قازاقستان پرەزيدەنتى ۇسىنعان ومىرشەڭ يدەياعا 20 جىل تولدى
ناۋرىز ايىندا «نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ومىردە جۇزەگە اسقان ەۋرازيالىق جوباسى. ەۋرازيا جوباسىنىڭ 20 جىلدىعىنا 1994-2014» اتتى كىتاپ جارىق كورگەن ەدى. وندا «مەملەكەتتەردىڭ ەۋرازيالىق وداعىن قالىپتاستىرۋ تۋرالى جوبانى» جۇزەگە اسىرۋ جايىندا جان-جاقتى دەرەكتەر كەلتىرىلگەن. وسىدان تۋرا جيىرما جىل بۇرىن – 1994 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ءدارىس وقىعان كەزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ وسى جوبانى ەۋرازيالىق ەندىكتە پايدا بولعان تاۋەلسىز مەملەكەتتەردى ەلدەستىرەر پالساپالىق اڭسار, تاعىلىمدىق تۇعىر رەتىندە ۇسىنعان بولاتىن. ناق وسى وي-اڭساردان وڭتايلى ەۋرازيالىق ينتەگراتسيالىق قۇرىلىمدار وسكىندەپ, قازىرگى كۇنى اقيقاتقا اينالعان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋ ءمۇمكىندىگى تامىر تارتقان-تۇعىن.
اتالمىش كىتاپتىڭ اۆتورى – بەلگىلى قازاقستاندىق ساياساتكەر ءارى ديپلومات, ەۋرازەو-نىڭ باس حاتشىسى تايىر مانسۇروۆ بۇرىنعى كەڭەستىك ەلدەر الدىنا تىڭ مۇمكىندىكتەر مەن پەرسپەكتيۆالار اشاتىن سەرپىندى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك دامۋدىڭ سەنىمدى قۇرالى رەتىندەگى ەۋرازيالىق جوبانىڭ تاريحي ءرولىن جۇيەلى كورسەتە العان.
ەۋرازيالىق تەوريانىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ (گ.ۆ.فلوروۆسكي, ن.س.ترۋبەتسكوي, گ.ۆ.ۆەرنادسكي, س.م.سولوۆەۆ, ل.ن.گۋميلەۆ) وزدەرى ەۋرازيالىق كەڭىستىكتىڭ تۇتاستىعىن تابيعاتتىڭ ءوزى جاساعانىن ءارى ونىڭ تاريحي دامۋى تابيعي-گەوگرافيالىق جانە الەۋمەتتىك-مادەني فاكتورلاردىڭ وزەكتەسە ءورىلىپ, ءوزارا ارەكەتتەسۋىنە ارقا تاڭاتىنىن پايىمداعان.
نازارباەۆتىڭ ويىنشا, ەاو دەگەنىمىز – تەڭ قۇقىلى تاۋەلسىز مەملەكەتتەردىڭ وداعى, وندا ارقايسىسىنىڭ ۇلتتىق-مەملەكەتتىك مۇددەلەرى ۇشتاسىپ, بۇكىل جيىنتىق الەۋەت-قارىم ورتاق مۇراتقا جەتۋ ءۇشىن پايدالانىلادى. ەاو-عا بىرىگۋدىڭ تۇعىرى – ەكونوميكالىق بايلانىستار. ەاو قالىبىن قۇرىپ, ءادىبىن جەتىلدىرۋدىڭ باسىم قاعيدالارى – ينتەگراتسياعا پراگماتيكالىق كوزقاراس, مەملەكەتتەر بىرلەسۋىنىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىگى مەن ەركىندىگى. ءوزارا ارەكەت جاساۋدىڭ باستى باعىتتارى ەكونوميكا, ساۋدا, عىلىم مەن مادەنيەت, ءبىلىم بەرۋ, ەكولوگيا سالالارى بولماق.
ەۋرازيالىق ىنتىماقتاستىق اڭسارى قازاقستان كوشباسشىسىنىڭ ومىرلىك مۇراتىنا اينالىپ, ينتەگراتسيالىق يدەيالاردىڭ تيىمدىلىگىنە ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ, الەكساندر لۋكاشەنكونىڭ جانە باسقا دا بۇرىنعى كەڭەستىك مەملەكەت باسشىلارىنىڭ كوزىن جەتكىزە ءبىلدى, سونىڭ ارقاسىندا قازىرگى كەزدە دەن قويۋشىلار قاتارى مولايىپ, جوبا ارقاۋى شيراتىلا ءتۇستى.
بەدەلسوز
اناتولي باشماكوۆ,
پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتى:
– مۇشە ەلدەر اراسىنداعى تاۋارلار اينالىمىن, كاپيتال مەن قارجىنىڭ, ءتۇرلى قىزمەتتەر مەن ەڭبەك كۇشىنىڭ ەركىن قوزعالىسىن قامتاماسىز ەتەتىن جاڭا وداقتىڭ الەۋەتى زور. ونىڭ رەسپۋبليكا ەكونوميكاسىنا ءوندىرىس پەن عىلىمنىڭ دامۋىندا وراسان زور ىقپالى بولادى. بۇل, ەڭ الدىمەن, ەكونوميكالىق سيپاتقا يە ينتەگراتسيالىق بىرلەستىك. ەلىمىزدىڭ ەڭ دامىعان 30 مەملەكەتتىڭ قاتارىنا قوسىلۋ ماقساتىنىڭ جۇزەگە اسىرۋىنا سەرپىن بەرەتىن ۇلكەن كەڭىستىك دەپ قاراۋىمىز كەرەك. كوزدەگەن ماقساتى بيىك جوبا ەۋرواتلانتيكالىق جانە ازيالىق كەڭىستىكتەردىڭ اراسىن جاقىنداتاتىن, ەۋروپا, قىتاي, جاپونيا, ءۇندىستان سياقتى ءىرى دەرجاۆالارمەن ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ءورىسىن كەڭەيتۋگە جاعداي جاسايدى. ءبىز – پاسسيونار حالىقپىز. ەۋرازيا جۇرەگىندە جاساپ جاتقان حالىقتىڭ جاڭا بەلەستەرگە ۇمتىلۋى, زاماننىڭ تىنىسىن تانىپ, كەلەشەككە ادىمداۋىن وسىمەن بايلانىستىرامىن. ءبىر كەڭىستىكتى قاتار جايلاعان مەملەكەتتەردىڭ ۇلتتىق مۇددەسى – كورشىسىمەن تاتۋ بولىپ, ساۋداسىن گۇلدەندىرىپ, حالقىنىڭ ءال-احۋالىن جاقسارتۋ بولسا, وندا وسىنداي مۇمكىندىكتەرگە جول اشاتىن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ بولاشاعىنان مەن دە كوپ نارسە كۇتەمىن.
سونىمەن قاتار, اتالمىش كىتاپتا 2000 جىلعى 10 قازاندا بەلارۋس, قازاقستان, قىرعىزستان, رەسەي مەن تاجىكستان مەملەكەت باسشىلارى باس قوسىپ, مىقتى قىزمەتتىك قۇرىلىمى, ءتيىمدى جۇمىس تەتىكتەرى, ايقىن دا ۇعىنىقتى ماقساتتارى – كەدەندىك وداق پەن بەك قۇرىپ, الەمدىك ساۋدا-ەكونوميكا جۇيەسىنە كىرىگۋ مۇراتى بار حالىقارالىق ۇيىم – ەۋرازەو-عا بىرىگۋى زاماناۋي ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا اعىمى ءۇشىن شىن مانىندە شەشۋشى كەزەڭ بولعانى انىق.
بۇرىنعى كەڭەستىك كەڭىستىكتەگى وزگە وڭىرلىك بىرلەستىكتەردەن ەۋرازەو العا قويعان ماقساتتارىن تاباندى دا جۇيەلى تۇردە ءارى تاريحي ولشەم تۇرعىسىنان تىم قىسقا ۋاقىتتا جۇزەگە اسىرىپ, تىنباي العا وزىپ كەلە جاتقاندىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. ماسەلەن, ەۋرازەو اياسىندا 2010 جىلدان باستاپ ءۇش ەلدىڭ كەدەندىك وداعى جۇمىس ىستەپ, 2012 جىلدان بەرى تۇبىندە كەلەشەكتە تولىققاندى جۇمىس رەجيمىنە كوشەتىن بەك قالىپتاسا باستادى.
بولاشاقتا كەدەندىك وداق پەن بىرەگەي ەكونوميكالىق كەڭىستىككە باسقا دا پوستكەڭەستىك ەلدەر قوسىلۋعا بەل بۋىپ وتىر, مۇنىڭ ءوزى قارقىندى دامۋ داڭعىلىنا ءتۇسىپ, تۇرعىن حالىقتىڭ تۇرمىستىق حال-احۋالىن جاقسارتا تۇسۋگە, ءبىر سوزبەن ايتقاندا, ىرگەلەس جاتقان جۇرتتىڭ ىڭعايلى ىقپالداستىعىنا, ىمىرالى ىنتىماقتاستىعىنا جول اشارى ءسوزسىز.
مىنە, ەۋرازيا كەڭىستىگىندەگى جاسامپازدىقتىڭ جيىرما جىلدىعىن جاپسارلاعان كىتاپ بەتىن پاراقتاپ, ءار جولىن كوز الدىمىزدان وتكىزگەندە وسىنداي وي ءتۇيىپ, سەنىم بەكىتكەن ەدىك.
بىركە بايانۇلى