Ötken jūma künı gazetımızdıŋ oqyrmandary Astanadaǧy №1 emhananyŋ bas därıgerı Küljan Nasyrqyzy Anasovamen tıkelei jelı arqyly tıldesıp, kökeilerınde jürgen tolǧaqty mäseleler töŋıregınde oi bölıstı. Bas därıgerdıŋ aituynşa, emhana eskı bolǧandyqtan mūndaǧy bölmeler tym tar. 35 myŋ tūrǧynǧa arnalǧan emhanaǧa bügıngı taŋda 49 myŋ adam tırkelgen. Soǧan qaramastan, mūndaǧy därıgerler olardyŋ barlyǧyna sapaly medisinalyq kömek körsetude.
– Allo, sälemetsız be, Küljan Nasyrqyzy? Sızdıŋ emhanada elektrlı kardiogramma jasatqanmyn. Jürektı tekseretın basqa qandai qūral-jabdyqtar bar?
– Ötken jyldyŋ basynan bastap funksionaldy anyqtau kabinetınde jaŋa medisinalyq qūral-jabdyqtardyŋ kömegımen tūrǧyndarǧa tömendegıdei zertteuler jürgızıledı. Atap aitsaq, bızdıŋ emhanada qan qysymynyŋ täulık boiy tekserıluı, ehokardiogramma nemese jürektı ultradybyspen tekseru jäne holter monitoringı jürgızıledı.
– Aty-jönım – Bätima Jylqybaeva. Jasym 58-de. Sızdıŋ emhanaǧa tırkelmegenmın. Bıraq, tegın berıluge tiıs därı-därmekterdı osy jerden alǧym keledı. Būl mümkın be?
– Joq, olai bolmaidy. Bätima, aldymen sız özıŋız tūratyn jerdegı emhanaǧa tırkelıŋız. Onda uchaskelık terapevt sızdı qarap, densaulyǧyŋyzdy ünemı baqylap otyrady. Syrqatyŋyzdyŋ auyrlyǧyna bailanysty dispanserlık esepte tūrǧan bolsaŋyz, sızge tegın reseptterdı sol uchaskelık därıgerıŋız jazyp beredı.
– Otyz altydamyn. Esımım – Raihan. Uchaskelık medbike üiıme habarlasyp, skriningtık tekseruden ötuge şaqyrdy. FGDS tekserıluden ötpei-aq qoisam bola ma?
– Raihan, ärine, būl – sızdıŋ öz erkıŋız. Degenmen, eger asqazanyŋyzdy tekseruden bas tartatyn bolsaŋyz, onda mekeme basşysynyŋ atyna osy jönınde qolhat jazyp berıŋız. Negızı, tekserıluden ötkenıŋız jön dep esepteimın.
– Men – Ahanova Sairaş, 66 jastamyn. Tegın berıletın därılerge resept aluǧa kelgende kompiuterlerdıŋ jūmys ısteuın ūzaq kütuımızge tura keledı. Nelıkten?
– Osyndai jaǧdai qaladaǧy barlyq emhanalarda kezdesedı. Öitkenı, bızdıŋ kompiuterler bır jüiege qosylǧan. Sondyqtan, olardyŋ jūmysynda keide kedergılerdıŋ kezdesetını şyndyq. Osyǧan orai, ärine, şydamdylyq tanytularyŋyzdy sūraimyz. Būl mäsele joǧary deŋgeide şeşılıp jatyr. Aldaǧy uaqytta mūndai resepter aiyna bır ret emes, dispanserlık eseptegı nauqastar üşın alty aiǧa jazylatyn bolady. Sairaş, köp keşıkpei būl mäsele şeşımın tabady dep oilaimyn.
– Habarlasyp tūrǧan – Jaǧyparova Jūmaǧyz. Jasym boiynşa skriningtık tekserıluden ötuge jatpaimyn. Degenmen, özım üşın mammografiialyq tekserıluden ötsem dep edım. Ony sızdıŋ emhanada jasata alamyn ba?
– Eger sızge medisinalyq körsetkışter boiynşa mamandar mammografiiadan ötudı taǧaiyndasa, onda ötuıŋızge bolady. Jalpy, äielderdıŋ keudesınde bolatyn qaterlı ısıkterdı anyqtau üşın emhanamyzda 50-den asqan äielderdı skriningtık tekseruden ötkızu jürgızılıp jatyr. Jasyŋyz sol tekseruge säikes kelmese de, habarlasqanyŋyz dūrys boldy. Densaulyǧyŋyzǧa alaŋdaitynyŋyz körınıp tūr. Būl, ärine, jaqsy qasiet. Kez kelgen äiel sız sekıldı öz densaulyǧyna asa zor jauapkerşılıkpen qarasa, asqynǧan aurular azaiar edı.
– Sonda qaida jäne kımge baruym kerek?
– Sız aldymen tırkeu bölımıne kelıŋız, sodan soŋ uchaskelık därıgerıŋızge baryp, ol kısıden joldama alyŋyz. Mammografiialyq tekseru köp bolsa, jarty saǧatqa sozylady. Nätijeŋızben onkogenikologqa barasyz. Bızde būl tekserulerdıŋ bärı tegın jürgızıledı.
– 78-demın, aty-jönım – Qazbala Tüskeeva. Osy emhanaǧa ūzaq jyldar boiy qaralyp jürgen jäne tırkelgen adammyn. Bıraq, tırkeu ornynda kezekte tūrǧanda emhanaǧa tırkelmegen nauqastardyŋ därıgerlerge jazyludy talap etıp, aiqai şyǧaryp jatatyndaryn köremız. Osy dūrys pa?
– Sūraǧyŋyz öte oryndy. Nauqastyŋ özı tırkelmegen emhananyŋ mamanyna jazyludy talap etuı, ärine, dūrys emes. Qalamyzdyŋ barlyq emhanalarynda qatty auyryp tūrǧan tūrǧyndarǧa alǧaşqy medisinalyq kömek körsetıledı.
Mäselen, jüregı, basy qatty auyrǧan, dene qyzuy köterılıp tūrǧan adamdarǧa bız qai emhanaǧa tırkelgenıne qaramai-aq alǧaşqy kömek körsetemız.
– Qant diabetımen auyratyndarǧa qalamyzdaǧy №1 emhanada qandai jeŋıldıkter qarastyrylǧan?
– Qazaqstan Respublikasy Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ 04.11.2011 jylǧy №786 būiryǧymen bekıtılgen tızbe boiynşa sız bızdıŋ emhanaǧa tırkelgen bolsaŋyz, osy emhanadan tegın medisinalyq kömek kölemı aiasynda därı-därmekter ala alasyz. Ol üşın aiyna bır ret därıgerdıŋ qabyldauyna kelıp, tekserılıp tūruyŋyz kerek.
Gülbarşyn ÖKEŞQYZY
