نارىقتىق ەكونوميكادا باعا ساياساتى باعالى ورىن الادى. ونى ءبىز قاراپايىم حالىق كوپ تۇتىناتىن ازىق-تۇلىك باعاسىنان بايقاپ ءجۇرمىز.
راسى كەرەك, شۋاقتى جاز مەزگىلىندە قىمباتشىلىقتىڭ قارقىنى ۇدەيدى. ارينە, ونىڭ دا ءتۇرلى سەبەپتەرى بار. سوندىقتان استانا اكىمدىگى ەڭ الدىمەن تۇرعىنداردىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە تۇتىناتىن ازىق-تۇلىك باعاسىن قاتاڭ باقىلاۋعا الدى.
ءبىز ەلوردالىقتار جيىرەك باراتىن, باعاسى دا قولجەتىمدى سانالاتىن, قىزمەتتىك ساپاسى دا كوڭىل تولتىراتىن «شاپاعات» كوممۋنالدىق بازارىنا باس سۇقتىق. ىعى-جىعى ادامنان اياق الىپ ءجۇرۋ قيىن. بارلىق قالا تۇرعىندارى وسىندا كەلىپ, ساۋدا جاسايتىنداي كورىندى. بايقاعانىمىزداي, مۇندا ساتىلىپ جاتقان ءبىر بولكە ناننىڭ قۇنى – 60 تەڭگە بولسا, ءبىرىنشى سۇرىپتى 1 كگ ۇننىڭ باعاسى 119 تەڭگەنى قۇراعان. ماكارون ونىمدەرى دە 147 جانە 157 تەڭگەنى كورسەتەدى. ال, قانتتىڭ باعاسى 270-300 تەڭگە كولەمىندە. كوممۋنالدىق بازاردىڭ ساۋدا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ەربولات كاكىماشتىڭ ايتۋىنشا, ءبىر اپتادان بەرى شەكەردىڭ باعاسى تومەندەگەن.
ارينە, ءبىزدى ەتتىڭ باعاسى دا قىزىقتىردى. ساتۋشىلاردان سۇراستىرساق, ءىرى قارانىڭ ەتى – 1100 تەڭگەدەن, جىلقىنىڭ ەتى 1300 تەڭگەدەن ساتىلۋدا. اتالعان مالداردىڭ ەتى سەمىز ەكەنى كوزگە كورىنىپ تۇردى.
– ءبىز وتكەن جىلى «قازاگروقارجى» كورپوراتسياسىمەن مەموراندۋمعا وتىرعانبىز. سول بويىنشا اتالعان كورپوراتسيادان نەسيە العان جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىكتەرمەن جۇمىس ىستەيمىز. ولاردىڭ بىزدە ساۋدا نۇكتەلەرى بار. ەتتى وزدەرى اكەلىپ, ساتادى. جالپى, ءبىز 10-15 وندىرۋشىمەن تىعىز بايلانىستامىز. ەت ونىمدەرى قاتاڭ باقىلاۋعا الىنعان. ۆەتەرينارلىق انىقتاما تالاپ ەتىلەدى. ساراپتاما جاسالادى. ەگەر, ول قۇجاتتار بولماسا, ساۋداعا شىعۋ رۇقسات بەرىلمەيدى, دەيدى ساۋدا ءبولىمىنىڭ باسشىسى.
جاز مەزگىلىندە, اسىرەسە, تامىز ايىندا بارلىق جەمىس-جيدەك بالبىراپ, پىسەدى. ايتقانداي, بازارداعى سورەلەردە سامساپ تۇرعان جەمىس-جيدەكتەردىڭ باعاسى سونشالىقتى قىمبات ەمەس. ماسەلەن, قياردىڭ باعاسى, بار بولعانى 80 تەڭگەدەن ساتىلۋدا. قىزاناق – 150 تەڭگە بولسا, قاۋىن-قاربىز 65-70 تەڭگە كولەمىندە. كارتوپ پەن پيازدىڭ باعاسى دا قولجەتىمدى. «ءبىزدىڭ بازاردا كوكونىس وندىرۋشىلەر جوق. سوندىقتان جالگەرلەر ەلورداداعى «شارىن» جانە «الاش» كوتەرمە ساۋدا ورتالىعىنان اكەلەدى. اكىمشىلىك قىزمەتكەرلەر الدىمەن سول ساۋدا ورتالىقتارىنا ەرتەمەن بارىپ, بارلىق جەمىس-جيدەكتىڭ باعاسىن مۇقيات قارايدى. تەكسەرەدى, ساراپتاما جۇرگىزەدى. اسىرەسە, ءبىز تۇرعىندار كوپ تۇتىناتىن كارتوپ, ءسابىز, پياز, قىزىلشاعا قاتتى ءمان بەرەمىز. سوندىقتان ساۋداگەرلەرگە كوكونىسكە 10 پايىز عانا قوسۋعا كەلىسىم جاسالعان» دەيدى ەربولات كاكىماش.
جۇرتشىلىق ءجيى تۇتىناتىن جۇمىرتقا ونىمدەرىنىڭ باعاسى دا اناۋ ايتارلىقتاي قىمبات ەمەس. ەكىنشى ساناتقا جاتاتىن جۇمىرتقا – 140 تەڭگە بولسا, ءبىرىنشى ساناتتاعى جۇمىرتقالار 180 تەڭگە كولەمىندە. 1 ل سۇيىق مايدىڭ ەڭ تومەنگى قۇنى – 310 تەڭگەدەن باستالادى. ال «شەدەۆەر» سۇيىق مايىنىڭ 1 ل – 450 تەڭگە. جۇقا قوراپتاعى 1 ل ءسۇتتىڭ قۇنى 150-170 تەڭگە ارالىعىندا ەكەن. سونداي-اق, «شاپاعات» بازارىنىڭ اكىمشىلىگى 21 تاۋاردىڭ باعاسىن 10 پايىزدان ارتىق كوتەرۋگە جول بەرمەيدى. ءاربىر سەنبى-جەكسەنبى كۇندەرى جارمەڭكە ۇيىمداستىرىلادى. ونداعى ساتىلاتىن ونىمدەردىڭ باعاسى ەداۋىر ارزان كەلەدى. ءتۇيىپ ايتقاندا, بازار اكىمشىلىگى تۇرعىندار تالابىن ورىنداۋ ءۇشىن باعا ساياساتىن قاتاڭ باقىلاۋعا العان.
ازامات ەسەنجول
