Aqqyz ben Aqseleu

Şertpe küi şeberı Aqqyz (Mügülsım) Ahmetqyzynyŋ tanyluyna asa körnektı ǧalym, etnograf Aqseleu Seidımbek köp eŋbek sıŋırdı. Küişınıŋ mūrasyn nasihattap, 1977 jyly ol uaqytta 80 jasqa kelıp, alys auylda jatqan äjenı Almatyǧa aldyrtyp, şyǧarmaşylyq ortamen qauyştyrdy.

Aqqyz äjenıŋ artynda «Qairan elım», «Aqqyz», «Jetım qyz», «Qosbasar», «Qoŋyr küi» syndy bırneşe küi men «Jalǧan-ai», «Qairan, bauyrlarym», «Aman bol, amal qanşa», «Saǧynyş», «Hanşaiym» änderı qaldy. Jarqyn Şäkärım, Aqseleu Seidımbek, Janǧali Jüzbai syndy zerdelı zertteuşıler, ūlt önerıne janaşyr azamattardyŋ arqasynda būl şyǧarmalar osy künge jetıp, «Mädeni mūra» baǧdarlamasymen şyqqan «Mäŋgılık saryn», «Qazaqtyŋ 1000 küiı», «Saryjailau» atty halyq muzykasy antologiialaryna endı.

A.Seidımbek «Aqqyz» atty povest de jazdy. Küişı jaily «Ruhani dästür degenıŋız mäuelı daraq siiaqty, tamyryn tereŋnen tartyp, būtaǧyn keŋge jaiady. Osynau basy aşyq aqiqatqa küişı Aqqyzdyŋ ömırı men önerı aiǧaq bola alady. …Küişı äjenıŋ sezımtaldyǧyna qairan qalǧanbyz. Qairan qala otyryp, bügıngı, bolaşaq ūrpaqtyŋ da däl osyndai män-maǧyna taba bıluın armandap edık» degen söz de qaldyrdy.

Etnograf pen küişı bırneşe märte kezdesıp, äŋgımelesken. Osydan 41 jyl būryn Almatyǧa aldyrtqanda özı bölım meŋgeruşısı bolyp otyrǧan «Sosialistık Qazaqstan» gazetınıŋ (qazırgı «Egemen Qazaqstan») ūjymymen kezdestırgen. Jalpy, A.Seidımbek osy basylymda jūmys ıstegende talai änşı-küişı, özge de önerpazdardy redaksiiaǧa şaqyryp, änderdı äueletıp, küilerın kümbırletuge mümkındık jasaǧan. Özı de önerden qūralaqan emes edı. Aqqyz Ahmetqyzy redaksiiaǧa kelgende de sondai bır mändı otyrys bolǧan. Sol kezde tüsırılgen surette Aqqyz äjenıŋ qasynda şäkırtı, QazKSR halyq ärtısı Maǧauiia Hamzin, gazet redaktorynyŋ orynbasary Sarbas Aqtaev jäne dombyramen küi şertıp otyrǧan Aqseleu Seidımbektıŋ özı beinelengen. Bızge surettı ūsynǧan Aqqyz äjenıŋ jienı Bolat Täkışevtıŋ aituynşa, A.Seidımbektıŋ qolyndaǧy Aqqyzdyŋ dombyrasy qazır Qaraǧandy qalasyndaǧy «Bolaşaq» akademiiasy ǧimaratyndaǧy Parlament Mäjılısınıŋ deputaty Nūrlan Dulatbekovtyŋ jeke mūrajaiynda saqtauly tūr.

Amanǧali QALJANOV