التىنشاش تابۋلدينا, استانا قالاسى №5 ەمحانانىڭ باس دارىگەرى: الدىن الا جازىلۋ – مەديتسينالىق كومەك ساپاسىن جاقسارتادى
– سالەمەتسىزدەر مە؟ تىكەلەي تىلدەسۋ مە ەكەن؟ التىنشاش جۇماشقىزى, بالامنىڭ مەديتسينالىق كارتوچكاسىن ۇيگە الىپ كەتەيىن دەسەم, دارىگەر ونى قولىما بەرمەيدى. وسى دۇرىس پا؟
– ارينە, دارىگەرىڭىز دۇرىس ايتادى. سەبەبى, قازاقستان رەس-پۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 10.09.2011 جىلعى «امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق كومەك كورسەتەتىن ۇيىمداعى تىركەۋ ورنىنىڭ نۇسقاۋدى بەكىتۋى تۋرالى» №606 بۇيرىعىنا سايكەس, ناۋقاستىڭ امبۋلاتوريالىق كارتاسى ەمحانادا ساقتالۋى قاجەت. كوبىنە اۋرۋلار ونى وزىمەن بىرگە الىپ كەتەتىندىكتەن, جوعالتىپ الادى دا, مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنەن كورىپ جاتادى. جالپى, جوعارىدا اتالعان بۇيرىق بويىنشا ەمدەۋ مەكەمەسىندەگى قۇجاتتاردىڭ ساقتالۋىنا تىركەۋ بولىمىندەگىلەر جاۋاپتى. سوندىقتان, كارتوچكانىڭ ەمحانادا بولعانى دۇرىس.
– مەن №5 ەمحاناعا تىركەلگەنمىن. جاقىندا سۋىق ءتيىپ, اۋىرىپ قالدىم. جۇمىستان سۇرانا المايمىن, كۇندىزگى ستاتسيوناردا ەمدەلۋىمە بولا ما؟ ول ءۇشىن كىمگە جولىعۋىم كەرەك؟
– ارينە, بولادى. ءبىزدىڭ ەمحاناعا تىركەلگەن بولساڭىز, الدىمەن ۋچاسكەلىك دارىگەرىڭىزگە باراسىز. ول كىسى سىرقاتىڭىزعا بايلانىستى سىزگە جولداما بەرەدى. سول بويىنشا اناليز تاپسىراسىز. سوسىن كۇندىزگى ستاتسيوناردىڭ دارىگەرى اناليز قورىتىندىلارى بويىنشا سىزگە ەم بەلگىلەيدى.
– ول نەشە كۇنگە سوزىلادى؟
– سىرقاتىڭىزعا بايلانىستى, بەس كۇننەن جەتى كۇنگە دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن.
– كۇندىزگى ستاتسيوناردا ەمدەلۋ تەگىن بە؟
– ءيا, بىزدە ءبارى تەگىن, تەگىن مەديتسينالىق كومەك كولەمى اياسىندا ەمحانانىڭ كۇندىزگى ستاتسيونارىندا اقىسىز ەمدەلە الاسىز.
– كەۋدەمدە ءسۇت بولماعاندىقتان, 6 ايلىق بالامدى جاساندى قوسپامەن تاماقتاندىرۋىما تۋرا كەلدى. ايتىڭىزشى, ءوزىم تىركەلگەن №5 ەمحانادان بالالار قوسپاسىن تەگىن الۋىما بولا ما؟
– ءسۇت قوسپاسى جاساندى تاماقتاناتىن بارلىق بالالارعا بىردەي بەرىلە بەرمەيدى. قازاقستان رەسپۋب-ليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2011 جىلعى 11 قاراشاداعى № 786 بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن ءتىزىم بويىنشا ول تەك مەديتسينالىق نەمەسە الەۋمەتتىك كورسەتكىشى بار بالالارعا عانا بەرىلەدى.
–بۇعان دەيىن ءبىز «كيروۆ» وتباسىلىق دارىگەرلىك امبۋلاتورياعا قارالاتىن ەدىك, وندا بالالاردى پەدياتر دارىگەر قارايتىن. وتە ىڭعايلى ەدى. ال, قازىر وسى ەمحاناداعى 23 ۋچاسكەدە تىركەلگەنبىز, جالپى تاجىريبە دارىگەرىنە قارالامىز. ءبىر تۇسىنبەيتىنىم, مۇندا نەگە بالالار مەن ەرەسەكتەر ءبىر كەزەكتە تۇرادى؟
– دۇرىس, ءسىز قارالعان ودا-دا وسىنداي تاجىريبە قالىپتاسقان. ال, ءبىزدىڭ ەمحانادا جالپى تاجىريبە دارىگەرلەرى جۇمىس ىستەيدى. ولار وتباسى مۇشەلەرىن تەگىس قارايدى. بۇل ءوزىن وتە جاقسى جاعىنان تانىتقان الەمدىك تاجىريبە, سوندىقتان دەنساۋلىقتى دامىتۋدىڭ 2011-2015 جىلدارعا ارنالعان «سالاماتتى قازاقستان» باعدارلاماسىندا جالپى تاجىريبەلى دارىگەرلىككە ءوتۋ ماسەلەسى قاراستىرىلعان. مەنىڭشە, جالپى تاجىريبە دارىگەرى ءبولىمىنىڭ كەلەشەگى الدا. 2013 جىلى مەديتسينالىق جوعارى وقۋ ورىندارىن پەدياتر دارىگەرلەرىنىڭ اقىرعى تۇلەكتەرى ءبىتىرىپ شىعادى, ودان ءارى قاراي مەديتسينالىق ينستيتۋتتار تەك جالپى تاجىريبە دارىگەرلەرىن دايارلايتىن بولادى. ال, بولىپ جاتقان ۋاقىتشا قولايسىزدىقتار «كەزەكسىز ەمحانا» جوباسىنىڭ شەڭبەرىندە قارالعان ەمدەلۋشىلەردىڭ الدىن الا جازىلۋى ارقىلى شەشىلەدى دەپ ويلايمىن.
– مەنىڭ جەتى ايلىق بالام بار, اياق استىنان ايەلىم اۋىرىپ, اۋرۋحاناعا جاتىپ قالدى. ءسابيىمدى ءوزىم كۇتىپ جاتىرمىن. اتى–ءجونىم – سادۋاقاسوۆ ماقسات. ەڭبەككە جارامسىزدىق پاراعىن كىمنەن الامىن؟
– قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2011 جىلعى 31 قازانداعى № 1241 قاۋلىسىنا سايكەس, اناسى اۋىرىپ, بالاعا قاراي الماعان جاعدايدا ۋاقىتشا ەڭبەككە جارامسىزدىق پاراعىن نەمەسە انىقتامانى ايەلىڭىزدىڭ ەمدەلگەن مەديتسينالىق ۇيىمىنان الا الاسىز. ول ءۇشىن سول مەكەمەنىڭ باسشىسىمەن سويلەسۋىڭىز كەرەك.
– ءبىز قالاعا جاقىن ماڭدا ورنالاسقان تالاپكەر اۋىلىندا تۇرىپ جاتىرمىز. بىراق مەكەنجاي بويىنشا №5 ەمحانانىڭ اۋماعىنا تىركەلگەنبىز. التىنشاش جۇماشقىزى, سابيىممەن وسى ەمحاناعا قارالا الامىن با؟
– كىشكەنتايىڭىز نەشە جاس-تا؟
– تۋعانىنا كوپ بولا قويعان جوق, ناقتىراق ايتسام, جيىرما كۇننەن استى.
– جوق. سەبەبى, بالالار تىركەلۋ بويىنشا ەمەس, ناقتى تۇراتىن جەرىندە قارالۋى كەرەك. جاڭا تۋعان ءسابي ءبىر ايىنا دەيىن دارىگەردىڭ باقىلاۋىندا بولادى. ونىڭ ۇستىنە تالاپكەر كەنتى استانا قالاسىنىڭ شەگىنە كىرمەيدى.
– جالپى, دارىگەر مەن مەدبيكە جاس بالانى قانشالىقتى ءجيى باقىلاۋى قاجەت؟
– دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ №164 بۇيرىعىنا سايكەس, پەرزەنتحانادان شىعارىلعان ءبىرىنشى ءۇش كۇن ىشىندە دارىگەر جاڭا تۋعان ساۋ بالانىڭ ۇيىنە مەدبيكەمەن بىرگە بارادى. بالاعا 14 كۇن تولعاندا حابار الادى جانە 1 ايىندا قابىلداۋىنا شاقىرادى. سودان 1 جاسقا كەلگەنشە دەيىن ءار اي سايىن ءسابيدى اناسى دارىگەردىڭ قابىلداۋىنا اكەلىپ تۇرۋى كەرەك.
– جاسىم وتىز سەگىزدە, جاقىندا نارەستەلى بولدىم. كەش بوسانعاندىقتان بولار, سابيىمە قاتىستى بارلىق جايتتەرگە, اسىرەسە, دەنساۋلىعىنا قاتتى الاڭدايمىن. ەگۋلەردەن كەيىنگى اسقىنۋلار تۋرالى گازەت–جۋرنالداردا بولسىن, عالامتوردا دا كوپ جازىپ ءجۇر عوي, سوندىقتان قاۋىپسىز ەگۋلەر جاساتقىم كەلەدى. ءالسىز ۆاكتسينا تۋرالى دا ەستىدىم. بالاما سونداي ەگۋلەر جاساتۋىما بولا ما؟
– «ينفانريكس» – رەاكتاگەندىك ۆاكتسينا – جاسۋشاسىز كوكجوتەل ديفتەريالى تىرىسقاق ۆاكتسيناسى, قۇرامىندا ديفتەريالى اناتوكسين, تىرىسقاقتى اناتوكسين جانە ءۇش تازالانعان كوكجوتەل انتيگەنى بار. قازىرگى ۋاقىتتا وسى ۆاكتسينامەن اكدس ۆاكتسيناسى جاقپاي قالعان جاعدايدا نەۆرولوگيالىق بەلگىسى ۇدەگەن بالالار عانا ەگىلەدى.
– بالام بيىل ءبىرىنشى سىنىپقا بارادى. بالاباقشادا بولعان ەمەسپىز, ايتىڭىزشى, قاي ۋاقىتتان باستاپ الدىن الا تەكسەرۋدەن وتسەك بولادى جانە مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاماس بۇرىن ەمحاناعا قانداي تالداۋلار تاپسىرامىز؟
– قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2011 جىلعى 16 ناۋرىزداعى №145 بۇيرىعىنا سايكەس, مەكتەپكە بارار الدىندا كەز كەلگەن بالا ارناۋلى مامان دارىگەرلەردىڭ تەكسەرۋىنەن ءوتۋى كەرەك. ولار: وتولارينگولوگ, وكۋليست, نەۆروپاتولوگ, حيرۋرگ, ستوماتولوگ. سونىمەن بىرگە بالاڭىز كەلەسى تالداۋلاردى: جقت, جنت, ى/ق ءناجىسىن تاپسىرادى. ءبىر ەسكەرتە كەتەتىن ءجايت, ءبىزدىڭ ەمحانادا ارناۋلى ماماندارعا الدىن الا جازىلۋ قاجەت.
– بارلىق جەردە تالون الۋىمىزدى تالاپ ەتەدى, سونىڭ سالدارىنان دارىگەردىڭ قابىلداۋىن بىرنەشە كۇن كۇتۋىمىزگە تۋرا كەلىپ ءجۇر. بۇل بىزگە, ەمدەلۋشىلەرگە نە بەرەدى؟
– تالون ارقىلى دەنى ساۋ جانە ديسپانسەرلىك ەسەپتە تۇرعاندار, بالالار ەگىلە الادى, سونداي اق «ساۋ بالالار» كۇنىنە قابىلداۋعا جازىلا الادى, ال قاتتى اۋىرىپ تۇرعان ناۋقاستار «فيلتر» كابينەتىنە قارالا الادى جانە دارىگەردىڭ اۋرۋلار بويىنشا ەمدەلۋشىلەردى قابىلدايتىن كۇنىنە جازىلا الادى. سونىمەن بىرگە تالون ەمدەلۋشىنىڭ دارىگەر قابىلداۋىندا بولۋدى الدىن الا جوسپارلاۋىنا جانە ۋاقىتتى ۇتىمدى پايدالانۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل رەتتە كەز كەلگەن ەمدەلۋشى ءوزىنىڭ جۇمىس كۇنىن دارىگەر قابىلداۋىنداعى ۋاقىتپەن جوسپارلاي الادى, ال دارىگەر جوسپارلانعان ەمدەلۋشىلەرىن كۇتىپ, ولارعا قانداي اقىل-كەڭەس بەرەتىنى جونىندە ىزدەنىپ, دايىندالادى. وسىنداي جاعدايدا عانا دارىگەر ەمدەلۋشىگە ۇزاق ۋاقىتىن ءبولىپ, ونى مۇقيات تەكسەرە الادى.
– كەيبىرەۋلەر تالونسىز-اق, كەزەككە تۇرىپ, دارىگەرگە كورىنىپ كەتىپ جاتادى. سوندا الدىن الا جازىلۋدان نە پايدا؟
– وكىنىشكە وراي, بۇل جوبانى ءبىزدىڭ ەمدەلۋشىلەر ءالى دە بولسا تۇسىنبەي جاتىر. ماسەلەن, ەمحاناعا كەلگەن كۇنى بىردەن بارلىق تەكسەرۋلەردەن ءوتىپ, زەرتتەۋلەر مەن ەمدى دە الىپ كەتۋدى عانا كۇيتتەيتىندەر از ەمەس. ءبىزدىڭ تۇرعىندار ءوز دەنساۋلىعى ءۇشىن ناقتى ءبىر ۋاقىتتى اجىراتۋعا جانە جوسپارلاۋعا ۇيرەنبەگەن. بىراق, الەمدىك تاجىريبە باسقاشا. دارىگەر قابىلداۋىنا الدىن الا جازىلسا, ونىڭ جۇكتەمەسى ازايىپ, كەرىسىنشە مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ ساپاسىنىڭ جاقساراتىنىن كوپشىلىكتىڭ ءالى دە بولسا تۇسىنبەي جاتقانى شىندىق. مىسالى, جاقىندا ىسساپارمەن فينليانديادا بولعانىمىزدا, مىنانداي جايتكە قانىقتىق: وندا دا دارىگەر ءبىزدىڭ ەلدەگىدەي تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتەدى, بىراق ولار الدىن الا جازىلۋ ارقىلى تەك 10 كىسىنى عانا قابىلدايدى جانە تەلەفون بويىنشا 15 كىسىگە كەڭەس بەرەدى ەكەن. تەلەفونداعى دارىگەر كەڭەسىن ەمدەلۋشى 13-15 كۇن كۇتۋى مۇمكىن. سوعان قاراماستان, بۇل مەملەكەتتە مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋدىڭ دەڭگەيى وتە جوعارى بولىپ ەسەپتەلەدى. دارىگەردىڭ نورمالانعان جۇكتەمەسى مەديتسينالىق كومەكتىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وسىنى كوزىمىزبەن كورىپ قايتقاندىقتان, ءبىز دە الداعى ۋاقىتتا ەمدەلۋشىلەرىمىزبەن وسىنداي ءوزارا تۇسىنىستىكتە جۇمىس ىستەيتىن بولامىز دەپ ۇمىتتەنەمىز. ويتكەنى, ءبىزدىڭ دارىگەرلەر دە ءاربىر ەمدەلۋشىگە بارىنشا كوڭىل اۋدارۋ ءۇشىن كۇش جۇمساۋدا.
– مەنىڭ بالام ءجيى اۋىرادى. ءدارى–دارمەكتەردى ۇنەمى ءدارىحانادان ساتىپ الامىز. ءوزىڭىز بىلەسىز, قازىرگى كەزدە ارزان ءدارى جوق, ازداپ قانا العاننىڭ وزىندە كوپ اقشا كەتەدى. ەمحانادان تەگىن ءدارى-دارمەك الۋعا بولادى دەگەندى ەستىدىم. سونى قالاي الۋعا بولادى؟
– ءيا, قازاقستان رەسپۋب-ليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2011 جىلعى 14 قاراشاداعى №786 بۇيرىعىنا سايكەس, بەلگىلى اۋرۋلارمەن اۋىراتىن ادامدار امبۋلاتوريالىق دەڭگەيدە تەگىن مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ كەپىلدى كولەمى شەڭبەرىندە تەگىن ءدارى-دارمەكتەرمەن جانە مەديتسينالىق ماقساتتاعى بۇيىمدارمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. بالاڭىز ديسپانسەرلىك ەسەپتە تىركەلگەن بە؟
– جوق.
– ال, تەگىن دارىلەر تەك ديسپانسەرلىك ەسەپتە تۇرعان ەمدەلۋشىلەرگە عانا بەرىلەدى.
– التىنشاش جۇماشقىزى, ۋچاسكەمىزدە دارىگەر جوق.
– قاي ۋچاسكە؟
– 18–ءىنشى, دارىگەرىمىز دەكرەتتىك دەمالىسقا كەتكەن, ەندى ءبىزدى كىم قارايدى؟
– ەش الاڭداماڭىز, ۋچاسكەدە دارىگەر بولماعان جاعدايدا, ۋچاسكەگە ۇيگە شاقىرۋ جانە ءارى قاراي قابىلداۋعا شاقىرىپ وتىراتىن نەمەسە ۇيىندە باقىلايتىن بەلگىلى ءبىر دارىگەر بەكىتىلەدى. ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ تامىز ايىندا استانا قالاسىنىڭ مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن جاس مامانداردى اسىعا كۇتۋدەمىز. قالاي بولعاندا دا, دارىگەرسىز قالمايسىزدار.
گۇلبارشىن وكەشقىزى
