Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан-ақ әлем жұртшылығын ғажайып өнерімен таң қалдырған қазақтың ұлы Англиядан Астанаға келді. Марат Бисенғалиевтің скрипкадағы сазын елорда жұртшылығы асқан ықыласпен тамашалады. Өнерсүйер қауым алыстан келген азаматын құшақ жая қарсы алып, ыстық қошеметін білдірді, қолпаштады. Классикалық туындылар тыңдармандарын өзгеше саз әлеміне жетелеп, естен кетпес әсер қалдырды.
Сөз басында Марат Сәметұлының жетістіктерін ине-жіпке бір тізбелесек…
Талантқа әлем табынды
…1988 жылы туған жеріне кемел ынтамен ат басын бұрған скрипкашы «Алтын алма» атты батыстық музыка ұжымдарымен тайталаса алатын жеке камералық концерт құрған. Концерттің құрамына Құрманғазы атындағы консерваторияның профессоры Я.Фудиман, Р.Хисматуллин, Я.Мавриди, С.Бисенғалиева, М.Бекмағанбетов сынды саңлақтар шақырылды. Бұл Мараттың өзі үлкен қанағаттанушылықпен есіне алатын ісі еді.
Үлкен өнер, үлкен сахна қазақтың ұлын Англияға қайта тартты. Таланты мен дарынын алып елдің алдында мойындатуға тура келді. Бұл тоқсаныншы жылдардың тұсы еді. Осы уақыттан бастап концерт берумен белсенді түрде айналысады. Тіпті, ағылшын корольдігінің оркестрімен үлкен концерт атқарды. Оның скрипкашылық өнері таныла түсті. Табынушыларының қатары жиіледі. Көп ұзамай «Наксос» фирмасының менеджері Мараттың бойындағы айрықша табиғи талантты танып, бағалап, бірге жұмыс істеуге шақырады. Мұның өзі скрипкашының алдынан батыстың көптеген концерттік залдарының есіктерін айқара ашты, әлемдік жетекші оркестрлерде орындауына жол ашты. Ол әлемнің ең үздік, әркімнің қолына түсе бермейтін «Карнеги-холл», «Барбикан-холл», «Альберт-холл» және «Гивен Хауз» залдарында тыңдармандарын өнерімен тамсандырды.
Осындай жетістіктер Марат Сәметұлының орындауындағы шығармалар жазылған үнтаспалар сатылымын молайта берді. Оның көптеген дискілері ағылшын журналы «Граммофонның» үздігі аталды. 1989 жылы Мәскеудегі «Мелодия» фирмасы да оның орындауындағы шығармаларды үнтаспалады. Репертуарына сексен скрипкалық концерті мен бір жарым сағаттық камералық музыкаға арналған бағдарламалары енді. 1996 жылы Нью-Йорктің Барбикан-холында Англияның камералық оркестрімен берген концерті оның халықаралық скрипка жұлдызы ретінде қалыптасуындағы шешуші кезең болды. Ол ірі әлемдік музыка жазбаларымен айналысатын компаниялармен тұрақты келісім-шарт жасасады. Қазіргі кезде Марат Бисенғалиевті әлемнің танымал сыншылары мойындайды. «Қазақстанның бейбітшілік елшісі» – біздің ұлдың бейресми аты.
Үнділерді үздіктірген өнерлім
Марат Бисенғалиевтің тікелей ұйымдастыруымен құрылған батысқазақстандық симфониялық оркестрдің сүйемелдеуімен Астана, Алматы және Орал қалаларында көмеймен ән салатын өнерпаз Еділ Құсайыновтың, Финляндия хоры мен ұлыбританиялық орындаушылардың қатысуымен өткен концерттері жоғары деңгейде өтті. Оркестр ұжымы Karl jenkins Music ltd дискісімен музыкалық поэма жарыққа шығарды. Оны таспалауды Sony classic фирмасының студиясы мойнына алған. Бұл оркестрге Фуат Мансұров пен ағылшындық дирижер Джон Андерсон бір кездері кеңесші дирижер болған-ды.
Осыдан бірнеше жыл бұрын Марат Бисенғалиевке Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері атағы берілгенінен хабардармыз. Ал, бұл сүйіншілі жаңалықты скрипкашы еліміздің Англиядағы Төтенше және өкілетті елшілігінен естіген көрінеді. Аса талантты өнерпаздың Англияда өткен бір концертінен соң үндістандық менеджер сахнаға көтеріліп, оған үлкен ұсыныс жасайды. Мақсаты – Марат Бисенғалиевтің тікелей көмегімен Үндістанда симфониялық оркестр құру. Бұл күндері Үндістанда сол оркестр қанатын жая түсуде.
«Шәкәрім» романсы скрипкада
Әлемді өнеріне табындырған Марат елу жасқа толған мерейтойын Астанада атап өтуде. Кеше «Қазақстан» орталық концерт залының сахнасы Мараттың скрипкасының сазымен тербелді. Шығармашылық шарада шет елдерде Қазақстан имиджін қалыптастыруға бар күшін салған Марат Бисенғалиевтің туындылары орындалды. Олардың қатарында Еуропа мен Американың үздік залдарының сахнасында шырқалған классикалық туындылары да жетерлік.
Кеште жеке пьесалармен қоса Карл Дженкинстің «Шәкәрім», «Концерт для скрипки с оркестром» және Алмас Серкебаевтың «Маратқа арналған күй» музыкалық шығармаларының жеке бөліктері де орындалды.
«Жиырма жастағы жігіттеймін»
Осы кеш алдында БАҚ өкілдері Маратпен жүздесіп, көкейлеріндегі сауалдарын қойған. «Мен Астанада өте сирек боламын. Бұл жолы мұнда әлемдік деңгейдегі «Қазақстан» концерт залы ашылғаннан кейін келдім. Жалпы алғанда, менің ойымша, елордада музыкалық мәдениеттің дамуы үшін өте көп шаруалар тындырылуда. Жаңа опера театры ашылмақшы, Президенттік орталықтағы кіші зал да өте керемет еді» деді сонда скрипкашы.
Елу деген өмірдің бел ортасындай көрінгенімен, музыкант өзін анағұрлым жас сезінеді. Бұл туралы ойын ол былай білдірді: «Бұрын елу жаста дүние шектеліп қалатындай көрінетін. Қазір мен осы жасқа келсем де, өзімді жиырма-жиырма бес жастардағы жас жігіттердей сезінемін».
Марат Бисенғалиев туған еліне қатысты өзінің алдағы шығармашылық жоспарларын да жасырмады. «Келесі жылы Қазақстанда дирижер ретінде төрт концерт өткізуді жоспарлап отырмын» деді ол. Өзі қайта құрған Алматы симфониялық оркестрінің де тұсауын кеспек.
Асхат РАЙҚҰЛ
