كەشە ۇلتتىق مۋزەيدە «تۇركىستان جاۋھارلارى» اتتى كورمەنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى. استانا قالاسىنىڭ 20 جىلدىعى جانە «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيىنىڭ 40 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالىپ وتىرعان كورمە ءبىر ايدان اسا ۋاقىتقا, 1 قازانعا دەيىن جالعاسادى.
بۇل كورمەنىڭ ماقساتى – تۇركىستاننىڭ ەل تاريحىندا الاتىن ورنىن, مادەني-رۋحاني كەلبەتىن اشىپ كورسەتۋ, مادەني بايلانىستى كەڭەيتۋ, مۋزەيلەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ. وسىنى اتاپ وتكەن مادەنيەت جانە سپورت ۆيتسە-مينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا تۇراننىڭ رۋحى سىڭگەن تۇركىستان حاندارعا – التىن تاق, حالىققا – تاعزىم ەتەر كيەلى ورىنعا اينالعانىن, ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىندا قازىعى قاعىلعان بايىرعى قالانىڭ جاقىندا وبلىس ورتالىعى بولعانى ەل ءۇشىن ۇلكەن ماڭىزعا يە وقيعا ەكەنىن ايتتى.
بەلگىلى ساتيريك, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى كوپەن امىربەك: «بۇگىندە تۇركىستان جاڭعىرىپ جاتىر. ول جاڭعىرۋ ۇلتتىڭ ۇستازىنا اينالعان وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ سوناۋ سانكت-پەتەربۋرگتەگى تايقازاندى الىپ كەلۋىنەن باستالدى. سودان باستاپ قازاقتىڭ قاسيەتى قايتىپ ورالدى. سونىڭ ءبىر جۇرناعى – وسى كورمە. بۇل «بىزدە مىناداي بار» دەپ كورسەتىپ, ماقتانۋ ءۇشىن ەمەس, كەيىنگى ۇرپاق ساناسىنا ءبىزدىڭ بابالارىمىز قانداي جادىگەرلەر جاساعان دەگەن وي سالۋ ءۇشىن كەرەك. بۇل كورمە – اتا-بابامىزدىڭ ادەت-عۇرپى, سالت-ساناسى, ءداستۇرى, تانىمى, تاعىلىمى» دەدى.
«ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيى تۇركىستان قالاسىندا 1978 جىلى 30 قىركۇيەكتە اشىلدى. ونىڭ اشىلۋىنا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى, ۇلت مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ ۇلكەن جاناشىرى, اسا كورنەكتى تۇلعا وزبەكالى جانىبەكوۆ مۇرىندىق بولدى. باستاپقىدا مۋزەي قورىندا 7 مىڭ جادىگەر بولسا, بۇگىندەرى ولاردىڭ سانى 23 مىڭعا جەتتى. ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن ارالاپ جانە 40 جىلدىق تاريحىندا تۇڭعىش رەت شەتەلگە شىعىپ, تۇركيانىڭ ءۇش قالاسىندا كورسەتىلگەن كورمە ەلورداعا تابان تىرەپ وتىر. وسىنى ايتقان مۋزەي ديرەكتورى نۇربولات احمەتجانوۆ جادىگەرلەرمەن تانىستىردى.
ۇلتتىق مۋزەيگە قويىلعان كورمە 3 بولىمنەن تۇرادى. كورمەنىڭ ءبىرىنشى ءبولىمى تۇركىستان اتىرابىندا ورنالاسقان تاريحي قالالار جايىندا سىر شەرتەدى. سىر وزەنى سۋىنىڭ بەل ورتاسى مەن قاسيەتتى قاراتاۋدىڭ اراسىنا جايعاسقان تۇركىستان وازيسىندەگى كونە جانە جاڭا قالالاردىڭ تىعىز ورنالاسقاندىعى سونشا, ەل اۋزىندا «ساۋراننان شىققان مىسىق سايرامعا دەيىن دۋالدىڭ ۇستىمەن جورعالاپ بارادى» دەگەن ماتەلدىڭ تۋىنا نەگىز بولدى. بۇل بولىمدە كونە شاھارلار تۋرالى كوپتەگەن مالىمەتتەرمەن قاتار شاۋعار-شويتوبە, قاراتوبە-ساۋران, ياسى-كۇلتوبە, ەسكى تۇركىستان جانە حان ورداسىنا جۇرگىزىلگەن ارحەولوگيالىق قازبادان تابىلعان قولا ءداۋىر ەسكەرتكىشتەرى, ورتا عاسىردا كەڭ ەتەك جايعان كەراميكادان قۇيىلعان قۇمان-قۇمىرا, ىدىستار, نۋميزماتيكالىق ماتەريالدار قامتىلدى.
كورمەنىڭ ەكىنشى ءبولىمى اۋليەلەردىڭ سۇلتانى اتانعان قوجا احمەت ياساۋي مۇراسىنا ارنالدى.
ال كورمەنىڭ ءۇشىنشى ءبولىمى تۇركىستاندا جەرلەنگەن تاريحي تۇلعالار جايىندا تولعايدى.
