Elordada jasyl jelek otyrǧyzu ısı bır sätke de toqtaǧan emes. Sala mamandary jyl on ekı aiy boiy tynym tappai eŋbek etedı. Nätijesınde, qalamyz jyldan-jylǧa körıktenıp qana qoimai, tynys alyp jürgen auamyz jaqsaryp, ekologiia tazaryp, şaharymyz ajarlanyp keledı.
Bas qalany kögaldandyru ısıne osyndaǧy tört audan äkımdıkterı de belsene atsalysuda. Saryarqa audany äkımınıŋ apparatyndaǧy kommunaldyq-şaruaşylyq bölımınıŋ bas mamany Janseiıt Tynbaev osy baǧytta atqaralyp jatqan jūmystarǧa qysqaşa toqtaldy.
– Jyl basynan berı audan aumaǧynda 2528 aǧaş otyrǧyzyldy. Jalpy, 2022 jyly 15 200 dana jasyl jelek otyrǧyzu josparlanǧan bolatyn. Osy ıske bızdıŋ audan aumaǧynda ornalasqan barlyq mekeme, käsıporyn, ūiymdardyŋ qyzmetkerlerı jūmyla atsalysyp keledı. Būl jūmystar älı de jalǧasa beredı. Ainalamyz kögaldansa köŋıl jailanyp, tabiǧatpen äldebır üilesımdılıktı baiqaimyz, – dedı J.Tynbaev.
Bügıngı taŋda Saryarqa audany aumaǧynda 54 skver men qoǧamdyq keŋıstıkter bar. Otyrǧyzylǧan aǧaştar sany 52687 dana bolsa, jalpy aumaǧy 17608 şarşy metr jerdı gülzarlar jäne 707506 şarşy metrdı kögal jabyndylary alyp jatyr. Audan aumaǧyndaǧy Ş.Beisekova, K.Baiseiıtova, Aqmola, Ūlytau, Monşaqty, Serkebaev, Qaiyŋdy köşelerı, 189-köşe köşelerı men Suvorov gülzary, «Köktal» saiabaǧy, №20 mektep, qalalyq äkımdık jäne t.b. jerlerde kögaldandyru jūmystary jürgızılude. Jasyl köşetterdı kütu boiynşa audanda aǧaştardy äkteu, ūşar bastaryn kesu jäne qalyptastyru, şarbaqtardy qyrqu, suaru, şūŋqyrlardy ornatu jäne otau, kögaldar men aǧaştardy kütu boiynşa barlyq öndırıstık jūmystar kestege säikes jürgızılıp jatyr.
Bas mamannyŋ aituynşa, jyl basynan berı «Astana-Kögaldandyru qūrylysy» JŞS merdıgerlık ūiymymen S.Seifullin, D.Babataiūly, M.Äuezov, Qartaly, Beibıtşılık, Titov, Ä.Mämbetov, T.Bigeldinov, Ş.Beisekova köşelerı men Respublika jäne Bögenbai batyr daŋǧyldarynyŋ boiynda 17 364 jasyl jelek otyrǧyzu jūmystary jüzege asyryluda. Al «Abat Servis LTD» JŞS jūmysşylary 289 aula aumaǧynda 3158 aǧaş pen būtalardy otyrǧyzuda. Barlyq skverler men qoǧamdyq keŋıstıkterde, köşelerde jäne «Köktal» saiabaǧynda 13657 şarşy metr jerge 641879 dana petuniia, tagetis otyrǧyzylǧan bolatyn. Aldaǧy uaqytta osy bırjyldyq gülderdıŋ ornyna köpjyldyq ösımdıkterdı köbeitu josparlanyp otyr. Bügınge deiın qalalyq äkımdıkke qarama-qarsy ortalyq alaŋnyŋ aumaǧyndaǧy 620 şarşy metr jerge 24800 dana tau qaraǧaiy, gidrangea, spireia, vezikulodnik, arşa syndy köpjyldyq gülder otyrǧyzyldy. Küzgı kezeŋde 1000 şarşy metr aumaqqa 40 myŋ dana köpjyldyq gülder jäne şamamen 1900 dana aǧaş otyrǧyzu jalǧastyrylady.
Jol jaǧalaularyna otyrǧyzylǧan aǧaş pen būtalar, gülder men kögal auadaǧy kömır qyşqyl gazdy sıŋırıp, auany ottegımen baiytady, şudy azaityp, mekenjaidy jelden, künnen jäne şaŋnan qorǧaidy. 1 ga jasyl alqap 1 saǧatta auadan 8 kg kömır qyşqyl gazyn boiyna sıŋıretının eskersek, keibır aǧaştar özderı ainalasyna taratatyn fitonsidterı arqyly auadaǧy ziiandy mikroorganizmderdı joiyp, ony adamnyŋ densaulyǧyna qolaily iondarmen baiytady. Mūndai aǧaştar qataryna qylqan japyraqty qaraǧai, şyrşa, Sıbır balqaraǧaiy, taǧy basqa jatady. Kögaldandyru jūmystaryn jürgızgende mındettı türde kögaldandyrylatyn alqaptyŋ aua raiy, topyraq qūramy, jer bederı siiaqty erekşelıkterı eskerıledı, suaruǧa qajettı su közderı qarastyrylady. Osy faktorlar boiynşa otyrǧyzylatyn ösımdıkter qūramy da anyqtalady. Orman aǧaştary men būtalar köşetterı, şöptesın ösımdıkterdıŋ jas örkenderı men tūqymdary är aimaqta ornalasqan pitomnikterden alynady. Mamandardyŋ aituynşa, qalanyŋ güldenuın küzdıŋ qara suyǧyna deiın saqtap tūru üşın arnaiy köp jyldyq gül köşetterı otyrǧyzyluda.
Kögaldandyru jūmystary Baiqoŋyr audanynda da erekşe belsendılıkpen jürgızılude. Atalmyş audan äkımdıgınıŋ öndırıstık-tehnikalyq bölımınıŋ mamany Abai Zaidildinovtyŋ sözıne sensek, audan aumaǧynda aǧymdaǧy jyly 1127 dana aǧaş egılıp, oramışılık aumaqtarda 300-den astam köşet otyrǧyzyldy. Sonymen qatar, bırjyldyq, köpjyldyq gülder men būtalardy otyrǧyzu jūmystary jürgızıldı, aǧymdaǧy jyly barlyǧy 5246 şarşy metr jerge – bırjyldyq, 1 500 şarşy metr aumaqqa köpjyldyq aǧaştar jäne 2 957 dana būtalar otyrǧyzyldy. Sanitarlyq kesu, qalyptau, aramşöpterdı şabu, himiialyq öŋdeu jäne tyŋaitqyştarmen ūryqtandyru siiaqty jasyl jelekterge kütım jasau jūmystary kün saiyn jürgızılıp jatyr. Aǧymdaǧy jyly osy audandaǧy äskeri-tarihi mūrajai aumaǧy, A.Baraev, Kravsov, Uälihanov, Kenesary, Täşenov köşelerınıŋ boiy men B.Beisekbaev köşesınen Egemen Qazaqstan köşesıne deiıngı gülzar, Qalamgerler alleiasy, Puşkin köşesındegı №1 üidıŋ janyndaǧy gülzar, «Qūtqaruşylar» saiabaǧy, Ǧūmar Qaraş gülzary maŋynda kögaldandyru jūmystary jürgızıldı.
Esıl audanynyŋ aumaǧynda jalpy audany 166,2 gektardy qūraityn 6 saiabaq, 41 skver , 2 bulvar 1 botanikalyq baq bar. Olardyŋ jalpy audany 393,2 gektardy qūraidy. 2022 jyldyŋ basynan berı atalmyş audanda 14385 dana qylqan japyraqty jäne japyraqty aǧaştar, sondai-aq būtalar egıldı. Köktemgı ekologiialyq ailyq aiasynda audan aumaǧyndaǧy Q.Mūhamedhanov, Aqmeşıt, Türkıstan, EK32, Rysqūlov köşelerınıŋ boiyna, botanikalyq baq pen «Ürker», «Telman» eldı mekenderıne barlyǧy 5230 tal-terek otyrǧyzyldy. Jasyl jelekterdı kütıp ūstau jūmystaryn 5 merdıgerlık ūiym, atap aitsaq, «Astana-Kögaldandyru qūrylys», «Jasyl jer», «Quat i A», «Marjan-a dekor» JŞS-lary men «Roza jeke käsıpkerlıgı jüzege asyruda.
Elordada erte köktemnen bastap, küreŋ küzge deiın közdıŋ jauyn alatyn san türlı gülder jaiqalyp tūrady. Baptaudyŋ arqasynda edäuır boi tüzep qalǧan qylqan japyraqty jäne jai japyraqty qyruar aǧaş aptap ystyqta adamdarǧa köleŋke bolyp, janǧa saia beredı. Būl jūmystardyŋ bärı qala tūrǧyndary men elorda qonaqtarynyŋ jailylyǧy üşın jasalyp jatqany quantady.
Gülbarşyn ÖKEŞQYZY
