29 مامىر كۇنى قازاقستان, رەسەي, بەلارۋس ەلدەرىنىڭ پرەزيدەنتتەرى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويادى.
الەمدىك ساياساتتانۋشىلار «دامۋدىڭ جاڭا ديناميكاسىنا» بالاپ وتىرعان بۇل ينتەگراتسيالىق قادام ءۇش ەلدىڭ ەكونوميكاسىن سەرپىندى دامىتادى دەگەن سەنىم بار.
بۇگىنگە دەيىن قازاق ەلى دە, رەسەي مەن بەلارۋس رەسپۋبليكاسىدا جوسپارلى ەكونوميكادان نارىقتىق ەكونوميكاعا كوشۋدىڭ كۇردەلى دە قايشىلىقتى كەزەڭدەرىنەن ءوتتى. جيىرما جىلدىڭ ىشىندە ءار ەل ءوز بەتىنشە الەمدىك دەڭگەيدەگى ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانستار ءتۇزىپ, دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىندا ءوز ورنىن تابۋعا ۇمتىلدى. بىراق كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن دامىپ جاتقان الەمدىك وركەنيەتكە جەكەدارا ءجۇرىپ ىلەسۋ وڭاي ەمەستىگىن قاي ەل دە تۇسىنگەن جايى بار. ەكونوميكالىق وداق قۇرۋعا ءبىز ەندى كىرىسكەلى جاتقانىمىز بولماسا, دۇنيە جۇزىندەگى كۇللى مەملەكەت باياعىدا ءبىر-بىرىمەن وداقتاسىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. رەسمي مالىمەتكە سۇيەنسەك, تورتكۇل دۇنيەدە 300-گە تارتا ساۋدا-ەكونوميكالىق وداق, ەركىن ساۋدا اينالىمى مەن ورتاق رىنوكتار بار ەكەن.
ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا – قازىرگىدەي داعدارىستىڭ قاۋىپ-قاتەرىنەن قۇتىلۋدىڭ, جاھاندانۋ ۇدەرىسىنە جۇتىلىپ كەتپەي, ازىرلىكپەن كىرىگۋدىڭ بىردەن-ءبىر ۇتىمدى جولى بولىپ تۇر. «ءبىز ءححى عاسىردا بىرگە تەحنولوگيالىق سەكىرىس جاساۋ ءۇشىن ەكونوميكالىق وداق قۇرماقپىز. ءۇش ەل جاھاندىق باسەكەلەستىككە توتەپ بەرۋدە ءبىر-بىرىنە كومەكتەسۋ ءۇشىن ينتەگراتسيالاناتىن بولادى. ونىڭ قاتاڭ بولاتىنىنا ەشقانداي كۇمان جوق. مەن ءححى عاسىردا ەۋرازيالىق ينتەگراتسياعا باسقا ستراتەگيالىق ءتيىمدى بالاما جوقتىعىنا سەنىمدىمىن» دەگەن ەدى ەلباسى.
ەلباسى جيىرما جىل بۇرىن م.لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قابىرعاسىندا العاش رەت ۋاقىت تالابىنا ساي جاڭا ينتەگراتسيالىق بىرلەستىك – ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋ تۋرالى يدەيانى ۇسىنعانى بەلگىلى.
ينتەگراتسيانىڭ العاشقى قادامى كەدەندىك وداقتىڭ قۇرىلۋى بولدى. سونىڭ ناتيجەسىندە ءۇش ەلدىڭ ىشكى ساۋدا قارىم-قاتىناسى بەلسەندى دامىدى. الەمدىك ەكونوميكا دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋىنە قاراماستان, بىلتىر كەدەندىك وداق اياسىنداعى تاۋار اينالىمى 64,1 ميلليارد تەڭگەگە ءوستى.
بەدەلسوز
ماۋلەناشىمباەۆ, قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى, حالىقارالىق ىستەر جونىندەگى كوميتەت توراعاسى:
ەركىن ايماق – حالىققا پايدالى
–ەركىن ساۋدا اينالىمى. مۇندا ەشبىر تاريف, شەكتەۋلەرسىز تاۋار اينالىمىنىڭ اۋقىمى ارتادى. ماسەلەن, وداق ىشىندەگى مەملەكەتتەردىڭ يمپورتىناقوسىمشا باج سالىعىن سالماساق, دۇكەندەرىمىزدەگى تاۋاردىڭقۇنى دا 10-20% پايىزعا ارزان بولادى. بۇل حالىققا پايدالى. سايكەسىنشە, رەسەي, بەلارۋس نارىعىنا شىعارىلىپ جاتقانقازاقستاندىقونىمگە دە كەدەندىك تولەم بولمايدى. بۇدان اڭعاراتىنىمىز, قۇنى جاعىنان وتاندىق بيزنەستىڭ باسەكەگەقابىلەتتىلىگى ارتادى. تاعى ءبىر ماڭىزدى جايت, كورشى ەلدەگى تۋىستارىنا تۇرعىندار وڭاي جەتىپ, ىسكەر ازاماتتار شەكارادان ەركىنوتە الاتىن بولادى.
سونداي-اق, وداقتاس مەملەكەتتەرمەن اراداعى ەكونوميكالىق بايلانىسىمىز ەل ەگەمەندىگىنە نۇقسان كەلتىرمەۋى ءتيىس. كەدەندىك وداق, ەەو اياسىنداقارىم–قاتىناس ورناتقانداردىڭ ءبارى گەوساياسي, ساياسي ماقساتتى ەمەس, ەكونوميكالىق پايدالىلىعىن ەسكەرۋىقاجەت جانە بۇل كەڭىستىكتەءاربىرقاتىسۋشى تاراپتىڭۇلتتىققۇندىلىقتارى, قىزىعۋشىلىعى ەسكەرىلۋى كەرەك. بۇدان بولەك, ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقءۇش ەلدىڭعانا اراسىنداقالىپقويماي, الداعى ۋاقىتتاقىرعىستان, تاجىكستان جانە كاۆكاز ايماعىنىڭ ەلدەرىن دەقاتارعاقوسادى دەگەنءۇمىت بار.
ال, بىلتىر باستالعان بىرىڭعاي ەكونوميكالىق كەڭىستىكتىڭ قۇرىلۋى بىرلەسكەن كاسىپورىنداردىڭ كوبەيىپ, كاسىپكەرلەردىڭ ءبىر-بىرىمەن تاجىريبە الماسىپ, قاجەتتى كادرلاردى, جاڭا جوبالاردى بىرگە دايىنداۋىنا جول اشتى. ايتالىق, رەسەيدەن قازاقستانعا زاۋىتتار كەلىپ, قولايلى كاسىپكەرلىك ورتا قالىپتاستىرۋعا سەپتىگىن تيگىزدى. ال, قازاقستاندىق كاپيتال رەسەيگە قاراي بەت بۇرىپ, وسى ەلدىڭ قۇرىلىسىن, لوگيستيكا سالاسىن ينۆەستيتسيالاي باستادى. بەلارۋستار دا قاراپ قالماي, رەسەيدىڭ تاماق ونەركاسىبىن دامىتۋعا وزىندىك ۇلەس قوسسا, قازاق ەلىنە مەديتسينالىق تەحنيكا, تراكتور مەن اۆتوكولىكتەر شىعاراتىن ءوندىرىس ورىندارىن سالىپ جاتىر.
ەندى جاڭا وداق قۇرىلعاننان كەيىن قازاقستاندىق كاسىپكەرلەرگە رەسەي مەن بەلارۋستىڭ مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلارىنا قاتىسۋعا جول اشىلادى. ونىڭ كولەمى 200 ميلليارد دوللاردى قۇرايدى.
تۇيىندەي ايتقاندا, قازاقستان ءۇشىن ەۋرازيالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعى زور. مۇندا ءۇش ەلدى ەكونوميكالىق مۇددە توعىستىرادى.
قىمبات توقتامۇرات
