جىل سايىن ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى – ۇلىس كۇن جاقىنداعاندا مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ ۇلتتىق مەيرامدى تويلاۋعا قاتىستى ماقالاسى ەلىمىزدەگى باق-تارعا شىعادى. ءبىر بايقاعانىم, جىلدا (4 جىلدان بەرى شىعىپ كەلەدى) ماقالا اۆتورى فورماسىن ءسال وزگەرتىپ, بۇرىنعى ايتقان ۇسىنىس, وي-پىكىرلەرىن قايتالايدى. ءسوزىم دالەلدى بولۋى ءۇشىن, ناقتى مىسال كەلتىرەيىن. وسىدان 4 جىل بۇرىن, «arda» جۋرنالىندا («arda», №3, ناۋرىز, 2015 جىل) ا.مۇحامەديۇلىنىڭ «ناۋرىز – ىزگىلىك نىشانى» اتتى ماقالاسى جاريالاندى. وندا ۇلتتىق مەيرامدى جاڭاشا تويلاۋدىڭ 9 ءتۇرلى جولى كورسەتىلگەن. مىنە, بيىل «qamshy.kz» سايتىندا (https://www.qamshy.kz/article/aristanbek-muxamedyuli-nawriz-zhanha-formatta.html) ءمينيستردىڭ سول ماقالاسى تاعى شىعىپتى. ءتورت جىل بۇرىنعى ۇسىنىستارى اينا-قاتەسىز قايتا بەرىلگەن. كەيبىر جەرلەرىنە ەلباسىنىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» ماقالاسىنان ۇزىندىلەر قوسقان.
قىنجىلتاتىنى, مينيستردىڭ وسى كەزگە دەيىن ايتقان بىردە-ءبىر ۇسىنىسى تولىق جۇزەگە اسىرىلىپ, ناۋرىز مەيرامىن تويلاۋعا تۇبەگەيلى وزگەرىس ەنبەدى. نەگە؟ سەبەبى ناۋرىز ءالى كۇنگە دەيىن ناعىز حالىقتىق مەيرامعا اينالعان جوق. ا.مۇحامەديۇلى جىل سايىن: «ناۋرىزدى تويلاي وتىرىپ, ءبىز بار شاراپاتىمىزدى بۇلدىرشىندەرگە ارناۋىمىز كەرەك» دەپ جازادى. جاڭا جىلدى اسىعا كۇتەتىن بالالار ناۋرىزدان توسىن جاڭالىق كۇتپەيدى. سەبەبى بەلگىلى. ناۋرىزدىڭ ناسيحاتى جوقتىڭ قاسى. ءبىر عانا مىسال. جاڭا جىلدىڭ الدىندا, قاراشانىڭ سوڭى مەن جەلتوقساننىڭ باسىندا بۇكىل ازىق-تۇلىك دۇكەندەرى سورەلەرگە كامپيتتەردىڭ نەشە ءتۇرىن سامساتىپ قويادى. سول كامپيتتەردى ءار ۇيدەگى بالا اسىعا كۇتىپ وتىرادى. ناۋرىزدا نەگە سولاي جاسامايمىز؟ مىنە, ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىنە ونشاقتى عانا كۇن قالدى. دۇكەن سورەلەرىنەن مەرەكەلىك نىشان بايقالمايدى.
ءبىز بىلتىر وسى تاقىرىپتا ماقالا (قاراڭىز: «ناۋرىزدى جاڭاشا تويلاۋ», «استانا اقشامى», №34-35, 22 ناۋرىز, 2018 جىل) جازىپ, ناۋرىزدى بالالارعا جاقىنداتۋدىڭ جولدارىن كورسەتتىك. سونىڭ ءبىرى – بالالارعا جاپپاي مەرەكەلىك سىيلىق ۇلەستىرۋ. بۇل جۇمىستى جۇزەگە اسىرۋ ءبىلىم جانە عىلىم, مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىكتەرىنىڭ, جەرگىلىكتى اكىمدىكتەردىڭ قولىنان كەلەدى. قىنجىلارلىق جايت, بىزدە ەلباسى ايتپاي, ەشكىم ەشتەڭە ىستەمەيدى. مىسالى, قاعازىنا ۇلتتىق ويىندار, سالت-داستۇرلەر بەينەلەنگەن كامپيتتەر, 0,5 بوتەلكەگە قۇيىلعان قىمىز, شۇباتتاردى كوپتەپ شىعارىپ, تەگىن تاراتساق, ءار بالا ناۋرىزدى تاعاتسىزدانا كۇتەر ەدى. ازىرشە, مينيستر
ا.مۇحامەديۇلى: «ۇلتتىق تاعام اياسىندا ازىرلەنەتىن جەنت, تالقان, بالقايماق, كىلەگەي, قۇرت, سۇزبە, ۋىز, ىرىمشىكتى ادەمى دە شاقتى ەتىپ ازىرلەۋ پروتسەسىن جولعا قوياتىن مەزگىل جەتتى» دەپ ۇسىنىس ايتۋمەن شەكتەلۋدە. جىل سايىن ۇسىنىس ايتا بەرمەي, قولعا الۋ كەرەك ەمەس پە؟ ءتورت جىلدان كەيىن مينيستر وسى ۇسىنىسىن جازىپ, ماقالا جاريالايتىن سياقتى.
ارىستانبەك مۇحامەديۇلى ستۋدەنتتەر مەن وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق مەيرامدى وتباسىندا, جاقىندارىمەن بىرگە قارسى الۋعا مۇمكىندىك تۋعىزۋى ءۇشىن 24 ناۋرىز-1 ءساۋىر ارالىعىنداعى 3-ءشى توقساننىڭ كانيكۋلىن 10 كۇنگە: 14-23 ناۋرىز كۇندەرىنە جىلجىتۋدى ۇسىنۋدان شارشاماي كەلەدى. بىراق ۇتىمدى ۇسىنىس قانشا جىل وتسە دە, جۇزەگە اسىرىلعان جوق. سەبەبى وعان دا ۇلتتىق ەرىك-جىگەر كەرەك. مەنىڭشە, مۇنداي جىگەر سۋ جاڭا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترى
كۇلاش ءشامشيدينوۆادا بار. ەندەشە, ەكى مينيستر بىرلەسىپ, پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە ۇسىنىسپەن شىقسا, ءبىر ناتيجە بولۋى بەك مۇمكىن.
ءمينيستردىڭ: «جاۋقازىن, بايشەشەك نەمەسە قىزعالداق ناۋرىزدىڭ اتريبۋتتىق بەلگىسى, ەمبلەماسى رەتىندە بەكىتۋدى قاجەت ەتەدى» دەگەن ۇسىنىسى دا ازىرشە ءسوز جۇزىندە قالىپ وتىر. ايتپەسە, ۇلىس كۇنىن ءوز دارەجەسىندە قادىرلەۋگە ۇمتىلساق, تاۋەلسىزدىكتىڭ 28 جىلىندا ناۋرىزدىڭ تۇپكىلىكتى ەمبلەماسىن ەل بولىپ ءبىراۋىزدان بەكىتىپ, ناۋرىزدى تويلاۋ جونىندە ۇكىمەتتىڭ ارنايى قاۋلىسىن شىعاراتىن ۋاقىت الدەقاشان بولعان.
ءتورتىنشى ۇسىنىسى – ناۋرىز ايىنىڭ 21-نەن 22-نە قاراعان ءتۇنى, كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلۋ ساتىندە, ءتۇن ورتاسى اۋعاندا جاپپاي جاڭا كۇندى قارسى الۋ ءداستۇرىن تۇلەتكەنىمىز ابزال. بۇل – وتە قۇپتارلىق ۇسىنىس. الايدا ول تۇندە جاڭا كۇندى جۇرتتىڭ ءبارى قارسى المايدى. ويتكەنى جاڭا جىل ءتۇنى دەگەن ۇعىم سانامىزعا ابدەن ءسىڭىپ كەتكەن. ساعات ءتىلى تۋرا تۇنگى 12-ءنى كورسەتكەندە, ەلباسى تەلەديداردان بارشا
قازاقستاندىقتاردى قۇتتىقتايدى. ستۋدەنت كەزىمىزدە ەلباسىنىڭ قۇتتىقتاۋىنان كەيىن, ءبارىمىز ءماز-ءمايرام بولىپ, ءبىر-ءبىرىمىزدى جاڭا جىلمەن قۇتتىقتاپ, شامپان اتاتىن ءداستۇر بولۋشى ەدى. وسىنداي بۇكىلحالىقتىق ءداستۇر جوق.
ءمينيستردىڭ تاعى ءبىر تاماشا ۇسىنىسى بار, ول – امال مەيرامىن تويلاۋدى جالپىحالىقتىق سيپاتقا اينالدىرۋ. جاسىراتىنى جوق, بۇل مەيرامدى ەلىمىزدىڭ باتىس ءوڭىرىنىڭ تۇرعىندارى عانا جوعارى دارەجەدە تويلاپ ءجۇر. باسقالار جاتىرقاي قارايتىن سياقتى. بار بولعانى جۇرت الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى ءبىر-ءبىرىن قۇتتىقتاپ, كورىسۋ كۇنىنىڭ سۋرەتىن سالىپ, ىستىق ىقىلاسىن جەتكىزىپ ءجۇر.
قۇزىرلى ۆەدومستۆو باسشىسى جىل سايىن قايتالايتىن ۇسىنىستىڭ ءبىرى – «جىل سايىن قىس ايلارىندا بەرىلەتىن ادەبيەت پەن ونەر سالاسى قايراتكەرلەرىنە ارنالعان ستيپەنديالاردى تابىس ەتۋ مەرزىمىن ناۋرىز مەيرامىنا اۋىستىرعان ابزال». ارينە, ۇتىمدى-اق ۇسىنىس. تەك ءمينيستردىڭ ادەبيەت پەن ونەرگە قاتىستى وسىنداي جاڭالىقتى ومىرگە ەنگىزە الماي وتىرعانى قىنجىلتادى. ايتپەسە, ۇكىمەتكە, پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە حات جازىپ, جاڭا جىلدا بەرىلەتىن سىي-سياپاتتى ناۋرىزعا اۋىستىرتۋعا كۇشى جەتەدى ەمەس پە؟ مىسالى, ەلىمىزدە كەنجە قالعان بالالار ادەبيەتىندەگى «جىلدىڭ ەڭ ۇزدىك جازۋشىسى» اتتى بايقاۋ وتكىزىپ, ونىڭ جەڭىمپازدارىن 21 ناۋرىز كۇنى ماراپاتتاسا, قانداي كەرەمەت بولار ەدى!
ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: «ناۋرىزعا ابدەن جاتتاندى بولعان شاپان مەن كامزولدىڭ ورنىنا, ماقتانىشپەن كيەتىندەي ۇلتتىق كيىم تىكتىرىپ, بارشا قازاقستاندىقتار ناۋرىزدى سول كيىممەن قارسى السا, نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى» دەگەنىن دە جىلدا قايتالاپ ءجۇر. وكىنىشتىسى سول, جىل سايىن ناۋرىز تويىندا جۇرتتىڭ ءبارى قىتايدا تىگىلگەن, قازاقى ويۋ سالىنعان ارزان شاپان, كامزولداردى كيىپ شىعادى. ويتكەنى ءبىز ناۋرىزدى ايتەۋىر ءبىر وتكىزۋ كەرەك مەيرام دەپ قابىلداپ كەلەمىز. شىندىعىنا كەلسەك, ۇلىس كۇنىندە جاساندىلىق كوپ. جاساندى ساحنا قۇرىلادى. سول ساحناعا اق شاپان مەن ايىر قالپاق كيگەن جاساندى اقساقال شىعىپ, باتا بەرەدى. نەگە سول جەرگە اتا بولىپ كيىنگەن جاس اكتەر ەمەس, بارشا ەل بىلەتىن شىن اقساقال شىقپايدى. الدە, ەلدە باتا بەرەتىن اقساقالدار قالماعان با؟ ارىستانبەك اعامىز تىم قۇرىعاندا وسى ماسەلەنى شەشىپ, ارنايى بۇيرىق شىعارىپ, ساحناعا شىن اقساقال شىعىپ, باتا بەرسىن دەگەن ۇيعارىم جاساسا, نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى-اۋ! ۇلتتىق كيىم ماسەلەسى دە ءدال قازىر شەشىلمەيتىنى انىق. سۇرانىس جوق. جۋىردا الماتىدا ءتۇبى تۇركى ەلدەرىنىڭ وكىلدەرى باس قوسقان جيىندا بولدىم. ءتۇركىمەن, تاجىك قىزدارى زاماناۋي كيىمدەرىنىڭ ءوزىن ۇلتتىق كولوريتپەن تىكتىرگەن. ءارى ۇلتتىق, ءارى جاڭاشىل, ءارى ۇقىپتى. قازاق قىزدارى تۇرىكتىڭ كيىمىن كيگەن. دەمەك, ءبىز ۇلتتىق مەملەكەت قۇرماي تۇرىپ, كەڭەستىك سانادان تاۋەلسىز ساناعا وتپەي تۇرىپ, جاڭاشىل ۇلتتىق كيىمگە دە سۇرانىس تۋعىزا المايمىز.
ارىستانبەك مۇحامەديۇلى جىل سايىن: «قىدىر بابانى ناۋرىز مەيرامىن وتكىزۋ بارىسىندا ۇتىمدى پايدالانعان ابزال. ايتالىق, ول جۇرتقا باتا بەرۋمەن شەكتەلمەي, سىيلىقتار دا ۇلەستىرەتىن بولسا» دەپ جازادى. قۇپتارلىق ۇسىنىس! بىراق قىدىر اتانىڭ بەينەسىن دە, ناۋرىزدىڭ ءوزىن دە ۇلتتىق مەيرام رەتىندە ناسيحاتتاي الماي كەلەمىز. مينيستر ايتقانداي, «قىدىر اتانىڭ مەيىرىمى بۇلدىرشىندەر كوڭىلىمەن ۇشتاسپاي» وتىر. سەبەبى قىزىر اتانىڭ بەينەسى ءار بالانىڭ ساناسىنا سىڭبەگەن. «قىزىر تۇنىندە قىدىر اتا ءار بالاعا جاقسىلىق, قۇت-بەرەكە اكەلەدى» دەگەندى نانىمدى, قاراپايىم تىلمەن جەتكىزە المادىق. بارلىق بالا قىدىر اتانىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيدى. بىلگىسى كەلىپ, قۇمارتپايدى. ويتكەنى ناسيحات جوق. ول تۇگىلى, ناۋرىز ايىنىڭ باسىندا ء(بىر اي بۇرىن) ءار قالانىڭ تورىنەن «ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى قۇتتى بولسىن!» دەگەن جازۋدى قىدىر اتاعا ايتقىزىپ, ۇلكەن بيلبوردتارعا جازىپ, ءىلىپ قويۋعا دا كەجەگەمىز كەيىن تارتۋدا. قىسقاسى, بىزگە سوزدەن ىسكە كوشەتىن كەز كەلدى.
