Mıneki, taǧy da respublikalyq dästürlı tıl festivalı bastaldy. Ol biyl Astana qalasynda HV ret ötkızılıp otyr. Maqsaty – qoǧamǧa qozǧau salu, halyqty oilandyryp, memlekettık tıldı nasihattau. Taǧy bır atap aitarlyǧy, osy joly festival aiasy būrynǧydan keŋeie tüsken. İgı bastama qoldau tabary sözsız.
Qazaqstan bükıl qazaqstandyqtardyŋ qoǧamdyq-saiasi ortaq üiı bolsa, sol üidegılerdıŋ ruhani bırlıgın, tūtastyǧyn, ruhani ömırın qamtamasyz etuge qyzmet jasaityn memlekettık tıl – qazaq tılı. Ol – mädeniet tılı, ädebiet tılı, salt-dästür tılı, ǧylym tılı, bılım tılı, bır sözben aitqanda, barlyq salada qoldanyluy tiıstı memlekettık tıl. Auyzdy qu şöppen sürte beruge bolmaidy. Statistikalyq derekter boiynşa, 1991 jyly qazaq tılınde bılım alǧan şäkırtter 32 paiyz bolsa, bügınde 85 paiyzdan asty. Qazaqşa oqityn özge ūlt ökılderınnıŋ sany da 30 myŋǧa jetıp qalypty. Mūnyŋ özı tıldıŋ bolaşaǧyna qatysty köŋılge ülken senım men ümıt ūialatatyn sandar. Sondai-aq, soŋǧy ekı jylda orta mektepterde qazaq tılın oqytu saǧattary köbeitılıp, qazaq mektepterı men qazaq balabaqşalarynyŋ sany artty. Būǧan qosa, 2012 jyly qabyldanǧan «Qazaqstan – 2050» Strategiiasy da elımızde jürgızılıp jatqan tıl saiasatyna jaŋa közqaras, tyŋ serpın bergendei boldy. Mūnda qazaq tılınıŋ «qazaq ūltyn bırıktıruşı basty faktor», «Qazaqstan halqyn ūiymdastyruşy ruhani qazynamyz» ekendıgı naqty aitylǧan.
2007 jyly qazaq, orys jäne aǧylşyn tılderınıŋ «Üştıldılık» mädeni jobasy qabyldandy. Jobaǧa säikes Qazaqstan düniejüzıne halqy üş tılde söileitın joǧary bılımdı el retınde tanyluy tiıs. Osyǧan bailanysty Elbasy N.Ä.Nazarbaev qazaq tılın memlekettık tıl retınde, orys tılın ūltaralyq qarym-qatynas tılı, aǧylşyn tılın jahandyq ekonomikaǧa tabysty yqpaldasu tılı retınde damytu jūmystaryn jüzege asyrudy jäne mūny memlekettık tıl saiasatynyŋ bırı retınde qarastyrudy tapsyrdy.
Qoǧamda, memlekettık organdarda qazaq tılınıŋ qoldanys aiasy jyldan-jylǧa keŋeiıp, auqymdana tüsude. Būqara arasynda bır kezde şynynda da edäuır qaǧaju körıp kelgen memlekettık tılge degen tüsınıstık ornai bastady. Būǧan basqa ūlt ökılderınıŋ memlekettık tıldı dendep oqyp-üirenuge degen ynta-yqylastaryn aitsaq ta jetkılıktı. Mäselen, elorda tūrǧyny, ūlty armian Ter Grigorian otbasymen bırge qazaq tılın üirenıp jürgendıkterın aitady. «Memlekettıŋ azamaty bolyp, osy eldıŋ taǧdyrymen taǧdyrymyz bırıkkesın, onyŋ tılın bıludı de özımıŋ paryzym dep ūqtym. Üidegı bala-şaǧama, aǧaiynyma osy oiymdy ünemı aşyq aityp otyramyn» deidı ol. Būdan bız qazaq tılıne degen özge ūlt ökılderınıŋ naǧyz qūrmetın baiqaimyz.
Tıl – ūlttyŋ bükıl ruhyn, bolmys-bıtımın, tanym-talǧamyn, bılım parasatyn bıldıretın negızgı tıregı. Ruhy biık jūrttar ösıp-örkendeidı. Al, älsızderı qūldyrai bastaidy. Kezınde alaş ardaqtysy, ūlt kösemı Ahmet Baitūrsynūlynyŋ: «Sözı joǧalǧan jūrttyŋ özı de joǧalady» deuı sondyqtan.
Qazaqstandaǧy tıl saiasatynyŋ köpūltty memleketımızdıŋ tūraqty damuyna ızgılıktı qyzmet etıp otyrǧandyǧy quantady. Bızdegı memlekettık tıl saiasaty şyn mänınde saiasi tūraqtylyqqa, etnosaralyq jarastyqqa jäne qoǧamdyq kelısımge oŋ yqpalyn tigızude.
Taŋatar TÖLEUǦALİEV
tanatar@mail.ru
