ادام قارتايادى, ۋاقىت ءوز دەگەنىن ىستەيدى. قانشا تىرىسىپ, سونشا بەتىمىزگە كۇتىم جاساپ, ادەمى كورىنۋگە تىرىسساق تا, سىرت كەلبەتىمىزگە كوڭىلىمىز تولمايتىن كۇندەر كوبەيەدى. ءومىر زاڭىنان قاشىپ قۇتىلا المايمىز. شاش اعارادى, ءاجىم پايدا بولادى, كۇش كەميدى. ءتىستىڭ تۇسۋىنەن باستاپ قيمىل-قوزعالىسىمىز قيىنداپ, بۋىنىمىز سىرقىراپ, سوزىلمالى اۋرۋ اسقىنعان سايىن جانعا باتىپ, ءورشي باستايدى.
ادام ەندى ايناداعى ءوزىنىڭ كەلبەتىنە كوڭىلى تولمايدى. ۋاقىت وتە كەلە ءوزىن تارتىمسىز, ءالسىز, دارمەنسىز سەزىنەدى. اۋرۋ قىسقان كەزدە ءولىم تۋرالى ويلاپ, ونىڭ قورقىنىشى, ءتۇرلى وي ادامدى تەرەڭ كۇيزەلىسكە تۇسىرەدى. ال ءومىر بولسا ادەتتەگىدەي جالعاسادى, جاستار جەتىلىپ, جەكە ءومىرىن قۇرادى, ءوسىپ-ونەدى. كەيدە ءوز تىرلىگىنەن اۋىسپاي, ۇلكەندەرگە نازار اۋدارۋعا ءمان بەرمەي, ءوز ىسىنەن ارىلماي جاتادى. وسى ءبىر وزگەرىستىڭ, بالكىم, ۇرپاقتار اراسىنداعى قاراما-قايشىلىقتىڭ اياسىندا زەينەتكەرلەردىڭ قوعامعا دەگەن كوزقاراسى ءبىر جاقتى بولىپ وزگەرەدى. كۇنى كەشە عانا ءومىردىڭ قايناعان ورتاسىندا جۇرگەن زەينەتكەرلەر بۇل جاعدايعا ىشتەي قارسىلىق بىلدىرەدى. وكىنىشتىسى, قاريالارعا دەگەن قوعامدا قالىپتاسقان كوزقاراس, اينالاسىنداعىلاردىڭ پىكىرى, جاقىن-جۋىعىنا دەگەن كەيىسى دە وسىدان شىعادى. مۇنداي كوزقاراسپەن قارت ادام اينالاسىنداعىلاردى رەنجىتىپ قانا قويماي, ءوزى دە قينالادى. ۇنەمى دەپرەسسيا جاعدايىندا بولعاندىقتان, ول قولداۋدى قاجەت ەتەدى.
ەگدە جاستاعى ادامدارعا پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ كەلەسى مىندەتتەردى ورىنداۋى كەرەك:
– ادامعا وسى ءومىر كەزەڭىنىڭ ىشكى قۇندىلىعىن, ونىڭ ءومىردىڭ باسقا كەزەڭدەرىنە قاتىستى ساباقتاستىعىن كورۋگە كومەكتەسۋ. قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا, كارىلىك – ومىرلىك تسيكلدىڭ تابيعي جالعاسى, ونىڭ وزىنە ءتان جاعىمسىز دا, جاعىمدى دا ەرەكشەلىگى بار. بۇل شىندىقتى قابىلداۋعا تىرىسۋ كەرەك, وتكەنگە وكىنبەي ءومىر ءسۇرۋ كەرەك;
– زەينەتكەردى دەنە شىنىقتىرۋ دايىندىعىن جاقسارتۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋعا ىنتالاندىرۋ. دەنەدەگى وزگەرىستەر ءسوزسىز بولادى, بىراق ءسىز بۇل پروتسەستى باسقارا الاسىز جانە دەنەنىڭ قارتايۋىن باسەڭدەتە الاسىز. بۇعان فيزيكالىق جانە اقىل-وي بەلسەندىلىگىن ۇنەمى جاتتىقتىرۋ ارقىلى قول جەتكىزۋگە بولادى.
مىندەتتەردى ورىنداۋ وڭاي ەمەس, كەيدە ادامنىڭ ءوزى وزگەرگىسى كەلمەيتىندىكتەن, ءوزىنىڭ جالقاۋلىعىن كارىلىكپەن جانە السىزدىكپەن اقتايتىندىقتان مۇلدەم مۇمكىن ەمەس. بىراق قالاساڭىز, كەز كەلگەن ورىندالاتىن تاپسىرمانى ورىنداۋعا بولادى. قارت ادامعا قولداۋ كورسەتەتىن پسيحولوگتىڭ مىندەتى – بەلگىلى ءبىر جۇمىس پرينتسيپتەرىن ساقتاۋدى تالاپ ەتەتىن مىندەتتەردى ادال ورىنداۋ. ولاردى ءتىزىپ كورەيىك:
- ەشقانداي زيان كەلتىرمەۋ. بارلىق ءپرينتسيپتىڭ ەڭ ماڭىزدىسى. قارتايعان كەزدە پسيحيكا وزگەرەتىندىكتەن, ادەتتە, جاقسى جاققا ەمەس, تۇلعانىڭ جاعىمسىز قاسيەتى كۇشەيەدى, مىسالى, وكپەلەۋ, اشۋلانۋ, كۇدىكتەنۋ جانە ت. ب. سوندىقتان رەنجىتپەۋ ءۇشىن ءسوزىڭىزدى تارازىلاپ, ءازىل-قالجىڭدى مۇقيات پايدالانۋ كەرەك.
- سىيلاستىق. زەينەتكەر دە ادام. ول سىزگە ۇناماسا دا, ءسىز وعان نەمقۇرايدىلىق كورسەتىپ نەمەسە جاقتىرمايتىنىڭىزدى ءبىلدىرىپ, تەرىس كوزقاراسىڭىزدى كورسەتپەۋىڭىز كەرەك. وعان قولداۋ مەن نەگىزگى كۇتىمدى قاجەت ەتەتىن ادام رەتىندە قاراڭىز.
- سويلەۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى. جاس ۇلعايعان سايىن مي قىزمەتى بۇزىلاتىندىقتان, تانىمدىق پروتسەستەردىڭ ءونىمى دە (ويلاۋ, زەيىن جانە ت. ب.) تومەندەيدى, سوندىقتان ەگدە جاستاعى ادامدارمەن سويلەسكەندە پسيحولوگتىڭ ءسوزى وتە انىق بولۋى كەرەك جانە ەكى جاقتى تۇسىندىرۋگە جول بەرمەۋ كەرەك. سويلەمدەر تىم ۇزاق بولماۋى كەرەك جانە بەلگىلى سوزدەردەن تۇرۋى كەرەك. ارنايى تەرميندەردى ءتۇسىندىرۋ قاجەت.
ءومىر – ۇزدىكسىز قوزعالىس. وزەننىڭ اعىسى وزەن ارناسىنىڭ بۇكىل ۇزىندىعىندا ساقتالاتىنى سياقتى, كارىلىك تە بۇل ءپرينتسيپتى جوققا شىعارمايدى. ويلاۋ ەندى سونشالىقتى ءونىمدى بولماسا دا, ۇمىتشاقتىق بارعان سايىن ءجيى كەزدەسەدى, بۇل پروبلەما ەمەس, جاڭا داعدى مەن قابىلەتكە يە بولۋ مۇمكىندىگى ساقتالادى. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ, جاساۋ جانە جەتىلدىرۋ, ءوزىن سول نەمەسە باسقا حوببيدە جۇزەگە اسىرۋ قابىلەتى ءومىرىمىزدى ماعىنالى, ءبىزدى باقىتتى ەتەدى. دۇنيەنى زەرتتەپ, ءوزىن وزگە قىرىنان كورگەن زەينەتكەر جاس تۋرالى ويلاۋدى توقتاتادى, ەسكى جەتىستىكتەر مەن ساتسىزدىكتەردى جادىندا قالدىرادى دا, قازىرگى ساتتە ءومىر سۇرە باستايدى.
رۋستام يبراگيموۆ,
№4 قالالىق ەمحانا پسيحولوگى
