Mädeniet

ATA ALAQANY

Jelmen bırge köterılgen aqşulan tolqyndar jaǧaǧa kelıp soqtyǧyp, tūmsyǧy suǧa batyp jatqan qaiyqty bır yrǧap qoiady. Aq qanat şaǧalalar audarylyp-töŋkerılgen tolqyndar men eskek jel arasynda şarq ūryp, şabaq ızdeidı. Al, biık jar qabaqta kekılı tögılgen nemeresın tızesıne otyrǧyzyp, qūşyrlana iıskep otyrǧan qaumet saqaldy qariia alys kökjiekke köz tastaidy. «Ata alaqany» dep atalatyn suretşınıŋ osynau tuyndysy tabanynda tuǧan jerdıŋ ystyq qūmynyŋ taby qalǧan jannyŋ alystan üzdıkken aŋsaryn baiqatqandai. Taiauda ǧana, Konstitusiia künı qarsaŋynda Täuelsızdık saraiynda aşylǧan suretşı Särsenbai Älievtıŋ körmesı «Tuǧan jer» degen ortaq atauǧa osylai saiatyny sözsız.

Suretşı Särsenbai Älievtıŋ şyǧarma­şylyǧymen būrynnan tanyspyz. Şūbat şaiqap, şuda sozǧan auylda, Sälmen atasynyŋ bauyrynda öskenın, suretşılık degenge alǧaş ret audan ortalyǧyna bır kelgende dirijer Ryspai Ǧabdievtıŋ portretın körıp, ışten bırdeŋe türtkendei sezımge ergenın aitatyn. Sol Särsekeŋ jyl ainalyp, tiıstı eŋbek demalysy tigende qūramaly molbertın asynyp, baiaǧy bala däurennıŋ ızı qalǧan dalany ızdep iır-iır joldarǧa tüsedı, qiyr-qiyr qūmdardy kezedı. Bır sözben aitqanda, tabiǧat idilliiasy özı qazır meken etken Jetısu jerımen salystyruǧa kelmese de, saiyn dalasynyŋ, sartübek auylynyŋ jönı bölek. Äneubır jyldary ǧoi, tuǧan jerın aralap kelıp Särsekeŋ köp qabatty üidıŋ jertölesınde ornalasqan ūiadai şeberhanasyna kırıp alyp, şalaǧalailap salǧan şaǧyn etiudterın kenep betındegı keŋıstıkke asyqpai tüsırıp, tüsın keltırıp jatqany. Qas qaraiǧanda ǧana jer üstıne şyǧatyn jıgıt aǧasynyŋ eŋbekqorlyǧyna täntı bolyp «O, Särsenbai aǧamyz, qyluetınen şyqty» dep quanatynbyz.

Osy oraida, taǧy bır talantty qylqalamşy Şäimerden Sarievtyŋ perzenttık yqylaspen salǧan «Zabuyryn» kartinasy köz aldymyzǧa kele qalady. Önertanuşylar ony būiyǧy jatqan būirat qūmdardyŋ boiauyn däl bergenı üşın joǧary baǧalaitynyn bılemız. Bır jaǧy ol qylqalamşynyŋ aqyrǧy kartinasy bolǧany üşın de qūndy.

Al, Särsenbai Äliev suretterınde sol qūm qūndaǧyndaǧy auyldardyŋ qazırgı tırşılıgı, bälki, keibır sätterınde bır jasyryn mūŋy şaŋ berıp qalady. Mäselen, myjyraiǧan toqal tam men taqyr jerden talǧajau ızdegen qara-qūra mal («Auyl şetınde»), joldyŋ arǧy betındegı şyǧyry izeŋdep, jer tösınen mai soryp jatqan mūnai skvajinalary men jaŋbyrǧa şölırkegen şöl dalada şögıp jatqan tüieler («Baqytty balalyq şaq», «Jol boiynda»), jaǧada eskegın künge keptırıp, sūlai töŋkerılıp jatqan qaiyqtar («Tal tüste», «Tynyştyq») sondai äser qaldyrady.

Taǧy bır toptamasynda sol tuǧan öŋırdıŋ tarihyna boilaisyŋ. «Jaiyq asu», «Qairan Naryn» otarlauşylyq saiasattyŋ yǧystyruymen şūraily jerden aiyrylyp, qūmdy özekke qaiǧysyn arqalai qūlaǧan qalyŋ eldıŋ köz jasyn, al aidaladaǧy qūlpytas üstıne qonaqtaǧan näurızek qūs sol ürkınşı jūrttyŋ sönıp janǧan ümıtın («Näurızek») beinelegendei bolady.

Jalpy, Särsenbai Älievtıŋ barǧan jerınen alyp qaitatyn «bazarlyǧy» da – sol jerdıŋ sūlu tabiǧaty. «İmanaq. Säken tuǧan auylda», «Burabai etiudterı», «Betbaqdala» syndy taban tigen jerden täbärık qylǧan tuyndylar suretşınıŋ taqyryp tūrǧysynda tūtastyǧyn tanytady.

Särsenbai Äliev Qazaqstan Suretşıler odaǧyna tek 2007 jyly ǧana ötıptı. Al, oǧan deiın sonau 1984 jyly Aşhabadta ötken jas suretşılerdıŋ bükılodaqtyq simpoziumy, Atyrau öner mūrajaiyndaǧy (2002), odan keiıngı «Ūlar» (2003), «Art» galereialaryndaǧy (2008) bırdı-ekılı körmesı bolmasa, öner süier qauym aldynda qadırın ketırıp köp kölbeŋdeitınderdıŋ qatarynan emes ekenın baiqatty.

Ata alaqanyn ūmytpaǧan, atamekenın ūlyqtaǧan, köp jylǧy eŋbektıŋ öteuındei byltyr ǧana «Mädeniet salasynyŋ üzdıgı» tösbelgısın taǧynǧan suretşı Särsenbai Älievtıŋ būl esep beru körmesıne jiyny 53 keskındemesı qoiylypty. Körme qyrküiek aiynyŋ soŋyna deiın jalǧasady.

Ädılbek JAPAQ

Taǧyda

admin

«Astana aqşamy» gazetı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button