Memlekettık rämızder Astanada qanşalyqty nasihattalyp jatyr?
Būl jönınde elordalyq Işkı saiasat basqarmasynyŋ basşysy Erlan Kanalimov äŋgımeleidı.
– Erlan Ermekūly, Konstitusiianyŋ 9-babynda memlekettık rämızder turaly tüsınık berılgen. Sonymen qatar, Ata zaŋnyŋ 34-babynda ärbır qazaqstandyq azamat osy nyşandardy qūrmetteuı mındettı ekendıgı aitylady.
Degenmen, būl qūndylyqtarymyz jaily taǧy bır märte toqtalyp ötu artyq etpes…
– Memlekettık rämızderdıŋ män-maǧynasy tym tereŋde. Ol ärı Memleket basşysy atap ötkendei, egemendıgımızdıŋ berık negızı, Täuelsızdıktıŋ qasiettı bırıktıruşı obrazy. Sondyqtan Tu, Eltaŋba jäne Änūrannyŋ negızgı ideialaryn tolyǧyraq baiandap bergen artyq bolmas.
1992 jyldyŋ 4 mausymy tarih paraqtarynda Qazaqstan Respublikasy Memlekettık Eltaŋbasynyŋ tuǧan künı bolyp mäŋgı qalady. Eltaŋbanyŋ pışını şeŋber tärızdes. Şeŋber geraldika elementı retınde köp jerde qoldanylǧanmen, şyǧys köşpendılerı arasynda erekşe sipatqa ie. Ol – ömırşeŋdıktıŋ simvoly. Eltaŋbanyŋ qaq ortasynda şaŋyraq beinelengen. Şaŋyraq – otbasylyq tynyştyqtyŋ, beibıtşılıktıŋ belgısı.
Memlekettık Tudyŋ avtory – Şäken Niiazbekov. Memlekettık Tu qyzu pıkırtalas nätijesınde ömırge kelgen. Bairaqty äzırleuge arnalǧan baiqauǧa 600-den asa joba qatysty. Irıkteuden ötken 4 jūmys Qazaqstan Respublikasynyŋ sol kezdegı Joǧarǧy Keŋesıne talqylauǧa ūsynyldy.
Şämşı Qaldaiaqov pen Jūmeken Näjımedenov jazǧan «Menıŋ Qazaqstanym» änın Memlekettık Änūran märtebesıne sai etu üşın oǧan bırşama özgerıster engızıldı. Mätındı tüzetken Elbasy Nūrsūltan
Nazarbaev ta Änūrannyŋ bırlesken avtory sanalady.
– Bügınde elordada osy memlekettık rämızderdı nasihattau maqsatynda qandai ıs-şaralar atqaryluda?
– Bız sızben Memlekettık rämızder künı qarsaŋynda jüzdesıp otyrmyz, bıraq būl merekege qatysty jūmystar erterek bastalǧan. Aǧymdaǧy jyldyŋ 20 mamyrynda Qazaqstan Respublikasy Memlekettık rämızderınıŋ künın toilauǧa arnalǧan ıs-şaralardyŋ qalalyq jospary bekıtıldı. Jospar 34 ıs-şaradan tūrady. Olardyŋ qūramynda seminarlar, döŋgelek üstel basyndaǧy otyrystar, därıster, körmeler, saltanatty jiyndar bar. Arasyndaǧy eŋ auqymdy närsenıŋ bırı – tanymal qoǧam qairatkerlerı, Parlament deputattary, «Nūr Otan» partiiasy men «Jas Otan» Jastar qanatynyŋ ökılderı qatysatyn patriottyq aksiia. Mūnymen bırge, meiram şeŋberınde «Patriotizm keruenı» atty avtoşeru ūiymdastyrylady. Şeru «Atameken» etnomemorialdy keşenınen bastalyp, Astanalyq saiabaqqa deiın jalǧasady. Al saǧat 12.30-da «Menıŋ Qazaqstanym! Menıŋ Astanam!» atty konserttık baǧdarlamanyŋ şymyldyǧy türıledı. Konsertke Marjan Arapbaeva, Qūrmaş Mahanov, Qairat Baekenov, «Nomad», «Qazaq qyzdary» jäne «Format» toptary men özge de belgılı şyǧarmaşylyq ūjymdar keledı.
– Aldyŋǧy jyldary elımızdıŋ keibır öŋırlerınde memlekettık rämızderdı orynsyz paidalanu faktılerı kezdesken edı. Bırdı-ekılı kısıler vandalizmge deiın baryp, jūrtşylyqtyŋ aşu-yzasyn tuǧyzǧan. Mūndai oqiǧa Astanada boldy ma?
– Işkı saiasat basqarmasy memlekettık rämızder turaly zaŋnamalardyŋ dūrys saqtaluyn qadaǧalap, ūdaiy monitoring jürgızedı. Sız aitqan mäseleler ärqaşan bızdıŋ nazarymyzda ärı Astana qalasynyŋ 2015-2016 jyldarǧa arnalǧan memlekettık rämızder men nyşandardy qoldanu jüiesın modernizasiialau jospary aiasynda pysyqtalyp otyrady. Ökınışke qarai, tekseruler qorytyndysynda memlekettık rämızder turaly zaŋnamalardy eskermeu derekterı de jolyǧady. Atap aitsaq, memlekettık mekemeler ǧimaratynda memlekettık rämızderdıŋ bolmauy, Eltaŋba kölemınıŋ ūlttyq standartqa sai kelmeuı, Eltaŋba men Tudyŋ kırleuı, jyrtylǧan Tudy paidalanu sekıldı jaittar anyqtaldy. Būdan bölek, kei mekemeler ǧimaratynda Tu qaraly kündegıdei tömen tüsırılıp tūr. Atalǧan qūqyq būzuşylyqtar kommersiialyq ūiymdarǧa da tän. Älbette, bız mūndai zaŋsyzdyqtardy joiuǧa meilınşe küş salamyz. Äitkenmen, osy ıstermen ainalysatyn Işkı ıster departamentı qyzmetkerlerınıŋ memlekettık rämızder turaly zaŋdardy jetık bılmeuı qynjyltady.
– Naqty mysaldar keltıre alasyz ba?
– Ärine. Esıl audanyndaǧy Işkı ıster bölımınıŋ uchaskelık poliseiı «Marriott» qonaq üiınde memlekettık rämızderge qatysty zaŋ būzuşylyqty köre tūra basqarmaǧa bırneşe ret habarlasyp, «Mūndai jaǧdaida ne ısteuım kerek? Aiyppūl salaiyn ba?» dep sūraǧan. Negızı, Işkı saiasat basqarmasy sonau 2014 jyldyŋ özınde Işkı ıster departamentımen bailanysyp, polisiia qyzmetkerlerıne memlekettık rämızder turaly zaŋdy tüsındıru jūmystaryn jürgızgısı kelgen. Degenmen, bızdıŋ ūsynysymyzdy departament basşylyǧy qūptamady. Mıne, arty osyndai olqylyqtarǧa tıreldı…
– Memlekettık rämızder turaly zaŋnamany bılmeu – qūqyq būzuşylyqtardy anyqtaudaǧy jalǧyz problema ma? Älde taǧy basqa sebepter bar ma?
– Osy tūsta zaŋnamanyŋ özındegı keibır qūqyqtyq qaişylyqtar jönınde de aita ketsem deimın. Bırneşe uaqyt būryn «Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık Eltaŋbasy. Tehnikalyq şarttar» QR ST 989-2014 ūlttyq standarty qabyldandy. Onyŋ ornynda 989-2008 QR ST standarty bolǧan-dy. Eskı standart Eltaŋbanyŋ tribunalar men resmi otyrys zaldarynda jäne memlekettık mekemeler maŋdaişasyndaǧy jazuda qoldanyluyn reglamentteitın. Alaida jaŋa standartta būl normalar joqtyǧynan zaŋdyq säikessızdıkter tuady. Eskı standart 2017 jyldyŋ 1 şıldesıne deiın jaramdy, bıraq jaŋa standart 2016 jyldyŋ 1 qaŋtarynda küşıne engen. Iаǧni, Eltaŋbany tribunalar men maŋdaişalarǧa ornalastyru qanşalyqty zaŋdy ekenı beimälım.
– Standart özgertılgendıkten, būl turaly mekemeler men käsıporyn basşylaryn qūlaqtandyru kerek qoi, demek. Mūndai jūmys josparlandy ma?
– Memlekettık simvoldardy qoldanatyn elordalyq ūiymdarǧa joǧarydaǧy erekşelıkter jaily aqparat jıberdık. Jaŋa standartty tüsındıru boiynşa seminarlar qalada 2014 jyly-aq ūiymdastyrylǧan bolatyn. Oǧan Memlekettık Eltaŋbanyŋ avtory Jandarbek Mälıbekov jäne ortalyq organ ökılderı qatysqan-dy.
Ärbır qazaqstandyq azamat,
Otanyn süier patriot memlekettık rämızderge airyqşa yqylaspen qarauy tiıs. Täuelsızdıgımızdı qandai qiyn jolmen alǧanymyz eşkımnıŋ esınen şyqpauy qajet.
«Astana aqşamy» gazetınıŋ oqyrmandaryn jäne Astana halqy men qonaqtaryn Memlekettık rämızder künımen şyn jürekten qūttyqtaimyn. Ortaq üiımız Qazaqstan güldenıp, körkeie bersın!
Qymbat NŪRǦALİ
