باقىتجان تاجينوۆ, قويۋشى رەجيسسەر, پروديۋسەر:
– اڭگىمەمىزدىڭ القيسساسىن ءسىز رەجيسسەرلىك ەتەتىن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق «جۇلدىزاي» فەستيۆالىنەن باستاساق…
– استانادا قاراشا ايىندا حالىقارالىق دەلفي ويىندارى وتكەن بولاتىن. مەن سول كەزدە شارانىڭ اشىلۋى مەن جابىلۋىنا رەجيسسەرلىك ەتتىم. دەلفي ويىندارىنىڭ باس شتابى ماسكەۋدە ورنالاسقان. ءبىزدىڭ ماقسات شەتەلدىكتەرگە ءوزىمىزدىڭ مۇمكىندىگىمىزدى كورسەتۋ بولدى. كەيىن, شارا اياقتالعان سوڭ, ول جاقتاعىلار جۇمىسىما وتە جوعارى باعا بەردى. سول كەزدە ماعان مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ارنالعان «جۇلدىزاي» فەستيۆالىنە رەجيسسەرلىككە ۇسىنىس ءتۇستى. ەرەكشە ەتىپ جاساۋ كەرەك بولدى. بۇل بايقاۋ بيىل 8-ءشى رەت وتكىزىلىپ وتىر. وندا ماعان قازاقستاننىڭ ون التى قالاسىنا بارىپ, ونەرلى بالالاردى ىرىكتەۋ جۇكتەلدى. شاراعا 5 مىڭنان استام بالا قاتىستى. سونىڭ ىشىنەن 300 بالانى 26 مامىر كۇنى استاناعا الىپ كەلەمىز. سوسىن ۇلكەن رەپيتيتسياعا كىرىسەمىز. ول بالالار كوپ ساۋ ادامنىڭ قولىنان كەلمەيتىن تىرلىكتى ىستەيدى. ارالارىندا تسيركشىلەرى, انشىلەرى, بيشىلەرى بار. ءىس-قيمىلمەن كورسەتىلەتىن اندەردى تاماشا ورىندايدى. ويتكەنى ءاننىڭ ماعىناسىن تىڭداۋ ءبىر بولەك نارسە, كورىپ قابىلداۋ مۇلدە باسقا. ولار ءان ايتىپ تۇرعاندا كوزىنە جاس المايتىن ادام جوق شىعار. ومىرگە دەگەن قۇشتارلىعىن كورگەن كەزدە, سۇيسىنەسىڭ. اللا بۇيىرتسا, 29 مامىر كۇنى «بايتەرەك» الاڭىندا ۇلكەن فلەشموب ۇيىمداستىرامىز. وندا بارلىق بالا ءىس-قيمىلمەن ءان ورىندايدى. مۇنداي فلەشموب وسى ۋاقىتقا دەيىن الەمدە بولماعان ەكەن. گيننەستىڭ كىتابىنا كىرۋىمىز مۇمكىن. قازىر سول باعىتتا جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. سونداي-اق, بيىل «جۇلدىزاي» فەستيۆالىن تەلەديدار ارقىلى تاماشالاي الامىز. شىنى كەرەك, بۇل بالالاردىڭ بارلىعى وتە تالانتتى. شامام كەلگەنشە, سولاردى ساحناعا شىعارۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىن. دۋەت, حور بولسا دا, ايتەۋىر ساحناعا شىعىپ ونەرىن كورسەتسە ەكەن دەيمىن. سونىمەن قاتار, ولارعا ەلىمىزگە تانىمال انشىلەرمەن بىرىگىپ ءان سالدىرامىز. وسىنىڭ ءبارى جاس بالانى قاناتتاندىرادى, ومىرگە دەگەن قۇلشىنىستارىن ارتتىرا تۇسەدى دەپ ويلايمىن. قازىر وسىنىڭ ءبارى ويلاستىرىلىپ, ستسەناري جازىلۋ ۇستىندە.
– «بالاپان» تەلارناسىنداعى بىرقاتار كونتسەرتتەرگە, دەلفي ويىندارىنا, ت.ب. رەجيسسەرلىك ەتكەنىڭىزدى بىلەمىز. ءسىز ءۇشىن رەجيسسەر رەتىندە بولسىن, پروديۋسەر رەتىندە بولسىن, باعدارلامانىڭ جەتىستىگى نەدە؟
– ءبىر جۇمىستى باستاسام, اياعىنا دەيىن جەتكىزۋدى جاقسى كورەمىن. كەز كەلگەن ءىستى ناتيجەلى ىستەسەڭ, ونىڭ ەڭبەگىن جەيسىڭ. ول بىرەۋدىڭ باتاسىمەن, بىرەۋدىڭ راحمەتىمەن قايتىپ جاتادى. جاسالعان باعدارلامانىڭ ناعىز حالىقتىق بولعانىن كوپشىلىك قانا بايقاتا الادى. ولار حابارلاسىپ, راحمەتىن ايتىپ جاتقاندا, شىنىمەن قۋاناسىڭ. وسى ۋاقىتقا دەيىن ىستەلگەن بارلىق جۇمىستار كورەرمەن جادىندا جاقسى ساقتالۋى ءۇشىن جۇمىس جاسايمىز. مىسالى, كونتسەرتتىڭ, سوسىن سول كونتسەرتتى قۇراستىراتىن اندەردىڭ, بيلەردىڭ دراماتۋرگياسى بولادى. ساحناعا ءانشىنى شىعارار كەزدە, ءاننىڭ مازمۇنىنا قاراي, ساحنانى بەزەندىرەمىز. ول جەردە بيشىلەر بوي كورسەتۋى نەمەسە تەاترلاندىرىلعان قويىلىم بولۋى مۇمكىن. سوڭعى جۇمىسىم قازاقستان ەسترادا جۇلدىزدارىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن كونتسەرتكە رەجيسسەرلىك ەتتىم. ناتيجەسى جامان ەمەس.
– ءسىزدىڭ قويۋشى رەجيسسەر عانا ەمەس, پروديۋسەر ەكەنىڭىزدى دە كوپشىلىك بىلە بەرمەيدى. قازىر ءار بەس ءانشىنىڭ بىرەۋى – پروديۋسەر. جالپى, پروديۋسەر دەگەن كىم؟
– ءيا, بۇگىندە پروديۋسەرلىك جاعىنان دا جۇمىس ىستەپ ءجۇرمىن. مارجان اراپباەۆا, ەندى تانىلىپ كەلە جاتقان «Z» تريوسى, ت.ب. جوبالارىم بار. نەگىزى ءوزىم جاستارمەن جۇمىس ىستەگەندى جاقسى كورەمىن. قالىپتاسىپ قالعان انشىلەردى وزگەرتە المايسىڭ. جاس انشىلەر ەرمەكساز سياقتى قانداي فورما بەرگىڭ كەلسە, سونداي فورما بەرەسىڭ. ولارعا «سەنى تىڭداۋعا كەلگەن حالىقتى سىيلا, ءاننىڭ مازمۇنىن, ءاننىڭ مىنەزىن, ءاننىڭ دراماتۋرگياسىن جەتكىزە ءبىل, مەن ءوز-ءوزىمدى كورسەتۋىم كەرەك, ادەمىمىن دەپ شىقساڭ, كورەرمەن ونى سەزىپ وتىرادى, قابىلدامايدى. ءانشى ساحنادا شىنايى بولۋى كەرەك» دەپ ايتىپ وتىرامىن. ال كەز كەلگەن ءانشى پروديۋسەر دەگەنگە كەلەتىن بولساق, مەنىڭشە, اركىم ءوز ىسىمەن اينالىسقان دۇرىس دەپ ويلايمىن. مىقتى ءانشى ول پەداگوگ رەتىندە شاكىرت تاربيەلەي الماۋى مۇمكىن. سوسىن اقشاسى باردان ءانشى شىعارۋ دەگەن دۇرىس ەمەس سياقتى. سەبەبى, بويىندا قۇداي بەرگەن دارىنى بولماسا, ميلليونداپ قۇيساڭ دا, ودان ءانشى شىقپايدى. كەز كەلگەن جوبانى حالىققا جەتكىزۋگە سەپتىگىڭدى تيگىزۋ ءۇشىن قولعا الاسىڭ. مەنىڭ ۇعىمىمداعى پروديۋسەر – ونەرپازدىڭ بويىندا بار ونەرىنەن كوپشىلىككە ۇيالماي كورسەتەتىندەي ءونىم جاسايتىن ادام. ەگەر انشىدە دارىن بولماسا, مۇنداي پروديۋسەردىڭ دە, ءانشىنىڭ دە عۇمىرى ۇزاق بولمايتىنى انىق. سەبەبى ەكەۋىن بايلانىستىراتىن – تەك ورتاق پايدا. نەگىزى, ناعىز ءانشى دە, پروديۋسەر دە اقشاعا ەمەس, ونەرگە قىزمەت ەتۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن. بۇل ورايدا ولاردىڭ اۋىزبىرلىگى, ونەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى وتە مىقتى بولۋى شارت
– پروديۋسەرلىك جۇمىستىڭ قيىندىعى نەدە؟
– قارجى تابۋ, كونتسەرت ۇيىمداستىرۋ دەگەن وڭاي ەمەس, ارينە. ءانشى تاۋلىك بويىنا ءان سالا بەرەتىن, تەك سونىمەن عانا ءومىر سۇرەتىن روبوت ەمەس, ول دا ادام عوي. ولار – شىعارماشىلىق ادامى. پسيحولوگيالىق جاعىنان ءتۇرلى كۇي كەشەدى. ءتىپتى, جۇرتتىڭ ءبىر-اق اۋىز تەرىس پىكىرى ونىڭ جانىن جارالاپ كەتۋى مۇمكىن. مىنە, وسىنداي ءتۇرلى جاعدايلاردا پروديۋسەرى ونىڭ جانىنان تابىلىپ, جىگەرلەندىرىپ, دەمەپ وتىرۋى كەرەك. قۇدايعا شۇكىر, قازىر قازاقستاندا شوۋ-بيزنەس بار. قاي سالادا بولماسىن, ءار مەملەكەتتىڭ ءوزىنىڭ بەلگىلى ءبىر مودەلى بولادى. رەسەيدىڭ مودەلىندە ولار كوبىنەسە كونتسەرتكە شىعۋمەن اقشا تابادى. ءبىزدىڭ انشىلەر تويدان اقشا تابادى. بۇرىن انشىلەردى تەك رەسەيدەن شاقىراتىن بولساق, قازىر بارلىق جەردە – ءوزىمىزدىڭ انشىلەرىمىز. انشىلەردىڭ باعاسى وسە باستادى. ارتىستەرىمىز ساحنادا وزدەرىن قالاي ۇستاۋدى ۇيرەنىپ كەلە جاتىر. رەپەرتۋارلارى دا جاقسى. وسىدان 5 جىل بۇرىنعىمەن سالىستىرعاندا, الدەقايدا العا باستىق. قازىر, قاي ارنادان بولماسىن قازاق اندەرىن ءسۇيسىنىپ تىڭدايسىڭ. ويتكەنى ساپاسى ءوستى. سەبەبى حالىق باعالاي باستادى.
– وقىرماندارعا قىزىق بولار, ءوزىڭىز تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى…
– شوۋ-بيزنەستە جۇرگەنىمە 15 جىلداي بولدى. 1998 جىلى تۇركيادان وقۋ ءبىتىرىپ, الماتىعا كەلدىم. ال, استاناعا كەلگەنىمە 7 جىلداي بولدى. ماماندىعىم رەجيسسەر. «ازيا داۋىسى», «جاس قانات» بايقاۋلارى – العاشقى باسپالداقتارىم. وسى ەكى بايقاۋدى ۇلكەن مەكتەپ دەپ ەسەپتەيمىن. ۇستازدارىم – رەجيسسەر, پروديۋسەر مۇرات ەرعاليەۆ پەن الەكساندر پونومارەۆ. ول كىسىلەرمەن بىرگە جۇمىس ىستەپ, كوپ نارسە ۇيرەندىم.
ەركەجان ساتىمبەك
