Soŋǧy 5 jylda Qazaqstanda JİTS saldarynan bolatyn ölım-jıtım 2 ese azaidy. Būl jetıstıktıŋ basty nätijesı – elımızde tegın ūsynylatyn jäne diagnoz qoiylǧannan keiın bırden bastalatyn antiretrovirustyq terapiiaǧa qoljetımdılıktıŋ artuy. Jyl saiyn 1 jeltoqsanda atap ötıletın JİTS-ke qarsy küres künıne orai elordadaǧy AİTV infeksiiasynyŋ aldyn alu jäne onymen küres ortalyǧynda baspasöz jiyny öttı.
Atalǧan ortalyq direktory Säbit Äbdraiymovtyŋ aituynşa, qalada AİTV infeksiiasy boiynşa epidemiologiialyq jaǧdai tūraqty. Ötken jylmen salystyrǧanda halyq arasynda aurudy anyqtau boiynşa testıleu kölemı 17%-ǧa artqan. Elordada būl dertten jyl saiyn 300 myŋnan astam adam tekserıledı. Erte testıleudıŋ arqasynda 82% adamnyŋ auruy 1-2 bastapqy satysynda anyqtaldy, būl, ärine, pasientterdı der kezınde emdeuge mümkındık beredı. Astanada 1997 jyldan bastap 2604 AİTV infeksiiasy tırkeldı, onyŋ ışınde osy jyldyŋ 10 aiynda 300 nauqas anyqtalǧan.
– Qazırgı taŋda derttıŋ taralu mäselesıne erekşe nazar audarylyp otyr. AİTV-tıŋ soŋǧy satysy JİTS-tı toqtatu üşın memleket tarapynan aldyn alu baǧdarlamalary tūraqty qarjylandyrylyp keledı. Bızdıŋ ortalyq halyqtyŋ osal toptary, onyŋ ışınde, ineksiialyq esırtkı tūtynuşylar, er adamdarmen jynystyq qatynasqa tüsetın er adamdar jäne jynystyq qyzmet körsetetın toptarmen tıkelei bailanysta bolu üşın ÜEŪ-men bırlesıp jūmys ısteidı. Būl qauıptı top ökılderı arasynda jaŋa jūqtyru jaǧdailaryn azaituǧa yqpal etedı jäne AİTV-men ömır süretın adamdardyŋ qoǧamdaǧy teŋsızdıgın retteuge paidasyn tigızedı. Ol ūiymdar memlekettık äleumettık tapsyrys boiynşa qyzmet atqarady. Ūsynylǧan baǧdarlamalardy negızge ala otyryp, jüielı jūmys ısteidı. Iаǧni negızgı toptar arasyna kıru arqyly olarmen qoǧam ortasyna bailanys ornatady. Jan-jaqty kömek körsetedı. Är kezdesuşıge jasyryn jäne qūpiialylyqty saqtauǧa kepıldık bere otyryp, olardyŋ JİTS ortalyǧynyŋ medisinalyq jäne äleumettık qyzmetterıne qoljetımdılıgın arttyrady, – deidı ortalyq direktory.
Osal toptarmen kezdesu barysynda derttıŋ jūǧu joldary tüsındırılıp, jeke saqtanu qūraldary taratylady, iaǧni ineksiialyq esırtkı tūtynatyn toptarǧa bır ret qoldanatyn şpris ülestırıledı. Astanada halyqtyŋ negızgı toptaryna profilaktikalyq qyzmet körsetetın 4 ÜEŪ bar. Nauqastardy äleumettık qoldau jūmystary osy ükımettık emes ūiymdardyŋ, äleumettık qorǧau basqarmasynyŋ qatysuymen tiımdı jüzege asyryluda.
– Soŋǧy ekı jylda COVID-19 pandemiiasyna jäne basqa da jahandyq daǧdarystarǧa bailanysty AİTV-men kürestegı progress baiaulady, resurstar azaidy, būl milliondaǧan adamdardyŋ ömırıne qauıp töndırdı. Qazırgı taŋda atalǧan aurumen küresudıŋ tört onjyldyǧynda älemde aldyn alu, testıleu jäne emdeude eŋ negızgı qyzmetterdı ūsynudaǧy teŋsızdık älı de saqtaluda, – deidı spiker.
Älemdık deŋgeide ötetın JİTS-pen küres künıne orai biyl Astana qalasynyŋ Qoǧamdyq Densaulyq saqtau basqarmasy men qalalyq AİTV infeksiiasynyŋ aldyn alu ortalyǧy qosylyp qala tūrǧyndary arasynda onkündık jariialanǧany mälım. Baspasöz mäslihatynda ortalyq ökılderı onkündık aiasynda atqarylǧan jūmystary turaly da baiandady.
