشى, ءادىل ادام ەكەنىن قاراپايىم حالىق سۇيسىنە ايتىپ جۇرگەنىن ەمىس-ەمىس ەستىدىم.
ءبىرىنشى تانىسۋ الماتىدا – مەملەكەتتىك اگروونەركاسىپ كوميتەتىندە بولدى. ول كەزدە مەن سول كوميتەت باستىعىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى – مينيستر قىزمەتىن اتقارىپ جۇرگەن ەدىم. ۇزىن بويلى, ءجۇزى اشىق, وزىنە ادامنىڭ نازارىن تەز اۋدارتىپ, كوڭىلىن تارتىپ الاتىن ادام ەكەن. سول كەزدە ماقتاي رامازانۇلى – كوكشەتاۋ وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى. باسقارىپ وتىرعان وبلىسى – رەسپۋبليكاداعى اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭ دامىعان ايماق. كوپتەگەن جاڭالىقتار ەنگىزگەن. اسىرەسە, اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەۋدە الدىڭعى قاتاردا بولاتىن. دۇكەندەرى دە جەرگىلىكتى نان, ەت-ءسۇت ونىمدەرىنە تولىپ تۇراتىن. الەۋمەتتىك جاعدايعا كوپ جاڭالىق ەنگىزگەن. الەكساندروۆكا (قازىرگى كەنەسارى) اۋىلىن قايتادان جاڭعىرتىپ, ۇلگى رەتىندە جاڭا قۇرىلىستار سالعان. سول كەزەڭدەردە كوپتەگەن اۋىلشارۋاشىلىق ماسەلەلەرىن تالقىلاپ ەدىك. كوكشەتاۋ وبلىسىن ارالاعاندا ماقتاي اعامىزدىڭ ىستەپ جاتقان ءىسىن, ەنگىزگەن جاڭالىقتارىن كورىپ, ءوزىن ءىرى اۋىل شارۋاشىلىق ماقتانى, ۇزدىك اگروونەركاسىپ كەشەنىن ۇيىمداستىرۋشى رەتىندە تانىتقانىنا ءوز كوزىممەن كۋا بولدىم.
قازاق ەلى ەگەمەن بولعاننان كەيىن كوكشەتاۋ وبلىسىنىڭ ءبىرىنشى اكىمى بولىپ پرەزيدەنت جارلىعىمەن تاعايىندالدىم. ارينە, وبلىسقا بارۋعا دايىندىق جۇرگىزىپ, ساراپتاۋ جاسادىم. ەڭ باستىسى, اگرارلىق وبلىستى يندۋستريالاندىرۋ قاجەت ەدى. سونىڭ ارقاسىندا الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋ. ول – جىلۋ, جول, سۋ ماسەلەلەرى. كوكشەتاۋدا وسى ماسەلەلەرمەن تولىعىراق تانىسىپ قاراسام, وبلىستا بۇل پروبلەمالاردى شەشۋگە ماقتاي اعامىز كەزىندە كىرىسىپ كەتكەن ەكەن. دالىرەك ايتسام, رك-2 قازاندىعى بارىسىندا اجەپتاۋىر جۇمىستار ىستەلگەن. جول ماسەلەسىن شەشۋدە دە باستاما جاسالىپ, كوكشەتاۋ مەن ششۋچينسك اراسىنداعى كەڭ جولدى سالۋعا كىرىسكەن ەكەن. ال سۋ ماسەلەسى كەزىندە وتە كۇردەلى, كوكشەتاۋعا سەرگەەۆ سۋ قويماسىنىڭ سۋ قۇبىرى تارتىلىپ, ساۋمالكولگە جاقىنداپ كەلگەن. وسى قۇرىلىستاردى جالعاستىرۋدى ويلاعانمىن. سونىمەن قاتار ۆاسيلەۆ كەن-بايىتۋ كومبيناتىنىڭ جۇمىسىن باستاپ, جاڭا ادىسپەن التىننىڭ كونتسەنتراتىن الىپ, كوكشەتاۋدا التىن قورىتاتىن تسەح سالىپ تا ۇلگەرىپتى. سىرىمبەتتەگى قالايى كەن ورنىن يگەرۋدى باستاۋعا ءوز ۇلەسىن قوسقان ەكەن. مىنە, وسىنداي ەلگە, حالىققا قاجەتتى ماسەلەلەرگە باس بولىپ, كۇش سالعان ماقتاي اعامىز وبلىستا ءوزىنىڭ وشپەس ءىزىن قالدىرىپ ەدى. سوندىقتان دا اسەم كوكشەدە قاراپايىم حالىق بولسىن, ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى باسشى بولسىن, ماقتاي اعامىز تۋرالى ءسۇيىسپەنشىلىكپەن ايتاتىن. ءوز تاراپىمنان مەن دە ماقتاي اعامىزدىڭ باستاۋلارىن جالعاستىرىپ, ءارى قاراي دامىتۋعا تىرىستىم. 1989-1990 جىلدارى قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ توراعاسى بولىپ, وسى اسا جوعارى قىزمەتتى ابىرويمەن اتقاردى. ول كىسى كەزىندە مينيستر, كسرو حالىق دەپۋتاتى, كەيىنىرەك ءماجىلىس دەپۋتاتى بولدى.
كەيىنىرەك ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى قىزمەتىنە اۋىسىپ, استانانى اقمولاعا كوشىرۋدە شىن جۇرەكتەن قولداپ, ۇلكەن كومەك كورسەتتى. جالپى, ارداگەرلەر كەڭەسىن باسقارعاندا اقساقالداردىڭ, جالپى حالقىمىزدىڭ قۇرمەتىنە بولەندى. وبلىستاردى باسقارعاندا رەسپۋبليكالىق ارداگەرلەر كەڭەسىمەن, ونىڭ باسشىسى ماقتاي رامازانۇلى ساعديەۆپەن اقىلداسىپ تۇراتىنبىز. سونداعى ەڭ باستىسى ماقتاي اعامىزدىڭ ايتاتىنى – «ارداگەرلەر – ەلىمىزدىڭ التىن قازىناسى ەكەنىن ەشقاشان ەستەن شىعارماۋ كەرەك, جاساعان كومەك ەسەسىمەن قايتادى» دەۋشى ەدى.
ماقتاي اعامىزدىڭ شيرەك عاسىردان ارتىق ۋاقىتتا بىرەۋگە ءبىر قاتتى سويلەپ, ايعايلاعانىن, نە بولماسا بىرەۋگە جەكىپ ۇرىسقانىن كورگەنىم جوق. يتەللەكتۋالدىعى جوعارى, ادامگەرشىلىگى مول, ءومىرشىل, جۇرتشىل, اق نيەتتى, ابزال اعامىز ەدى.
اقىرعى كۇندەرىنە دەيىن كەزدەسكەندە, تەلەفون ارقىلى سويلەسكەندە ەلدىڭ جاعدايىن ءبىلىپ, ونىڭ ىشىندە اۋىلدىڭ, جالپى حالىقتىڭ جاعدايىن سۇرايتىن. ەكى عاسىردىڭ توقايلاسقان تۇسىندا ءومىر ءسۇرىپ, ەكى داۋىردە – كەڭەس وداعى كەزىندە, ودان كەيىن ەگەمەن قازاقستان كەزىندە ەلىنە, جەرىنە قىزمەت ىستەدى. كوپ جىلدار جوسپارلى ەكونوميكا قۇرىپ, كومپارتيا قىزمەتكەرى بولسا دا, قازاقستاننىڭ نارىق ەكونوميكاسىنا كومەكتەسىپ, تولىعىمەن قولدادى جانە پرەزيدەنتىمىزدىڭ رەفورمالارىن ىسكە اسىرۋ جولىندا بەلسەنە ەڭبەك ءسىڭىردى. تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ ايتقانداي, «ماقتاي اعامىز ادەمى قارتايا ءبىلدى».
فازىل كارىبجانوۆ اعامىزدىڭ تۋعانىنا ءجۇز جىل تولۋىنا بايلانىستى ەلىمىزدىڭ ەلەۋلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى, ەلباسىعا حات جازعاندا ءبىرىنشى قولتاڭباسىن ماقتاي رامازانۇلى ساعديەۆ قويعاندا: «ءبىز ۇلىلارىمىزدى ءاردايىم ۇمىتپايىق» دەپ ايتقان ەكەن. سولاي بولعاي دەپ ءاردايىم تىلەيمىن. ماقتاي اعامىز دا ەلىمىزدىڭ ۇلىلارىنىڭ قاتارىندا ەكەنى ءسوزسىز. ەرەن ەڭبەگى, حالقىنا جاساعان قىزمەتى ارۋاقىتتا ەستە قالادى.
جانىبەك كارىبجانوۆ,
مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى
