QALAMYZDAǦY QOǦAMDYQ KÖLIKTER JAŊARTYLADY

Irgetasy 1974 jyly qalanǧan Astana qalasyndaǧy №1 avtobus parkı bas qaladaǧy eŋ ırı jolauşylar käsıporyny bolyp tabylady. Mūndaǧy avtobustar halyqaralyq nemese qala maŋyndaǧy tasymalmen ainalyspaidy, olar tek qala ışınde ǧana jolauşylarǧa qyzmet körsetedı. Jaqynda ötken tıkelei tıldesu barysynda Astana qalasyndaǧy «№1 avtobus parkı» AQ basqarmasynyŋ töraǧasy Sergei Nikolaevich Bogatyrev elordalyq oqyrmandarǧa osy jäne özge de mäseleler töŋıregınde äŋgımeledı. 

Sergei BOGATYREV, Astana qalasyndaǧy «№1 avtobus parkı» AQ basqarmasy töraǧasy:

– Qalamyzdaǧy qoǧamdyq kölık­­­­ter­­dıŋ jürgızuşılerı men kon­­duk­­tor­­laryna köbıne mäde­niet­tılık jetıspei jatady.­ Olai deitın sebebım, keibır avtobus­tar­dyŋ jür­gı­zuşılerı jol boi­yn­da tele­fonmen söilesıp otyra­dy. Bır-bırı­men jarysatyndary­ taǧy­ bar.­ Būl turaly halyq ta­ jiı­ şa­ǧym­ aitatyn bolar. Osyn­dai­­ keleŋ­­sız­dık­termen qalai küre­se­sız­der?
– İä, dūrys aitasyz. Astana qalasynda qoǧamdyq kölık qyzmetın jaqsartu maqsatynda köptegen igı ıster atqarylyp jatqanyna qaramastan, tūrǧyndar tarapynan sız aitqandai şaǧymdar jiı tüsıp jatady. Būǧan bır ǧana sebep bar, ol – jürgızuşıler men konduktorlardyŋ jūmysqa tūraqtamauy dep oilaimyn.
Bız köpşılık jaǧdailarda jaŋadan jūmysqa ornalasqan mamandardy öz käsıbıne üiretıp ülgermeimız. Olar­dyŋ basym bölıgı jelıdegı jūmystyŋ auyrlyǧyna şydamai, jūmystan öz erıkterımen şyǧyp ketıp jatady.
Negızı, bız avtopark jürgızuşılerı men­ kon­duk­tor­laryn jūmysqa qabyl­­­­da­mas būryn olardy käsıbi orta­­­lyq­­ta­ oqy­tamyz. Onda jol ere­jesı, jolau­­şy­larmen jūmys ısteu, teh­ni­­ka­lyq qauıpsızdık, ört bol­ǧan jaǧ­daida ne ısteu kerek, sonyŋ bar­­­ly­­ǧyn üiretemız. Degenmen, qoǧam­­­dyq kölık jürgızuşısı bolu da oŋai­ emes. Olar taŋsärıden tūryp, el jat­qan­da jūmystan qai­tady. Mūn­dai jūmysqa ekınıŋ bırı şydai ber­meidı. Sondyqtan da jergılıktı halyq mūndai qiyn jūmys­ty ıste­gı­sı­ kel­mei­dı. Köbınese aimaq­tar­dan köşıp kel­gen­der­dı, jūmys ızdep jürgen­derdı jūmysqa aluǧa mäj­bür­mız. Olardy D kate­go­­riia­­­syna qai­ta­dan­ daiarlaimyz, şa­ma­myz kelgenşe äleu­mettık qol­dau körsetemız. Söite tūra, kadr tūraq­ta­maidy. Öitkenı, qalamyzda basqa qolaily jūmys jetıp jatyr.
Qazırgı taŋda qalalyq avtobustarda jol jüru aqysyn elektrondy türde töleu ädısın engızuge daiyndyq jūmystary jürgızılıp jatyr. Būl bırınşı kezekte qarjy tärtıbın orna­tuǧa septıgın tigızedı dep oilai­myn.­ Iаǧni, är jolauşynyŋ jolaqy­syn tölegenı baqylauda bolady. Osy­ǧan orai, jürgızuşılerdıŋ jūmy­­syna da özgerıster engızıledı. Keiın konduktorlarsyz jūmys ısteu täsılıne köşetın bolamyz.

– Astanadaǧy avtobustardyŋ denı – jaŋa, soŋǧy ülgıdegı kölık­ter.­ Bıraq, solardyŋ keibırınıŋ syrty ädemı bolǧanymen, salon­da­rynyŋ tazalyǧy talapqa sai kelmei jatady. Qoǧamdyq kölık bol­ǧan­dyq­tan, ony juyp-tazalap otyru kerek qoi. Nege osyndai las­ avtobuspen jūmys ısteuge jol beresızder?
– Erejege säikes, bızdıŋ parktegı avto­bus­tar kün saiyn juylyp, taza­­lanady. Al, tärtıp boiynşa las­ kölıkter jelıge jūmys ısteuge jıbe­rıl­meidı.

– Esımım – Almatbek. Jolaqy qymbattaidy degendı estıdım. Sol ras pa?
– Almatbek, bügıngı taŋda barlyq jolauşylar käsıporyndary köp şyǧynǧa batyp otyr. Sebebı, janar-jaǧar mai baǧasy ösude. Döŋ­ge­lek­ter­dıŋ jäne avtobustarǧa qajettı basqa da bölşekterdıŋ baǧasy qymbat. Osynyŋ saldarynan şyǧyn köbeiude. Sondyqtan, tariftı ösıru qajettıgı tuyndaǧany ras. Bıraq, jolaqyny qymbattatu kerektıgı jönınde mäsele köte­rıl­genı­men, äzırşe eşqandai şeşım şyǧarylǧan joq.

– Sergei Nikolaevich, salanyŋ soŋǧy jaŋalyqtary jönınde bıl­gı­mız keledı. Būl turaly ne aitasyz?
– 2014 jyldyŋ ekınşı jartysynan bastap jyljymaly qūram jaŋar­ty­lyp, 2016 jylǧa deiın qazırgı zamanǧa laiyqty 300 avtobus satyp alynady. Sondai-aq, aldaǧy uaqytta jeŋıl relstı transport jüiesı jäne BRT (Bus rapid transit), iaǧni, jürdek avtobustar ıske qosylatyn bolady. Qysqasy, EXPO-2017 körmesı bas­tal­ǧanǧa deiın qalamyzdaǧy kölık­ter jaŋartylady.
Bügıngı taŋda bızdıŋ №1 avtobus­ parkı 10 marşrut boiynşa qala­lyq­tarǧa qyzmet körsetedı. Bızdegı MAN, Skaniia, Volvo, LiAZ-5256 jäne Hiundai Aero Siti markılı avtobustardyŋ jalpy sany 200-den asady.

– Keibır avtobustardyŋ qaty­nau­ jiılıgı dūrys emes. Mäse­len, jaqyn­da­ №7 avtobusty 20 minuttai kütıp qaldym. Jürgızuşıden jön sūrap edım, dūrys jauap bermedı. Nege būlai?
– Bızdıŋ parktegı barlyq avto­bus­tarǧa GPS – sputniktık baqylau jüiesı engızılgen. Sol arqyly avto­bustardyŋ bır aialdamadan ekın­şı­sı­ne deiıngı jüru jiılıgı jıtı baqy­lanady. Tek, keibır kezderde, mäselen, qalada keptelıs köp bolǧan jaǧdailarda ǧana olardyŋ belgılengen uaqyttan säl auyt­qyp,­ keşıgıp keluı mümkın. Basqa uaqyt­tarda avtobustar kestede belgı­len­gen uaqyt boiynşa jüredı.

– Avtobusta ülken adamdarǧa oryn beru kerek ekenın qazırgı jas­tar­dyŋ köbı bıle bermeitın siiaqty. Keibır qyz-jıgıtter qūlaq­qap­ kiıp ala­dy da, öz betterımen otyra beredı. Olardy oryndarynan­ tūr­ǧy­zyp, egde adamdarǧa oryn ūsynu konduk­­tor­­lar­dyŋ tıkelei mındetı emes pe?
– Ärine, bızdıŋ qala ülken, halyq köp. Sondyqtan, mūndai jaǧ­dai­lar­dyŋ da oryn aluy äbden mümkın. Jastar özderı bılıp, ülken­der­ge oryn bermegen jaǧdaida, būl jönınde konduktor salonda otyrǧan qyz-jıgıtterge aityp, eskertıp otyruy kerek.
Bügınde qala tūrǧyndarynyŋ köp­şı­lıgı qoǧamdyq kölıkpen jüredı. Olardyŋ qatarynda qala qonaqtary da bar. Sondyqtan, konduktorlarǧa taŋerteŋ jūmysqa, keşke üige asyq­qan jergılıktı tūrǧyndarmen qatar, syrttan kelgen qonaqtardyŋ köŋılın tabuǧa da tura keledı. Būl rette, bızde türlı trening, sabaqtar ötkızılıp tūrady.

– Bır kezderı konduktorlar men­ jür­gı­zuşılerdıŋ bıryŋǧai kiım­derı boluşy edı. Solar qaida kettı?
– Astanadaǧy №1 avtoparktıŋ jür­gızuşılerı men konduktorlary arnaiy kiım ülgılerımen qam­ta­ma­syz etılgen. Būl rette, bız öz avtobus­ta­rymyzdyŋ jürgızuşılerı men konduk­tor­larynan bıryŋǧai jūmys kiımın kiıp jürudı talap etemız jäne mūny bızdegı baqylau qyzmetı ünemı qadaǧalap otyrady.

Gülbarşyn ÖKEŞQYZY