ەرتەڭنەن باستاپ 10 مامىرعا دەيىن ءتورت كۇن بويى ساعات 19:30-دا «قازاقستان» تەلەارناسىنان «قاسىم» كوپسەريالى ءفيلمى كورسەتىلەدى.
حالىق قاھارمانى قاسىم قايسەنوۆتىڭ مايدانگەرلىك عۇمىرىن وزەك ەتكەن كينوتۋىندىنى «قازاقستان» رترك, كتك, «ەۋرازيا» تەلەارناسى مەن INTRA Communication (رەسەي) جانە FILM UA (ۋكراينا) كينوستۋدياسى بىرلەسىپ تۇسىرگەن. ول اۋەلى ۇلتتىق ارنادان, سوسىن 9 مامىردا تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن «ەۋرازيا» ارناسىنان, 22 ماۋسىمدا كتك ارناسىنان, سونىمەن قاتار ۋكراينا, رەسەي تەلەارنالارىنان كورەرمەندەرگە جول تارتادى. تۇسىرۋشىلەر «قاسىم» ءفيلمىن «كەدەن وداعى اياسىنداعى كينەماتوگرافيانىڭ العاشقى ءونىمى» دەپ ازىلگە شاپتىرادى, ال شىنتۋايتىنا كەلسەك, داڭقتى مايدانگەر, پارتيزان قاسىم قايسەنوۆتىڭ ەرلىكتەرى ەكى ەل اراسىنداعى تاريحي تاعدىرلاستىقتىڭ ءتىنى ىسپەتتەس. قابانباي باتىردىڭ ۇرپاعى, ارىستانجۇرەكتى باتىر قاسىمدى, «ۆاسيا پارتيزاندى» ءوز حالقى عانا ەمەس, ۋكرايندىقتار دا ەرەكشە قاستەرلەپ, حالىق باتىرلارىنىڭ قاتارىنا قوسادى.
ءۇش جىل بويى ماسكەۋدەگى ديۆەرسيوندىق-بارلاۋ مەكتەبىندە شىڭدالعان قاسىم قايسەنوۆ نەمىستەر كەڭەس جەرىنە باسا-كوكتەپ كىرىپ كەلگەن كەزدە, جاۋ تىلىندا قالىپ قويدى. سوسىن پارتيزاندىق ۇيىم قۇرىپ, باسقىنشىلارعا ۋكراينانىڭ قالىڭ ورمانىندا ءجۇرىپ ۇرىس سالعان. العاشقى تاپسىرماسىن ورىنداۋ كەزىندە كوپتەگەن ساربازدار قازا تاۋىپ, قاسىم عانا ءتىرى قالادى. كيەۆ پەن پولتاۆا تۇبىندەگى شايقاستا جاراقات السا دا, شايقاستى توقتاتپادى. 1943 جىلى ۇشاقپەن مولداۆياعا جىبەرىلگەندە, وتتىڭ ورتاسىندا قالسا دا امان شىقتى. 1944 جىلدىڭ باسىندا رۋمىنياداعى پلوەشتي جەرىنە جىبەرىلگەن اۋە دەسانتتارىنىڭ اراسىندا ءتىرى قالعان ۇشەۋدىڭ ءبىرى دە قاسىم قايسەنوۆ بولاتىن. سول جىلدىڭ جازىندا كارپات تاۋلارىنىڭ قيىرىنداعى الپىس ساربازدان ءتىرى قالعان جەتەۋدىڭ ورتاسىندا دا قايتپاس قايسەنوۆ بولدى. ياعني, ءبىر سوزبەن ايتقاندا, قاسىم سولاي بولماسا, نەسى «قاسىم»؟
– فاشيستەرگە قارسى سوعىستا ون قورعاسىن وقتىڭ توعىزى قازاقستاندا قۇيىلدى, سوعىسقا قاتىسقاندار مەن وپات بولعانداردىڭ تورتتەن ءبىرى قازاقتار, بىراق رەسەيلىك سەريالداردا وزبەك, وزگە دە از ۇلت بار دا, قازاق بوي كورسەتپەيتىنى شامىمىزعا تيەتىن. ءبىر جاعىنان وسى فيلم ارقىلى تاريحي ادىلەتسىزدىككە تۇزەتۋ ەنگىزگىمىز كەلدى, – دەيدى كينوتۋىندىنىڭ يدەياسىن ۇسىنعان كتك ارناسىنىڭ ديرەكتورى ارمان شوراەۆ,
– ال ەكىنشى جاعىنان بىزدە شىن مانىندە كينو تىلىندە باتىرلارىمىز از ناسيحاتتالادى. «ءاليا» فيلمىنەن باسقا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىق دۇنيە جوق. ونى مەملەكەت ۇيىمداستىرۋ كەرەك, قولداۋ كورسەتۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. مۇنداي فيلمدەرگە ءبىر ارنانىڭ جاعدايى جەتە بەرمەيدى, سوندىقتان ورتاق بيۋدجەتكە ءتۇسىرىلدى.
بەلورۋس ستسەناريستى اندرەي كۋرەيچۋك فيلم سيۋجەتىن مايدانگەر جازۋشىنىڭ ەستەلىك كىتاپتارىن نەگىزگە الا وتىرىپ ءوربىتىپ, قويىڭ-قولتىق, استىرتىن ۇرىستاعى قازاق باتىرىنىڭ بەينەسىن جاسادى. «قاسىم قايسەنوۆ ءوزىنىڭ «يۋنىە پارتيزانى», «يلكو ۆيترياك», «پارتيزانى پەرەياسلاۆا» سياقتى تۋىندىلارىندا, مەمۋارلىق كىتاپتارىندا مايدانداستارىن, ءوزى سوعىسقان سەلولور مەن حۋتورلاردى اسقان شىنايىلىقپەن, تاريحي دالدىكپەن سۋرەتتەيدى. بىراق فيلمدە تاريحي حرونولوگيادان گورى, كوركەمدىك وبراز باسىم بولادى دەيدى» تۇسىرۋشىلەر توبى. جانرى اسكەري-دەتەكتيۆكە كەلىڭكىرەيدى. فيلم تۇگەلدەي ۋكراينا مەن بەلورۋسسيا جەرىندە ءتۇسىرىلدى. ءتىپتى, قاسىم قايسەنوۆتىڭ جارالانىپ, ءولىم حالىندە جاتقاندا تۋعان جەرىن, اكە-شەشەسىن, تۇلىمشاعى جەلبىرەگەن قۇربىسىن, ورتتەي بوپ قىزارىپ جاتقان قىزعالداقتى بوكتەردى ەسىنە الاتىن ءساتىن دە رەجيسسەرلەر ۋكراينا جەرىندە, اسكانيا-نوۆا قورىعىندا تۇسىرگەن.
قايسار قايسەنوۆتىڭ ءرولىن استاناداعى قاليبەك قۋانىشباەۆ اتىنداعى قازاق مۋزىكالىق-درامالىق تەاترىنىڭ اكتەرى قۋاندىق قىستاقباەۆ سومدادى. رەجيسسەرى – بۇرىن-سوڭدى «ۋندينا 2. نا گرەبنە ۆولنى», «كاتەنكا», بەلىە ودەجدى», «ينستيتۋت بلاگورودنىح دەۆيتس», «چەرنايا بوگينيا» سياقتى كينوتۋىندىلاردى تۇسىرگەن رەسەي كينەموتوگرافيستى لەونيد بەلوزەروۆيچ.
ادىلبەك جاپاق
