Astanaǧa qytymyr qyspen qosa qyzyǧy qatar keledı. Qaladan ūzamai-aq otbasymen demaluǧa mümkındık mol. Syrǧanaq teuıp, arnaiy oryndarda suretke tüsıp, seruendeuge qala da äzır. Qys tüsse, äsırese top bala jazǧy dobyn hokkei şaibasyna almastyryp, aşyq alaŋqailarǧa asyǧady. Osyndaida qala tūrǧyndarynyŋ qysqy demalysyn türlendıretın syrǧanaqtar men mūz qalaşyqtary bar. Olar qoljetımdı me? Baǧasy qandai?
Biyl qaladaǧy audandardyŋ barlyǧynda tūrǧyndardyŋ jaily demalysy üşın bar jaǧdai jasaldy. Elordada jalpy sany 30-dan asa orynda mūz qalaşyqtary, aidyndary men şaŋǧy trassalary salynyp, köpşılıktıŋ qoldanyluyna berıldı. Sondai-aq «Jeleznodorojnyi», «İnternasionalnyi», «Michurin», «Küigenjar» tūrǧyn üi alaptary syndy qala şetındegı eldı mekenderge deiın mūz qalaşyqtary salynyp, syrǧanaq tebetın oryndar äzırlendı. «Jeleznodorojnyi» eldı mekenınde 4 hokkei korty aşyldy. «Otau», «Saraişyq» sekıldı şaǧyn audandarda, «Nūrly jol» temırjol vokzalynyŋ aumaǧynda da qystyŋ qyzyǧyna bölenemın deuşıler üşın syrǧanaqtar daiyn.
Basqa qalalardan körkemdıgınen özge qatty aiazymen erekşelenetın elordada konki tebuge äuesqoi jandar demalys uaqytyn mūz aidyndarynda köŋıldı ärı tiımdı ötkızedı. Astana qalasynda tūrǧyndardyŋ talaptaryna sai salynǧan, qajettı tehnologiialarmen jabdyqtalǧan bırneşe aşyq jäne jabyq mūz aidyndary jūmys ısteidı. Desek te, barlyq jerde emes. Sebebı soŋǧy künderı Astanada aiaz qaityp, kün jylyna bastady. Saldarynan özen betındegı mūz qabattarynyŋ oiylyp ketu qaupı küşeidı. Elordanyŋ Esılı de «tosyn mınez körsetude». Oqys jaǧdaidyŋ aldyn alu üşın Astana qalasynyŋ Tötenşe jaǧdailar departamentı «Barys» sport keşenınıŋ boiyndaǧy su aidyndarynda konki tebuge tyiym saldy. Nätijesınde Almaty audanyndaǧy Aqbūlaq özenınıŋ saǧasynda ornalasqan aşyq mūz aidyny men konkidı jalǧa beru oryndary uaqytşa jabyq tūr.
Esesıne atalmyş audan tūrǧyndary üşın demalysty qyzyqty ötkızuge arnalǧan oryndardyŋ bırı ärı bıregeiı Prezidenttık saiabaq bar. Arqanyŋ bet qarityn aiazyna qaramastan astanalyqtar kün saiyn körkemdıgımen köz arbaǧan osy qalaşyqqa qarai aǧylady. Demalys künderı mūnda adamdar qarasy tıpten köbeiedı. Sebebı qaladaǧy eŋ biık syrǧanaq – osynda. Biıktıgı – 15, al ūzyndyǧy 110 metrlık syrǧanaǧy bar saiabaqqa Saraişyq pen Ahmet Baitūrsynov köşelerınıŋ qiylysy jaǧynan kelgen jön. Būl jerde syrǧanaq tebuge arnalǧan bır adamdyq döŋgelektı jarty saǧatqa jaldau aqysy 1000 teŋgenı qūraidy. Bylaişa qymbat emes, degenmen 5-6 balamen barsa äjeptäuır şyǧyn. Saiabaqta ūzyndyǧy 2 kilometrlık şaŋǧy trassasy da ornatyldy.
Elordadaǧy eŋ ülken syrǧanaq biıktıgı – 15, al ūzyndyǧy – 110 metr
Tūrǧyndardyŋ ülkenı de, kışısı de qatar jürgen alaŋda alaqailaǧan bala men köŋıl-küiı köterıŋkı ata-analar köp. Qyzyǧyn körıp, qūmaryn qandyruǧa Astana tügılı, alystan aǧylatyndar da bar. Solardyŋ bırı – egız balalarmen kelgen atyraulyq Ümıt İmanǧalieva.
«Balalarymyz naǧyz qysty körıp, demalyp, oinasyn dep arnaiy batystan alyp keldık. Ūldarym mäz. Endı bızdıŋ qalada qar jauǧanmen, tüske qarai erıp ketedı. Mūny jaqyndarymyzben habarlasyp, estıp jatyrmyz. Sondyqtan qysta osy elordada bolamyz» dedı ol.
Almaty audanynda būdan bölek, Qazaq elı alaŋy aumaǧynda 1500 şarşy metrlık mūz aidyny men Triatlon parkındegı demalys oryndary bar.
Al Baiqoŋyr audanynyŋ aumaǧynda biyl 5 mūz qalaşyǧy syrǧanaqtar men ertegı keiıpkerlerınıŋ müsınderımen jabdyqtaldy. Olardyŋ qatarynda «Jastar» saraiy, Kemal Atatürık atyndaǧy saiabaq, Abai daŋǧylyndaǧy «Qalamgerler» alleiasy men bırneşe eldı mekender bar. Aita keteiık, «Qalamgerler» alleiasynda syrǧanaq tebu tegın. «Jastar» saraiynda aumaǧy 300 şarşy metrdı qūraityn mūz aidyny men 6 metrlık syrǧanaq ornalasqan.
Saryarqalyqtar üşın qalalyq alaŋda konkidı jalǧa alyp tebu baǧasy 1500 teŋge bolsa, döŋgelekterdı jalǧa alu qūny jarty saǧatqa – 1000, bır saǧatqa – 1500 teŋge. Säuletı köz tartatyn, qystyŋ sänın keltırıp tūrǧan Esıl özenınıŋ jaǧalauyndaǧy mūz aidynyna keluşılerdıŋ qarasy qalyŋ. Öitkenı mūnda syrǧanaqtan bölek, qar betınde jüretın motosiklder de bar. Oǧan segız adamǧa şaqtalǧan jūmsaq tırkeme jalǧanady. Būl qūrylǧymen bır ainalym jasau aqysy – 1000 teŋge. Köpbalaly otbasylar men zeinetkerlerge jeŋıldık qarastyrylǧan. Kvadrosiklmen jüru üşın qaltaŋyzdan 3000 teŋge şyǧaruǧa tura keledı. Osy turasynda audan tūrǧyny Nūrlan Ümbetov byltyrǧyǧa qaraǧanda baǧanyŋ köp özgergenın alǧa tartyp, tıptı kei jerlerde jalǧa almai, öz döŋgelektermen tegın kırgızbeitının oryndardyŋ baryn jetkızdı. Al nūsqauşy Qanat Kamalov tūrǧyndardyŋ basym bölıgı demalys künderı köp keledı deidı.
«Esıldıŋ jaǧasyna keletın adamdar qaşan da köp. Sondyqtan bız olardy syrǧanaqqa bır-bırden tüsırıp, dūrys otyrǧanyn qadaǧalaimyz. Döŋgelekterge ekı-üş adamnan otyrǧyzbaimyz. Qauıpsızdıktı saqtauǧa barynşa tyrysamyz. Alaida bızdıŋ alaŋda abaisyzda jaraqat alǧan balalar boldy. Mūndai jaǧdaida bız «103» nömırıne qoŋyrau şalyp, qyzmetkerlerdı şaqyramyz» dedı nūsqauşy.
Bas şahardaǧy eŋ ülken mūz qalaşyǧy EXPO körme keşenınıŋ aumaǧynda ornalasty. Mūnda bır emes, ekı bırdei mūz qalaşyǧy ornatyldy.
Juyrda ötken «Astana Muz Fest» auqymdy qysqy festivalınıŋ mūz qalaşyǧy biyl köpşılıktı ertegı älemıne bölep, esten ketpes köŋıl-küi syilai aldy. Qyzyldy-jasyldy türlı girliandalarmen bezendırılgen orynnyŋ äsemdıgı erekşe. Ajaryna qosa aidyny jarqyrap tūrǧan qalaşyq 11.00-den 00.00-ge deiın aşyq. Konkidı jalǧa alu baǧasy saǧatyna 1000 teŋge tūrady. Keluşıler üşın syrǧanaq pen mūz aidyndarynan basqa, şai-tamaq ışıp, boi jylytatyn bırneşe düŋgırşek bar.
Esıl audanynda «Keruen», «Han Şatyr» sauda oiyn-sauyq ortalyqtarynyŋ aumaǧynda, sonymen qatar Botanikalyq baq pen Tūran daŋǧyly jaǧyndaǧy Ortalyq saiabaqta bırneşe demalys oryndary bar. «Eldı mekenderdı abattandyru jäne kögaldandyru» baǧdarlamasy aiasynda Dostyq köşesınıŋ boiynda – Mäŋgılık el daŋǧylynan Tūranǧa deiın, Saraişyq, Qonaev jäne Bökeihan köşelerınıŋ boiynda aǧaştar jaryqpen bezendırılıp, közdıŋ jauyn alady.
Aitqandai, qysy ūzaq Astananyŋ qyzyǧy köp. Bıreuler üşın sol qyzyqtyŋ baǧasy tiımsız bolar. Bıraq köktemnıŋ şuaqty künı jetkenşe qysqy demalysty qyzyqty ötkızudıŋ kepılı – aşyq alaŋqailar. Aiazdy künı aq qyrau bolyp mezgıldıŋ sänı sanalatyn syrǧanaq tepkenge ne jetsın?!.
Suretterdı tüsırgen Sūltan Seiıtov
