Мемлекетіміздегі саяси тұрақтылық пен ұлтаралық келісім, халықтар достығы өзінен–өзі аяқ астынан пайда бола қалған жоқ. Қазақ халқының кеңпейіл дархандығының, өзім дегенге өзегін суырып беретін жомарттығы мен мәрттігінің арқасында қол жеткізілді десек, артық айтқандық емес.
Қазақстан – көпұлтты, унитарлы, тәуелсіз мемлекет. Әлем таныған Отанымызда жүз отыз ұлт пен ұлыс өкілдері бір үйдің баласындай достық пен татулықта, жарасымды бірлікте қоян-қолтық өмір сүруде. Біз – ынтымағы жарасқан елміз. Қиын-қыстау кезеңде тағдырлары табыстырған халқымыз бір шаңырақтың астында сүттей ұйып отыр. Бұған қалай қол жеткізілді?!
Еліміздегі барлық ұлттық-мәдени бірлестіктерді бір ұйымға – Қазақстан халқы ассамблеясына біріктіру туралы идеяны алғаш рет тоқсаныншы жылдардың басында Қазақстанның тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев айтты. Бұл тегіннен-тегін тақыр жерге келген тұжырым емес еді. Оның алғы шарттары қазақ қоғамының бастауларында жатты. Тарихтың жарқын беттерін халқымыздың ортақ игілігі үшін парасатпен пайымдай білген Елбасы тың әрі теңдесі жоқ құрылымды өмірге әкелді. Сөйтіп, аймақтарда кіші ассамблея құрудан басталған Қазақстан халқы ассамблеясы қоғамды топтастырушы тетіктердің біріне айналды.
Мақсаты айқын құрылым еліміздегі бүткіл этностардың рухани тұрғыдан қайта жаңғырып, дамуын, өзара құрметке негізделген ұлтаралық қатынас мәдениетін қалыптастыруды көздеді.
– Қазақстан халқы ассамблеясы-
ның құрылуы республикадағы ұлттық саясаттың институционалдық деңгейге көтерілгенін көрсетті. Бұл – ұлтаралық қатынастың қазақстандық моделінің басты өзегі еді. Өйткені, ұлттық саясат институционалдық деңгейге жетпеген жағдайда, ол адамдардың сезімдік, психологиялық, идеологиялық, теориялық, рационалды және иррационалды танымына бағындырылады әрі соған сүйене отырып жүргізіледі. Ал, институционалдық деңгейге көтерілген саясат – алдында айқын мақсаты бар ұйым құра отырып, өзіндік ережелер мен нормаларды қалыптастырады. Әрі бүкіл қоғамдық жүйемен үйлесімді қарым-қатынас орнату негізінде жүргізіледі. Президент Н.Ә.Назарбаевтың көрегендігі сонда – мемлекеттегі ұлтаралық келісімді сақтау, оны одан әрі нығайту үшін республикада жаңа қоғамдық институт, Президент жанындағы консультативті-кеңесші орган Ассамблея құру қажеттігіне дер кезінде назар аударды.
1995 жылдың 24 наурызында Алматы қаласында Қазақстан халықтары ассамблеясының бірінші сессиясы өтті. Оған барлық облыстардағы кіші ассамблеялардан 260 делегат сайланып, құрамына қырық ұлттық-мәдени орталықтың өкілі енді. Алғашқы сессияда Елбасы баяндама жасап, құрылымның ұйымдастырушылық бағыт-бағдарын айқындап берді, – деп еске алады Қазақстан халқы кіші ассамблеясының мүшесі, «Ковчег-топан» армян ұлттық-мәдени қоғамының төрағасы Севада Тер-Григорян.
Аймақтарда кең ауқымда ұйымдастыру жұмыстарын жүргізетін орган – Кіші ассамблея болды. Елдегі ұлтаралық татулық пен келісімнің ұйытқысына айналған бұл ұйым өтпелі кезеңде мемлекеттілікті қалыптастыруда елеулі рөл атқарды.
Кеңес одағы ыдырағаннан кейін оның құрамында болған кейбір мемлекеттерде ұлтаралық кикілжіңдер туындап, соңы қарулы қақтығыстарға ұласқанын бұқара ұмыта қойған жоқ. Жазықсыз жандардың қаны төгіліп, өрімдей жастар қыршынынан қиылып жатты. Мыңдаған адамдар үйсіз-күйсіз қалып, босқын атанды. Міне, сол кезде алдын ала жүргізілген сарабдал саясаттың арқасында елімізде жоғарыда айтылған қасіреттерге жол берілмеді. Өзара түсіністік пен татулық, республиканы мекендеген барша халықтың ең басты құндылығы болды.
Ассамблеяның белсенді қызметінің нәтижесінде Қазақстандағы этностардың мәдени өмірі жандана бастады. Этникалық топтардың ынтымағы мен ұйымшылдығы күшейді. Оның ең басты жетістігі ол – ұлтаралық қатынастардың саяси мәнге ие болуына жол берілмеді. Ассамблея сессияларының өзі еліміздің қалыптасу кезеңдеріне дөп келді. Өткізілген барлық он бес сессияда да Президент елімізде татулық пен келісімді нығайта беру бағытында ізденістерге баса назар аударып отырды.
Соның арқасында бүгінгі таңда Қазақстан көпұлтты халықты топтастырудың стратегиялық идеясын айқындап алды. Қазір елімізде 130 ұлттың өкілі өмір сүреді. Олар үш жүз алпыс бес ұлттық-мәдени бірлестікке біріккен. Олардың отыз бірі – Қазақстан халқы ассамблеясы мен Ассамблея Кеңесінің мүшесі.
Елбасының ассамблея құрудағы түпкі мақсаты жүзеге асты. Қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған тату-тәтті тірлігі қазақстандықтардың әлем алдындағы мерейін көтеріп, беделін асқақтауда. Олар бір үйдің баласындай ынтымақтастықты ұйыта отырып, мемлекеттің өркендеуіне, елдің дамуына елеулі үлес қосуда.
Таңатар ТӨЛЕУҒАЛИЕВ