استانا قالالىق اكىمدىگى ءدىن ىستەرى باسقارماسى, ءدىن پروبلەمالارىن زەرتتەۋ ورتالىعى جانە «نۇر استانا» ورتالىق مەشىتىنىڭ بىرلەسۋىمەن باستاۋ العان «قازىرگى قوعام ومىرىندەگى رۋحاني قۇندىلىقتار» تاقىرىبىندا سەمينار-ترەنينگ ءوتتى. ايتا كەتۋ كەرەك, ەكى كۇنگە جالعاسقان سەميناردا ەسىمى ەلگە بەلگىلى يسلامتانۋشى, تەولوگتار ەرسىن امىرە مەن ارمان قۋانىشباەۆ اقيدا جانە فيقح, مازحاب ماسەلەلەرى جايىندا ءدارىس جۇرگىزدى.
ءدىن ىستەرى باسقارماسى باسشىسى جورابەك داۋرەنوۆ سەميناردىڭ اشىلۋ بارىسىندا مالىمدەگەنىندەي, بۇگىندە ءدىن ماسەلەسى ەل بىرلىگى مەن ۇلتتار تاتۋلىعى تاقىرىبىمەن بايلانىستى بولىپ وتىر.
ەل ىرگەسى بەكىپ, تاۋەلسىزدىك تۋى كوتەرىلگەن ۋاقىتتا ءدىن اتىن جامىلعان جات اعىمدار ءوز پيعىلدارىن ىسكە اسىرۋعا تىرىسىپ باقتى. ءدۇدامال توپتاردىڭ قۇرىعىنا ىلىگىپ, جاڭساق باسقان جاستارىمىز دا بولعانى جاسىرىن ەمەس.
البەتتە, زايىرلى قوعامدا اركىمنىڭ سەنىم بوستاندىعى ساقتالاتىنى راس. الايدا, باتىر اتا باۋىرجان مومىشۇلى ايتىپ كەتكەندەي, «ءتارتىپكە باعىنعان قۇل بولمايدى». بۇل ورايدا ەلباسىمىز نۇرسۇلتان
نازارباەۆ ءوز سوزىندە «ءبىزدىڭ كونستيتۋتسيا سەنىم بوستاندىعىنا كەپىلدىك بەرەدى, بۇل – فاكت. بىراق, وزدەرىڭىز بىلەتىندەي, شەكسىز ەركىندىك دەگەن بولمايدى. ول دەگەنىمىز – حاوس. بارلىعى دا كونستيتۋتسيا مەن زاڭدار اياسىندا بولۋعا ءتيىس» دەپ, بوستاندىقتىڭ باعاسى مەن ەل بولۋدىڭ نەگىزگى فاكتورىن اتاپ ايتتى. ياعني, مەملەكەت بەكىتكەن زاڭ اياسىندا ءداستۇرلى ءدىنىڭدى ۇستانىپ, كوسەگەسىن كوگەرتۋىڭە ەشبىر توسقاۋىل جوق. ال, سەنىمگە سەلكەۋ ءتۇسىرىپ, كۇماندى ويلارعا جەتەلەيتىن, بىرلىككە سىزات ءتۇسىرىپ, قوعامعا بۇلىك سالاتىن جات اعىممەن كۇرەس جۇرگىزۋ – نە مەملەكەتتىڭ, نە ءدىن قىزمەتكەرىنىڭ جەكە شارۋاسى ەمەس. مەملەكەت دەگەنىمىز – ءسىز بەن ءبىز. ياعني, بارشامىزدىڭ بىرىگىپ, جۇمىلا اتقاراتىن شارۋامىز. قالا اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن ءوتىپ وتىرعان بۇل سەمينار-ترەنينگتىڭ دىتتەگەن ماقساتى دا وسى.
سەميناردىڭ العاشقى ءدارىسىن يسلامتانۋشى, تەولوگ ەرسىن امىرە «ماتۋرۋدي اقيداسىنىڭ ءدىني ماتىندىك نەگىزدەرى جانە قايشى كوزقاراستار» تاقىرىبىندا جۇرگىزدى. سان عاسىرلار قالىپتاسىپ, تاريح سۇرلەۋىندە ءوزىنىڭ سارا جولىن قالدىرعان ماتۋرۋدي اقيداسى جايىندا جالعان ءسوز ايتىپ, سىرت ەلدىڭ شەيحتارىنا سەنىم ارتىپ, اتاجۇرتىنىڭ عالىمدارىنا كۇمانمەن قارايتىن اعىم وكىلدەرىنىڭ ءپاتۋاسىز پىكىرلەرى مەن دالەل-دايەكتەرىن جىپكە تىزگەندەي تىزبەكتەپ بەرگەن ەرسىن قاري ولاردىڭ كوكسەگەنى بىرلىك ەمەس, تارتىستى قالاعان بوس تىرلىك دەدى. «وكىنىشكە قاراي, ءوزى ءوسىپ-ونگەن اتامەكەنىن قورعاعان كەشەگى باتىر باباسى ۇستانعان سەنىمگە سەنىمسىزدىك تانىتىپ, اقيدانى الىستان ءىزدەگەن جاستارعا جانىم اشيدى. وزدەرى نە ايتىپ وتىرعانىن ءوز سانا-تۇيسىكتەرىنە سالىپ تۇسىنسە, بۇلاي ەتپەس ەدى. يسلام ءدىنى – انىق جانە وندا ەشبىر كۇمان جوق. ال, دىنىمىزدە اقيدا – ەڭ ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى. ونسىز سەن كۇنسىز جارىق ىزدەگەنمەن تەڭ بولاسىڭ» دەپ, اقيدا توڭىرەگىندەگى ىلگەرى-كەيىنگى وتكەن عالىم, عۇلامالاردىڭ پايىم-تۇجىرىمدارىنا كەڭىنەن توقتالىپ ءوتتى. تەولوگ تالقىلاعان اقيدا تاقىرىبىندا ەلوردا يمامدارى دا ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ, پىكىر الماستى.
سەميناردىڭ ەكىنشى بولىگى يسلامتانۋشى ارمان قۋانىشباەۆتىڭ «مازحابتار اراسىنداعى ءدىني كوزقاراستىق ايىرماشىلىقتار جانە ولاردىڭ پاتۋالىق نەگىزدەرى» دارىسىنە ارنالىپ, مازحاب ماسەلەسى جونىندە اڭگىمە ءوربىدى. ءسوزىنىڭ ءبىسمىللاسىن بىلىمنەن باستاعان ارمان قۋانىشباەۆ يمامدارعا كۇرەس تەك قانا بىلىممەن, ءوزىڭدى, ءوز جولىڭدى, مازحابىڭدى تانۋمەن عانا جەمىستى بولاتىنىن جەتكىزدى.
مازحابتار تاريحى, ونداعى تاراۋ, ۇعىم-تۇسىنىكتەر, فيقح ماسەلەلەرىن قامتىعان ءدىنتانۋشى دارىسىنەن سوڭ, سۇراق-جاۋاپقا ۋاقىت بەرىلدى. وندا مازحاب ماسەلەسىمەن بىرگە, فيقحتاعى تالاستى تاقىرىپتار, وتباسى, نەكە, ساۋدا جاساۋ, ت.ب. تۋراسىندا كوپتەگەن شاريعي سۇراقتار قوزعالدى.
جايىق ناعىماش
