كەشە «استانا» ۇلتتىق سۋرەت گالەرەياسىندا مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى, كورنەكتى جازۋشى ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان «تاريح پەن ءتىل تامىرلاس» اتتى ادەبي-سازدى كەش ءوتتى.
كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭدە ۇلت باسىنا سالعان بۇعالىققا بوي بەرمەي, يلىكپەي وتكەن بىرەگەي تۇلعالار بولدى. سول شاقتا ولاردىڭ سانى دا سيرەك ەدى. سول سيرەكتەردىڭ ءبىرى – ءىلياس ەسەنبەرلين. كونە عاسىردان سىر ساۋىپ, قاتپارلى قالىڭ تاريحتى قوپارىپ, ايبىندى بابالاردىڭ ايبارىن اسىرعان سۋرەتكەردىڭ ءومىر جولى دا كۇرەسكە تولى. قازاقى اۋىلدا تۋسا دا, سول زاماننىڭ ىزعارىن ەرتە سەزىنەدى. اكە-شەشەدەن جاستاي قالىپ, بالالار ۇيىندە تاربيەلەنەدى. سۇم سوعىستىڭ دا ساز بالشىعىن كەشەدى. قىسقاسى, جىگىتتىك جاسقا جەتكەنشە تاعدىر ۇسىنعان كەرمەك ءدامنىڭ ءبارىن تاتىپ ۇلگەرەدى.
العاشقى ادەبي جولى ولەڭمەن باستالىپ, كەيىن قارا سوزگە اۋىسىپ, پروزانىڭ قامىتىن ءبىرجولا مويىنعا ىلەدى. اۋەلى شاعىن حيكاياتتار مەن سول شاقتاعى ءومىردى بەينەلەيتىن روماندارعا قالامىن شيراتىپ العان قالامگەر, كەيىنىرەك قازاقتىڭ تۋسىراپ جاتقان كونە تاريحىنا تۇرەن سالادى. ازاتتىق ءۇشىن ارپالىسقان كەنەسارى حان جايلى «قاھاردى» جازىپ, ونى كەڭەستىڭ قىراعى تەزىنەن وتكىزىپ العاسىن, بابالارىمىز داۋىرلەپ مەملەكەت قۇرعان «الماس قىلىشقا» قالام سىلتەيدى. ءسويتىپ, از ۋاقىت ىشىندە باس-اياعى جيناقى «كوشپەندىلەر» تريلوگياسىن وقىرمانعا ۇسىنادى. ارينە, بۇگىن ايتۋعا وڭاي بولعانمەن, سول كەزدەگى ادەبيەت مايدانىندا بولعان ايتىس-تارتىستاردىڭ ءوزى بۇل ايتۋلى شىعارمالاردى اينالىپ وتكەن جوق. قامشىنىڭ ءبىر ۇشى اۆتوردى دا وسقىلادى. وعان قىڭعان ىلەكەڭ جوق, بابالارعا دەگەن ادالدىقتان اينىماي, ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن ءوز ۇستانىمىنان تايماي كەتتى.
اقىرى اقيقات سالتانات قۇردى. ول كۇندى دارىندى تۇلعا كورمەگەنمەن, سول تاريحي شىعارمالاردى وقىپ وسكەن, بابالاردىڭ رۋحىن بويىنا سىڭىرگەن ۇرپاق كوردى. سوندىقتان بولار, حالقى ءۇشىن ەسىمى ارداقتى ازاماتتىڭ ءجۇز جىلدىق تورقالى تويى باستالىپ تا كەتتى. بۇگىنگى ىزگى دۇنيە – سونىڭ ءبىر پاراسى…
ادەبي كەشتە ايتۋلى تۇلعامەن كوزبە-كوز سۇحباتتاسىپ, ءتىرى بەينەسىن تاسپاعا ءتۇسىرىپ العان قالامگەر سۇلتان ورازالين جازۋشىنىڭ بولمىسى تۋرالى تەرەڭىرەك ءسوز قوزعادى. سودان سوڭ سول تاريحي تاسپا كورەرمەنگە ۇسىنىلدى. تاسپاداعى تۇڭعيىق ويعا باتىپ, ايانداپ كەلە جاتقان ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ ءتىرى بەينەسى كوزگە جىلى ۇشىرايدى. ءبىرتۇرلى, قالامگەر ءالى ارامىزدا ءتىرى جۇرگەندەي اسەر قالدىردى. ادەبيەتشى عالىم قۇنىپيا الپىسباەۆ تا ارداقتى تۇلعا تۋرالى تولىمدى وي تولعادى. اتاسى جايىندا جازۋشىنىڭ نەمەرەسى ماعجان دا جۇرەكجاردى پىكىرىن جەتكىزدى. سونداي-اق, ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ ارتىستەرى جازۋشى شىعارمالارىنان كورىنىستەر قويىپ, ۇزىندىلەر وقىدى. كەش باستان-اياق اسەم ءان-كۇيمەن ءورىلدى.
ازامات ەسەنجول
