Mümkındıgı şekteulı balalardy jalpyǧa bırdei bılım beru ortalyqtaryna beiımdeu 2002 jyldan bastaldy. Sol jyly Qazaqstan Täuelsız memleketter dostastyǧy elderınıŋ arasynda alǧaşqy ret zaŋ qabyldady. Osy maŋyzdy qūjat aiasynda kemtar balalarǧa erte bastan bılım beru mäselesıne män berıldı.
Būl tūrǧyda Astana qalasynda da jaqsy ürdıs qalyptasqan. Qalalyq bılım basqarmasynyŋ ädıskerı Gülnar Kamaşevanyŋ aituynşa, kemtar balalardyŋ arnauly synyptarda nemese üide oqitynyn anyqtaityn elordada psihologiialyq-medisinalyq keŋes beru jönınde üş mekeme jūmys ısteidı.
Sonymen, qaladaǧy №65 mektepte estu qabıletı tömen – 79, №18 mektepte tıl mükıstıgı bar – 54, №10 mektepte köru qabıletı tömen 185 bala bılım aluda. Būdan bölek, arnauly tüzetu mektep-internatynda 260 bala oqyp jür.
Bıraq keiıngı kezde jalpy inkliuzivtı bılım beru tūrǧysynda keibır tüitkıldı mäseleler bar ekenın jasyruǧa bolmaidy. Solardyŋ bırı – osy baǧytta oqytatyn pedagogtardyŋ jetıspeuşılıgı. Ekınşıden, mügedek balalardyŋ barlyǧyn bırden partaǧa otyrǧyzyp, oqytyp ketudıŋ mümkın emestıgı. Üşınşıden, oqytqannyŋ özınde köpşılık ata-analar tarapynan keŋınen qoldau tappai otyrǧandyǧy. Öitkenı, «mügedek bala oqityn synypta menıŋ balam nege otyruy kerek?» degen terıs közqarastyŋ da boi körsetıp qalatyndyǧy. Būl piǧyl bılım beru mekemelerı ötkızgen basqosularda aitylyp qalyp jür.
Būl – qate tüsınık. Nege deseŋız, ol bala mügedek bolǧanymen, bas erkı özındegı azamat. Qaida, qai mektepte oqimyn dese de haqy bar. Olardy ata-analary kömekşı ne arnauly mektepter men mektep internattarǧa, psihologiialyq-pedagogikalyq tüzeu kabinetterı men synyptarǧa bergısı kelmese, jalpy balalar oqityn mektepterge jeŋıldetılgen baǧdarlamamen oqytuǧa tolyq qūqylary bar. Sondyqtan, qazır būl jüie mektepke deiıngı mekemelerde bırtındep qolǧa alynuy tiıstı.
Joǧaryda aitylǧan zaŋda inkliuzivtı bılım berudıŋ negızgı tūjyrymdary aiqyndaldy. Negızınen, jüie pedagogtar tarapynan qoldau tabuda. Memleketımız bılım berudı damytudyŋ 2010-2020 jyldarǧa arnalǧan baǧdarlamasyna inkliuzivtı bılım berudı damytudy da qosty. Bügıngı taŋda ıs-täjıribe körsetıp otyrǧanyndai, elımızge mümkındıgı şekteulı balalarǧa bılım berudıŋ ūlttyq baǧdarlamasy qajet bolyp otyr.
Qazaqstanda būǧan deiın mūndai balalar arnauly mekemelerde bölek oqytylyp kelgen edı. Qazır denı sau balalarmen qatar bılım alyp, jalpy ortaǧa beiımdeuı qajet ekendıgı moiyndalyp keledı. Tek sonyŋ özgeşelıkterın eskere otyryp, jai mekteptıŋ oqu baǧdarlamasyna kırıktırgen jön. İnkliuzivtı oqytu – barlyq balalardyŋ mūqtajdyqtaryn eskerıp, mümkındıkterın jetıldıretın jalpy bılım ürdısınıŋ damuy bolyp sanalady. Sondyqtan inkliuzivtı oqytu arqyly bala boiyndaǧy qabılettı der kezınde baiqauǧa, aqyl-oiyn damyta otyryp, daryndylyǧyn ūştauǧa bolady. Mūndai mümkındıkke qol jetkıze bılsek, bala bolaşaǧyna jol aşqanymyz bolar edı.
Taŋatar TÖLEUǦALİEV
