وتكەلى وتىرعان ءتورتىنشى سەزدى الدىڭعى كەزدەسۋلەردەن ەرەكشەلەيتىن تاقىرىپتىڭ ءبىرى – ءدىن مەن مۋلتيكۋلتۋراليزم ماسەلەسى. ءدىن كەز-كەلگەن ادام بالاسىنا تىكەلەي نەمەسە جاناما اسەر ەتەتىندىكتەن, ءدىن جانە ونىڭ فۋنكتسيالارى تۋرالى بارلىق قوعام مۇشەلەرى حاباردار دەۋگە بولادى. ال, مۋلتيكۋلتۋارليزم تەرمينىن بىرەۋ ەستىسە, بىرەۋ بىلمەسى انىق.
مۋلتيكۋلتۋراليزم حح عاسىردىڭ 60 جىلدارى كانادادا ەلدەگى ەتنو-مادەني, ناسىلدىك, ءدىني ارتۇرلىلىكتى ءبىلدىرۋ ءۇشىن پايدا بولدى. 1971 جىلى رەسمي مويىندالعان مۋلتيكۋلتۋراليزم كانادامەن قاتار اقش, ەۋروپا ەلدەرىندە دە كەڭ دامىدى. ساياسي, ەكونوميكالىق ماسەلەلەردە ىڭعايلى ءارى دەموكراتيانىڭ ءبىر كورىنىسى بولىپ قابىلدانعان بۇل قۇبىلىس, ۋاقىت وتە كەلە ءوز السىزدىگىن دالەلدەپ بەردى. مىسالعا, قازىرگى تاڭداعى الدىڭعى قاتارلى ەۋروپا ەلدەرى وزدەرىندەگى مۋلتيكۋلتۋراليزم يدەياسىنىڭ قۇردىمعا كەتۋدە ەكەندىگىن اشىق ايتۋدا. ويتكەنى, كەيبىر ەلدەردە تاريحي ءتول مادەنيەت قۇلدىراپ, كىرمە مادەنيەتتەردىڭ گۇلدەنۋى بايقالادى. ءوز كەزەگىندە مەملەكەتتىڭ ۇلت قۇراۋشى حالقىنىڭ ءوز تاريحي بولمىس-باعدارىنان ايىرىلۋ قاۋپى تۋىنداۋدا.
قازىرگى تاڭدا وسى ماسەلە تەك امەريكا نەمەسە ەۋروپا ەلدەرىن عانا ەمەس وزگە دە مەملەكەتتەردى الاڭداتۋدا. سول سەبەپتى, ءار ءدىننىڭ وكىلى, ءار ەلدىڭ بەلگىلى ساياساتكەرلەرى قاتىساتىن, الەم جۇرتشىلىعى نازار اۋداراتىن مۇنداي شارادا ۇلتارالىق, دىنارالىق تۇسىنىستىك پەن كەلىسىمدى ساقتاي وتىرىپ مۋلتيكۋلتۋراليزم فەنومەنىن جان-جاقتى تالقىلاۋ, مادەني ەرەكشەلىكتەردى ساقتاۋ مەن تولەرانتتىلىقتى نىعايتۋ جولدارىن قاراستىرۋ اسا ماڭىزدى جۇمىس بولىپ سانالادى.
ءار ەلدىڭ بولاشاعى جاستار, ولاردىڭ قانداي قۇندىلىقتاردى بويىنا ءسىڭىرىپ وسۋىنە بايلانىستى مەملەكەت, ۇلت بولاشاعى ايقىندالاتىنى انىق. جاھاندىق زامان تالاپتارىندا جاستار اراسىندا ءتۇرلى كەلەڭسىز وقيعالار كوپتەپ ورىن الۋدا, ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ناشاقورلىق, ءوزىن-ءوزى ولتىرۋگە ۇمتىلۋشىلىق, ءتۇرلى زاڭ بۇزۋشىلىقتار ەكەندىگى امبەگە ايان. وسىعان قوسا, زامانىمىزدىڭ رۋحاني كەسەلىنە اينالىپ وتىرعان جالعان ءدىني اعىمدار مەن ەكسترەميستتىك توپتار دا ءوز نازارلارىنان جاستارىمىزدى تىس قالدىرماۋدا. ءتۇرلى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى ءار سەكۋندتارىن جاستاردى ءوز قارماعىنا تۇسىرۋگە ارنايتىن مۇنداي جات پيعىلدىلاردان جاستاردى قالاي امان ساقتاۋعا بولادى؟ جاستار ادامزات بولاشاعى ەكەندىگىن ەسكەرسەك, ولارعا قاتىستى ماسەلەلەردىڭ جاھاندىق دەڭگەيدەگى پروبلەمالار ەكەندىگى انىقتالادى. سول سەبەپتى دە وسى ماسەلەلەردى شەشۋدەگى ءدىننىڭ, ءدىني تاربيەنىڭ ورنىن انىقتاۋ, جاستار قۇقىعىن قورعاۋ, رۋحاني قۇلدىراۋعا اپاراتىن زياندى قۇبىلىستاردى تۇبىرىمەن جويۋ جولدارى جانە وزگە دە كوپتەگەن ماسەلەلەر ءدىن ليدەرلەرىنىڭ تالقىسىنا تۇسپەك.
ونىڭ ماڭىزدىلىعى جوعارىدا كەلتىرىلگەن الەمنىڭ تۇراقتى دامۋى, ءدىن مەن مۋلتيكۋلتۋراليزم ماسەلەلەرى, ەل, ۇلت بولاشاعىنىڭ نەگىزى – ايەل, جاستارعا قاتىستى ماسەلەلەردى الەمدىك دەڭگەيدە تالقىلاۋعا ارنالعاندىعىندا بولىپ وتىر.
گۇلنافيز توقتاروۆا,
مادەنيەتتەر مەن دىندەردىڭ حالىقارالىق ورتالىعىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى
