پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ 1 قىركۇيەكتەگى جولداۋىندا جانە 7 اقپانداعى جاڭا ۇكىمەتتىڭ وتىرىسىندا مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ ءتيىمسىز جۇمىسىن سىنعا الىپ, قولدانىستاعى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىندە ساقتاندىرۋ مودەلى جوق ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«اق جول» دەمپارتياسىنىڭ فراكتسياسى 2022 جىلعى 13 ساۋىردەگى ءوز ساۋالىندا مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورى بويىنشا پروبلەما كوتەردى, ويتكەنى سالىمشىلار امسق-داعى ءوز قاراجاتىن باقىلاي المايدى, ال قور اتاۋىنداعى «ساقتاندىرۋ» ۇعىمى پروفاناتسياعا اينالدى.
سونىمەن قاتار, «اشىق نقا» پورتالىندا تابىسى 850 مىڭ تەڭگەدەن اساتىن تۇلعالار ءۇشىن ءمامس جارنالارىن بەس ەسەگە ۇلعايتۋ تۋرالى زاڭ جوباسى ورنالاستىرىلدى. ولاردىڭ دەرەگى بويىنشا 2025 جىلدان باستاپ بۇل جالدامالى قىزمەتكەرلەردىڭ جالپى سانىنىڭ 9 پايىزىن قامتيدى جانە 502 مىڭ ادامعا قاتىستى بولادى. اتالعان پورتالدا جوبانى ونلاين تالقىلاۋعا ءبىر ساعات قانا ۋاقىت ءبولىندى. بىراق بۇل رەتتە جۇزدەگەن ازامات بۇعان قارسى پىكىر ءبىلدىردى, ال ءمامس بويىنشا اۋدارىمداردى ۇلعايتۋ جونىندەگى باستاما بيزنەس وكىلدەرىندە ەرەكشە نارازىلىق تۋعىزدى.
مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدىڭ قولدانىستاعى مودەلى ەكونوميكانىڭ بارلىق قاعيداتىنا قايشى كەلەدى, ءوز دەنساۋلىعى ءۇشىن دەربەس جاۋاپكەرشىلىكتى جانە ەمدەلۋگە دەربەس جيناقتاردى قامتىمايدى. ادام ءوز دەنساۋلىعىنا قالاي قارايتىنىنا قاراماستان تولەۋگە مىندەتتى بولىپ شىعادى. ياعني جامان ادەتى جوق, سپورتپەن شۇعىلداناتىن جانە اۋدارىمىن ەمدەۋگە جۇمسامايتىندار دەنساۋلىعىنا ءمان بەرمەيتىندەر, تەمەكى شەگەتىندەر, ىشەتىندەر جانە ودان ۇنەمى ءدارى-دارمەك پەن دارىگەرگە اقشا جۇمسايتىندارمەن بىردەي تولەۋى كەرەك.
قارتتارعا, مۇگەدەكتەرگە جانە توتەنشە جاعدايلارعا قاتىستى ىنتىماقتى قاعيدات جۇمىس ىستەۋى كەرەك ەكەنى تۇسىنىكتى. بىراق تولىققاندى ادامدار دەنساۋلىعىنا جاۋاپ بەرۋى كەرەك. ال ءاربىر جارنا تولەۋشىنىڭ ءوز جارناسىن ءوز بەتىنشە بيلىك ەتۋگە قۇقىعى بولۋعا ءتيىس. ايتپەسە ولاردىڭ مەديتسينالىق كومەككە جۇگىنبەستەن اي سايىن قورعا تولەيتىن اقشاسى ءۇشىنشى تۇلعالاردىڭ مەديتسينالىق قىزمەتتەرىن تولەۋگە كەتەدى, سونىمەن قاتار قور ونى ءوز قالاۋى بويىنشا پايدالانادى.
اقيقاتىندا, بۇل – ساقتاندىرۋ ەمەس, سالىقتىڭ قوسىمشا ءتۇرى. بىراق سالىقتاردى اشىق تۇردە پايدالانۋ كەرەك, ال ءمامس قورىنىڭ جۇمىسى – بۇل ءبىر ۇلكەن جۇمباق جانە ءتۇبى جوق «قارا تەسىك».
مۇنداي جاعدايلاردا الدىڭعى جۇزدەگەن ميللياردتىڭ قالاي جانە نەگە جۇمسالعانىن تۇسىنبەي تۇرىپ, قورعا تولەمدەردى بەس ەسە ارتتىرۋ – قوعام ءۇشىن تىم قىمبات جانە بيزنەسكە شامادان تىس جۇكتەمە.
جوعارىدا ايتىلعاندارعا بايلانىستى مەملەكەت باسشىسىنىڭ مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋعا قاتىستى تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ كەزىندە «اق جول» فراكتسياسى كەلەسى ۇسىنىسىمىزدى ەسكەرۋدى سۇرايدى:
- ءمامس تولەمدەرىن ارتتىرۋدان باس تارتۋ.
- مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىن مونوپولياسىزداندىرۋ, وسى سالادا نارىقتىق جانە باسەكەلەستىك تەتىكتەردى ەنگىزۋ.
- ازاماتتاردىڭ ساقتاندىرۋ ۇيىمدارىنداعى شوتىن اشىق جانە ەرىكتى نەگىزدە دەربەستەندىرۋ.
- ءاربىر ازاماتتىڭ دەنساۋلىق جاعدايى مەن ءومىر سالتىنا بايلانىستى ساقتاندىرۋ سىيلىقاقىلارىن تولەۋ سومالارىن ايقىنداۋ ادىستەمەسىن ازىرلەۋ.
- ءمامس ساقتاندىرۋ جانە ىنتىماقتاستىق ءبولىمىن ءبولۋ.
ەرلان بارلىباەۆ,
ءماجىلىس دەپۋتاتى
