Bılgıŋız kelse…

«Nan ūrsyn» dep ant ışu dūrys pa?..

Assalaumaǧaleikum! Bız öz aramyzda «nan ūrsyn» dep ant ışıp jatamyz. Būlai ant etu dūrys pa? Antymyzdy būzsaq ne ısteu kerek? Jalpy, şariǧattaǧy ant beru mäselesı jaiynda maǧlūmat bere ketseŋızder

Läzzat

Uaǧaleikumussalam! Läzzat hanym, «nan ūrsyn» dep nemese Alladan basqa närselerdı aityp ant ışu – şariǧatta dūrys emes. Öitkenı, Paiǧambarymyz anttyŋ būl türınen qaitarǧan (Buhari – 6108). Sondyqtan nan atymen ant etu – ant bolyp esep­­telmeidı. Şariǧatta Alla atymen nemese Onyŋ esımderımen ǧana ant etıledı. Ant Allanyŋ atyn auyzǧa almai-aq, «ant ete­mın», «sert etemın», «qasam ışe­mın» degen sözderımen de ant bolyp esepteledı.

Eger mūsylman bergen antyn būzatyn bolsa, onda oǧan käfara­tyn öteuı kerek («Mäida» süresı, 89-aiat. «Nähl» süresı, 91-aiat). «Käffärät» degenımız – antyn būz­ǧan adamnyŋ Alla aldynda künä­sın juyp-şaiuy. Ol bolaşaq­taǧy ıske ant berıp, ony oryndai almai qal­ǧan jaǧdaida ǧana öteledı.

Käffärat jürmeitın de ant­tyŋ türlerı bar. Mäselen, eger öt­ken ısıne bailanysty ötırık aityp, ant ış­se, ol adamǧa käffärat jürmeidı. Iаǧni, ol künäsın būl dünie­de juyp-şaiu mümkındıgınen qaǧylyp, tıkelei Allanyŋ aldyna barǧanda jauap beredı (Äl Ǧanimi, Lübäb – 4/3-8 bet. Äl Mausuli, İhtiiar – 3/394 bet. U.Zuhaili, Uäjiz – 1/502 bet).

Anttyŋ käffärätı on mıskındı tamaqtandyru nemese kiındıru iaki bır qūl azat etu. Būl – au­qat­ty adamdardyŋ käffäraty. Al būǧan şamasy kelmeitın, jaǧ­daiy tömen kısıler üş kün qa­ta­rynan oraza ūstauy tiıs (Ba­qara süresı, 225-aiat).

Jūldyznamaǧa senuge bola ma?

Assalaumaǧaleikum! Radio, teledidar, gazet-jurnaldarda kün saiyn jūldyz-joramal berılıp jatady. Sol joramaldarǧa qarap, kündelıktı tırşılıgımızdı yŋǧailauǧa bola ma?

Amanjol

Uaǧaleikumassalam! Amanjol, İslam dını kelmei tūryp arabtar soǧysu, jolǧa şyǧu, üilenu, saudamen ainalysu siiaq­ty ısterge bel bumas būryn, alda ne kütıp tūr eken dep oq­­tarmen, iaki tastarmen bal aşa­­tyn. Oqtardyŋ nemese tas­­tardyŋ keibırıne «Qūdai oŋ­daidy» dep, al keibırıne «Qū­dai qūptamaidy» degendı jazady.

Keiın arasynan bıreuın suyr­ǧanda qandai jazu şyqsa, soǧan qarai äreket jasaityn bolǧan (Tabari tafsırı – 8/72-77 bet Kair – Egipet). İslam dını kel­-
gennen keiın: «Oqpen bal aşu­ǧa bolmaidy. Ol – künä» (Mai­da süresı – 3-aiat) dep, Qūran aiaty atalmyş ärekettıŋ «ülken künä» ekenın eskertıp, odan qaitardy. Al sız aitqan jūl-dyz­namaǧa senıp, soǧan qarai kün­delıktı tırşılıgın retteu de aiat­tyŋ aiasyna kıretındıkten, joramalǧa senuge tyiym salynady (Äl Mausuǧatul Fiqhiia – 35/172 bet).