27 ناۋرىز – حالىقارالىق تەاتر كۇنى. سوعان وراي ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت اشىلعان «قاناتتىلار» ينكليۋزيۆتى تەاترىنا بارعان ەدىك. قازىر قىزۋ دايىندىق ءجۇرىپ جاتىر. سەبەبى ءساۋىر ايىندا ارتىستەر اكتەرلىك كۋرستان وتەدى. ال مامىر ايىندا ەكى جاڭا سپەكتاكلدى جۇرتشىلىق نازارىنا ۇسىنادى.
جاستار تەاترى جانىنان قۇرىلعان ينكليۋزيۆتى تەاتردىڭ رەپەرتۋارىندا قازىر 3 سپەكتاكل بار. ولار: «قىزىل الما», «قاناتتىلار» جانە «ءۇي تاڭداعان لاق» ەرتەگىسى. تەاتر جەتەكشىسى ارنۇر ىسقاقوۆتىڭ ايتۋىنشا, اكتەرلىك قۇرام قازىر «قاناتتىلار» سپەكتاكلىنىڭ جالعاسىنا دايىندالىپ جاتىر.
– ەلوردا كۇنىنە وراي نۇر-سۇلتان قالاسىندا ينكليۋزيۆتى تەاترلاردىڭ حالىقارالىق فەستيۆالى ءوتتى. تمد ەلدەرىنەن, سونىڭ ىشىندە رەسەي مەن ۋكراينادان تەاترلار كەلدى. ولاردىڭ ىرگەتاسى 1970-80 جىلدارى قۇرىلعان. بىزدەن گورى تاجىريبەلەرى دە كوپ. سول كەزدە ءبىز ەلىمىزدەن قاتىساتىن تەاتر تاپپادىق. ءسويتىپ ءوزىمىز ادامداردى جيناپ, قۇلاعى ەستىمەيتىن ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار 4 بالانىڭ قاتىسۋىمەن «قىزىل الما» سپەكتاكلىن قويدىق. فەستيۆالدە لاۋرەات اتاندىق. قوناق بولىپ قاتىسقان ءتورت تەاتردىڭ بىزدەن ايىرماشىلىعى – 95 پايىزى ەستۋ قابىلەتى تومەن ادامدارمەن جۇمىس ىستەيدى. ال بىزدە 50 پايىزى ەستۋ قابىلەتى تومەن, قالعاندارى – ءارتۇرلى كاتەگورياداعى ادامدار. فەستيۆالگە كەلگەن بۇۇ وكىلدەرى بىزگە «ورتا ازياداعى ەڭ العاشقى ينكليۋزيۆتى تەاتر» دەپ باعا بەرىپ كەتتى. وسىلايشا 2018 جىلى تەاتردىڭ شىمىلدىعىن سپەكتاكل ارقىلى اشتىق تا, كەيىن جالعاسپاي قالدى, – دەدى تەاتر جەتەكشىسى.
«قاناتتىلار» تەاترىنىڭ قۇرامىنداعى اكتەرلاردىڭ جاسى – 15-50 جاس ارالىعىندا. قازىرگى تاڭدا تەاترعا اكتەرلىك ءبىلىمى بار ادامنىڭ دا تەاترعا قابىلدانۋىنا مۇمكىندىك بار.
– العاش قۇرامدى بەكىتكەن كەزدە كوبىنەسە ساحنا كورگەن, كوپشىلىكتىڭ ورتاسىندا جۇرەتىن جانداردى ىزدەدىك. ءبىزدىڭ قوعامدا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامداردى شەكتەپ تاستاعاندىقتان, ولاردىڭ اكتەرلىك ءبىلىمى دە بولمايدى. جالپى كەلگەن ادامداردىڭ بارلىعىن قابىلداۋعا تىرىسامىز. ءوزىمىزدىڭ ارنايى ءان جازاتىن ستۋديامىز بار. دەكوراتسيا, كيىمدەر – بارلىعى بويىنشا مەملەكەتتەن قولداۋ كورسەتىلەدى. قازىرگى تاڭدا دراماتۋرگ تابا الماي جاتىرمىز. سەبەبى مۇنداي قويىلىمداردى ەشكىم جازىپ كورمەگەن. مىقتى دراماتۋرگتەردى شاقىرتقانىمىزبەن, ولار ادامداردىڭ پوتەنتسيالىن بىلمەيدى. سول جاعىنان قيىندىق تۋدىرۋدا. ءبىزدىڭ قۇرامدا 8 ەستۋ قابىلەتى ناشار جان, 6 ارباداعى جانە 2 كورۋ قابىلەتى تومەن جانە 1 بتسپ-مەن (بالالاردىڭ تسەرەبرالدى سال اۋرۋى) دياگنوزى بار ەرەكشە ءارتىس بار. سونداي-اق سۋردواۋدارماشى مەن بي مامانى بار. وسىلاي قۇرامدى تانىستىرعان كەزدە دراماتۋرگىمىز ويلانا باستايدى. سوسىن مەن ۇجىمداعىلاردىڭ قابىلەتىن بولەك ايتۋعا تىرىسامىن, – دەدى ارنۇر ىسقاقوۆ.
تەاتر جەتەكشىسىنىڭ ايتۋىنشا, نەگىزگى ماقسات – كەز كەلگەن قويىلىم ارقىلى ادامداردى جىگەرلەندىرۋ, ومىرگە قۇلشىنىسىن وياتۋ.
– تەاتر اتاۋىن ەكى اي ويلانىپ جۇردىك. ءارتۇرلى ات ايتىلدى. تالقىعا سالىپ قاراعاندا, «قاناتتىلار» اتاۋى وزىمىزگە ۇنادى. قۇس ەكى قاناتى ارقىلى ۇشاتىن بولسا, ءبىز ءاربىر ادامدى وسى تەاترداعى قويىلىمدارىمىزبەن شابىتتاندىرعىمىز كەلدى. قۇرامداعى ءاربىر ءارتىس ونەردى جاقسى كورەدى. بىزدە «قاناتتىلار» قويىلىمىندا ماليكا باستى ءرولدى سومدايدى. پرەمەرا كەزىندە اۋىرىپ تۇرعانىن بايقادىق. بىراق سوڭىنا دەيىن شىدادى. 20:30-دا سپەكتاكل ءبىتتى, تۇنگى 00:00-دە اۋرۋحانادان ءبىر-اق شىققان. ساحنادا اۋىرىپ تۇرسا دا, جانىن بەرىپ ويناۋ كەز كەلگەن ءارتىستىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. تەاترداعى ءاربىر ءارتىس ساحناعا اسىعىپ تۇراتىنى راس. نەگىزگى ماماندىعىم – دارىگەر. جاراقات العان سوڭ ءارتۇرلى جەرلەردە جۇمىس ىستەپ ءجۇردىم. ءسويتىپ قوعامدىق بىرلەستىك اشىپ, وسىندا تاپ بولدىم. كوپشىلىگى «ساحناعا نەگە شىقپايسىز؟» دەپ سۇراپ جاتادى. تەاتردى وسى ازاماتتار ءۇشىن قۇرعاننان سوڭ سولاردىڭ ساحنادا ونەر كورسەتۋىن قالايمىن. جالپى تەاترداعى ۇيىمداستىرۋشىلىق, قويىلىمدى تاڭداۋ, رولدەردى ءبولۋ سەكىلدى جۇمىستارمەن اينالىسامىن.
تەاتردا ستسەناريست ءارى اكتەر بولىپ جۇرگەن ءجۇزباي سەرىكۇلى دا بۇل قۇرامدا بولعانىنا قاتتى قۋانادى:
– قوعامدا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار جانداردىڭ ۇيدە وتىرىپ قالعانى قيىن. كورۋ قابىلەتىم تومەن بولسا دا, بىرنەشە اينالىساتىن جوبالارىم بار. بىراق تەاتردا ءبارى باسقاشا. مەن كوبىنە اقىلشى ءرولىن سومدايمىن. قويىلىمداعى مونولوگتاردان شابىت الامىن. مۇنداعى ءاربىر مونولوگ كەيىپكەر اتىنان ايتىلعانمەن, حالىققا ارنالادى. وي تاستاپ, سول ارقىلى كورەرمەندەرىمىزدى شابىتتاندىرساق, ءبىز ءۇشىن ەڭ كەرەمەت نارسە سول بولار ەدى. ءوزىم انا مەن بالا تاقىرىبىندا مونولوگتار مەن ستسەناريلەر جازامىن. بالكىم, بولاشاقتا وسى تەاتردان كورىپ قالارسىزدار. تەاتر عۇمىرىنىڭ ۇزاق بولۋىن تىلەيمىن. ءار وبلىستان وسىنداي تەاترلار اشىلۋى كەرەك دەپ ويلايمىن.
P.S: تەاتر مەكەمەسى ەسكى بولعانمەن, ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار جاندار ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. وتە كوڭىلدى ۇجىمعا قاراپ قوعام ءۇشىن جاساعان ىستەرىنە ريزا بولاسىڭ. «قاناتتىلاردىڭ» قاناتى تالماسىن!
ايزادا جايىققىزى
