Elordadaǧy kommunaldyq qyzmetter tarifıne biyl qandai özgerıs engızıldı? Kommunaldyq tölemaqy qūny jyl saiyn qanşalyqty ösedı? Osy jäne özge de sūraqtar jönınde QR Ūlttyq ekonomika ministrlıgı Tabiǧi monopoliialardy retteu, bäsekelestıktı jäne tūtynuşylardyŋ qūqyqtaryn qorǧau komitetınıŋ Astana qalasy boiynşa departament basşysy Bolat Tanabergenovpen sūhbat qūrǧan bolatynbyz.
– Bolat Amangeldıūly, aldymen departamenttıŋ negızgı mındetıne toqtalyp ötseŋız.
– Baǧany, bäsekelestıktı damytu salasyndaǧy memlekettık saiasatty äzırleu jäne engızu, tabiǧi monopoliialar subektılerınıŋ qyzmetterıne baǧalardy retteu, monopoliiaǧa qarsy zaŋnamany saqtau jönındegı tekseruler jürgızu departamenttıŋ negızgı basymdyqtary bolyp tabylady. Al departamenttıŋ mındetterı ol – tabiǧi monopoliialar salasyndaǧy jäne naryqtaǧy memlekettık saiasatqa berılgen ökılettıkter men tūtynuşylardyŋ qūqyǧyn qorǧau salasynda memlekettık saiasatty ıske asyru.
Elbasy «Törtınşı önerkäsıptık revoliusiia jaǧdaiyndaǧy damudyŋ jaŋa mümkındıkterı» atty biylǧy Joldauynda Qazaqstannyŋ jaŋa älemnıŋ köşbasşylyǧyna kıruı jönınde on mındettı alǧa qoiǧany bärımızge aian. Sonyŋ ışınde Joldaudaǧy «Qūrylysqa jäne kommunaldyq sektorǧa zamanaui tehnologiialardy engızu» dep atalatyn besınşı mındette Memleket basşysy ǧimarattardyŋ energiialyq tiımdılık jaǧyn jaqsartu qajettıgın atap ötken bolatyn. Prezident aitqandai, būl elektr energiiasyn, jylu men sudy tūtynuda özınıŋ ünemdılıgımen tabiǧi monopolisterdı de yntalandyratyn bolady. «Tiımdı memlekettık basqaru» dep atalatyn Joldaudyŋ segızınşı mındetınde Elbasy tabiǧi monopoliia subektılerınıŋ qyzmetınıŋ sapasyn arttyru qajet ekenıne jäne energiia öndıruşılerge investisiialyq baǧdarlamalarmen qosa negızdelgen tariftı ornatudyŋ maŋyzdylyǧyna toqtaldy. Al toǧyzynşy «Jemqorlyqpen küres jäne zaŋnyŋ üstemdıgı» turaly mındette Nūrsūltan Äbışūly aitqandai, kez kelgen azamat öz ötınışterınıŋ qalai qaralyp jatqanyn köruge jäne joǧary deŋgeide jauap aluǧa mümkındıgı boluy kerek.
Departamenttıŋ jūmysyn jandandyra tüsu üşın Joldaudaǧy būl tapsyrmalardyŋ barlyǧy – bızdıŋ aldymyzda tūrǧan ülken mındetter.
– Astanadaǧy kommunaldyq qyzmetter tarifıne qandai özgerıs engızıldı?
– Biylǧy 1 qaŋtardan bastap tek gazdyŋ baǧasynan basqa tarifter äzırge özgergen joq. Ötken jyldyŋ aiaǧynda tabiǧi monopoliia tarifterdı 2017 jylǧy deŋgeide qaldyru turaly şeşım şyǧardy. Bıraq ötken jylǧy kommunaldyq qyzmet tarifterı 2018 jyldyŋ 1 şıldesıne deiın ǧana jaramdy bolady.
Al aǧymdaǧy jyldyŋ 1 aqpanynan bastap sūiytylǧan mūnai gazyn bölşek saudaǧa ötkızu tarifı būrynǧyǧa qaraǧanda 6.5 paiyzǧa östı. Būl ösım ışkı naryqta sūiytylǧan mūnai gazyn köterme saudada satudyŋ marjinaldyq baǧasynyŋ ösuı jäne gaz qūbyrlary arqyly tasymaldau tarifınıŋ ösuı esebınen boldy.
– Orta eseppen kommunaldyq qyzmet tarifterı jyl saiyn qanşa paiyzǧa ösedı?
– Zaŋnamanyŋ talaptaryna säikes, 2015 jyldan bastap barlyq tabiǧi monopoliialar subektılerı üşın 2016-2020 jyldarǧa arnalǧan ūzaq merzımdı tarifter bekıtılgen bolatyn. Osy jyldan bastap «Astana-Energo» aksionerlık qoǧamy 2018-2022 jyldarǧa arnalǧan ūzaq merzımdı tarifterdı bekıttı. Al «Astana Su arnasy» üşın sumen jabdyqtau qyzmetterıne tarif belgılendı, ol 2016 jyldan 2020 jylǧa deiın özgermeidı. Jylu jäne elektr energiiasy boiynşa 2016 jylǧy 1 qaŋtardan bastap, 2020 jylǧa deiın tarifterdıŋ jyl saiynǧy ösımı 3.1 paiyzdan 5.2 paiyzǧa deiın belgılendı. Bıraq elektrmen jabdyqtau qyzmetınıŋ tarifı 2016 jyldyŋ 1 qaŋtarynan berı älı künge özgergen joq.
Tabiǧi monopoliialar subektileri tarifter özgergen jaǧdaida zaŋǧa säikes tūtynuşylarǧa būl turaly bir ai būryn habarlauǧa tiis. Alaida ösım aǧymdaǧy jylǧa bekıtılgen ūzaq merzımdı tarif deŋgeiıne ǧana rūqsat etıledı. Ūzaq merzımdı tarif qyzmet körsetu kezınde qajettı strategiialyq tauarlardyŋ baǧasy köterılgen jaǧdaida jäne tabiǧi monopoliia subektısı halyqaralyq qarjy ūiymdarynyŋ nesielerın tartqan jaǧdaida ǧana ösuı mümkın. Jalpy, tarifter qataŋ baqylanady.
– Tarifterdıŋ ösuıne jol bermeu mümkın be?
– Jylytu, sumen jabdyqtau jäne tūtastai kommunaldyq keşen tarifterınıŋ mölşerı köptegen syrtqy faktorlarǧa, sonyŋ ışınde strategiialyq tauarlar baǧasyna bailanysty. Jylu energiiasyn öndıruge arnalǧan strategiialyq tauarlar – kömır, gaz, mazut, dizel bolsa, al sumen jabdyqtauda elektr energiiasy jäne taǧy basqalar.
Departament tarifterdı bes jyl boiy bırdei deŋgeide qaldyrǧan kezde ortaşa tarifterdı maqūldai alady, iaǧni jyl saiynǧy ösımmen är jyly bölek tarifterdı bekıtuge bolady. Ortaşa tarif bekıtılgen kezde, tūtynuşylar üşın de, käsıporyn üşın de qolaisyzdyq tuyndaidy. Sebebı ony qoldanǧan soŋǧy jyldary tarif käsıporynnyŋ ıs jüzındegı şyǧyndaryn qamtymaidy.
– Soŋǧy uaqytta elordada baǧany kötermeu jäne ädıletsız bäsekelestık faktılerın boldyrmau üşın sızder qandai şaralar qabyldadyŋyzdar?
– Ötken jyly 2016 jyldyŋ tamyz-jeltoqsan ailarynda Ai-92/93, Aİ-95/96 janarmai men dizel otyny baǧasynyŋ köterıluıne bailanysty bırneşe käsıporynǧa tekseru jürgızıldı. Onda bäsekelestıkke qarsy äreketterdıŋ belgılerı baiqaldy. Tekserıs nätijesınde būl käsıporyndar äkımşılık jauapkerşılıkke tartylyp, aiyppūl mölşerı – 217,7 mln teŋgenı qūrady. Sondai-aq, 2017 jyly «Astana LRT» kompaniiasyna äuejaidaǧy tūraqqa monopoliialyq tūrǧydan joǧary baǧa qoiuyna bailanysty jäne qyzmet körsetu boiynşa tekserıs jürgızdık. Tekserıs barysynda «Astana LRT» jauapkerşılıgı şekteulı serıktestıgınıŋ üsteme tarifterı özgertılıp, 2017 jyldyŋ 1 qazanynan bastap tömendetıldı. Tekserıs qorytyndysy boiynşa bız elordanyŋ mamandandyrylǧan audanaralyq äkımşılık sotyna äkımşılık ıs jıberdık. Bügıngı künı sot ısı jürgızılude. Sol siiaqty Aqmola oblysy Şortandy audanynyŋ geografiialyq şekarasynda silindrde sūiytylǧan mūnai gazyn bölşek saudada ötkızu, monopoliialyq joǧary baǧa belgıleumen ainalysatyn «Al-Bars Gaz» jauapkerşılıgı şekteulı serıktestıgıne de tekserıs jürgızıldı. Astana qalasynyŋ mamandandyrylǧan audanaralyq äkımşılık soty tarapynan äkımşılık jauapkerşılıkke tartylǧan atalmyş kompaniiaǧa monopoliialyq kırıstı tärkıleumen aiyppūl salyndy. Sonymen qatar 2017 jyldyŋ qazan aiynda kömır saudasymen ainalysatyndardyŋ jūmysyn tekserudı bastadyq. Esterıŋızge sala keteiık, osy kezeŋde elordada qatty otynnyŋ baǧasy aitarlyqtai östı. Zaŋdy būzu faktılerı rastalsa, monopoliiaǧa qarsy şaralardy qabyldaimyz.
– Tūrǧyn üilerdıŋ kommunaldyq tölemderınıŋ baǧasyn esepteude eskı üiler men jaŋa üilerdıŋ aiyrmaşylyǧy bar ma?
– Aiyrmaşylyq bar. Jylumen jabdyqtau qyzmetıne tarif qarastyrylǧanda, jylu energiiasyn esepteitın üige ortaq esepteu aspaptaryn ornatuǧa tehnikalyq mümkındıgı joq, tozǧan. Apatty jaǧdaidaǧy üilerde tūratyn tūtynuşylarǧa halyqqa qarastyrylǧan ortaşa tarif qoldanylady. Mūndai üiler 2012 jyldan bastap Astana qalasynyŋ Tūrǧyn üi inspeksiiasy basqarmasymen bırlese otyryp, «Teplotranzit» jauapkerşılıgı şekteulı serıktestıgı arqyly esepke alynyp keledı. Esepke alu köp päterlı üilerge jappai eseptegış qūraldar qūrumen bailanysty jüzege asuda. Aldaǧy uaqytta osyndai üiler būzylyp, joiylady. «Teplotranzittıŋ» soŋǧy mälımetterıne süiensek, mūndai üilerdıŋ sany 55-tı qūraidy.
– Jaŋa qūraldy daiyndau turaly habarlandyrulardy jiı qoldanasyzdar ma?
– Naryq subektısınıŋ qyzmetınde josyqsyz bäsekelestık, üsteme nemese monopoliialyq jaǧdaidy terıs paidalanu belgılerı bolsa, bız ony tekserıs jürgızbei, bäsekelestıktı qorǧau salasyn zaŋ būzuşylyqtar turaly habardar etemız. Eger subekt on jūmys küni işinde habarlandyruda körsetilgen is-äreketterdi joimasa, monopoliiaǧa qarsy organ tekserıs jürgizu turaly şeşim qabyldaidy. 2017 jyly onyŋ ışınde tūrǧyn üi tūtynuşylaryn bölşek saudada satu, tasymaldau, qyzmet körsetu, bastapqy tūrǧyn üi satu, zerthanalyq zertteuler jürgızu, tamaq önımderın satu qyzmetterı jönınde 13 habarlama ūsyndyq. Habarlama azyq-tülık dükenderıne taratyldy. Subektıler toǧyzyn oryndap, törteuı oryndalmady. Endı oryndalmaǧan habarlamalar turaly tekserıs jürgızıletın bolady.
Sūhbattasqan
Nūrdäulet KÄKIŞEV
