2015 jyl elımızde Qazaqstan halqy assambleiasynyŋ jyly retınde jariialanǧany belgılı. Osyǧan bailanysty kelesı jyl elordalyqtar üşın «Astana – beibıtşılık pen kelısım qalasy» ūranymen ötpek. Būl turaly keşe Astana qalasy Qazaqstan halqy assambleiasynyŋ HIV sessiiasyn aşqan qala äkımı İmanǧali Tasmaǧambetov mälımdedı.
«Qazaqstandyq patriotizm kontekstındegı Astana fenomenı: köp ūltty jäne köp konfessiialy qoǧamnyŋ tabysy» taqyrybynda ötken kezektı sessiiada elorda äkımı auyzbırşılık pen beibıtşılıktıŋ arqasynda Qazaqstan ırgesı berık täuelsız elge ainalǧanyn, endı täuelsızdık ūǧymyn är azamat qasterlep, tūǧyryn – berık, tuyn biık ūstau kerektıgın atap öttı. Jūrtşylyqty sessiia jūmysyna belsendı qatysuǧa şaqyrǧan qala äkımı yntymaq pen bırlıktıŋ aibynyn asyratyn Assambleia jyly joǧary deŋgeide ötetınıne senım bıldırdı.
Būdan keiın söz Qazaqstan halqy assambleiasy töraǧasynyŋ orynbasary – Qazaqstan halqy assambleiasy hatşylyǧynyŋ meŋgeruşısı Eraly Toǧjanovqa berıldı.
Ol «Qazaqstan – 2050» strategiiasy: beibıtşılık, ruhaniiat jäne kelısım mädenietı» taqyrybynda ötken Qazaqstan halqy assambleiasynyŋ HHI sessiiasynda Elbasy osy qoǧamdyq instituttyŋ 20 jyldyǧyna bailanysty kelesı jyldyŋ «Qazaqstan halqy assambleiasy jyly» dep jariialanuynda ülken män jatqanyn aitty. Onyŋ aituynşa, būl – Assambleianyŋ qūrylym retınde toilaityn merekesı emes. Kerısınşe, Assambleia jylyn täuelsız Qazaqstannyŋ beibıt jäne kelısım saiasatynyŋ 20 jyldyǧy, Qazaqstan halqynyŋ jarasymdy yntymaǧy men berekelı bırlıgınıŋ arqasynda jetken jemıstı jeŋısterınıŋ 20 jyldyǧy, Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ etnosaralyq taǧattylyq pen qoǧamdyq kelısım ülgısınıŋ 20 jyldyǧy dep tüsınuı qajet. «Būl jyl – jerı men elı bır, armany men tılegı bır, bügını men bolaşaǧy bır – Qazaqstan halqynyŋ auyzbırşılıgın arttyra tüsetın jyl» deidı Eraly Lūqpanūly.
Alasapyranǧa toly bügıngı zamanda är qazaqstandyq beibıtşılık pen tatulyqtyŋ qadırın jete tüsıngen syŋaily. Eraly Toǧjanov keltırgen mälımetke süiensek, bügınde qazaqstandyqtardyŋ 94,5 paiyzy özderın bırlıgı jarasqan halyqtyŋ ökılı sanaitynyn jetkızgen. Qazaqstandyqtardyŋ 94,9 paiyzy elımızdegı ūltaralyq ahualdy joǧary baǧalaǧan. Al etnikaaralyq saladaǧy memlekettık saiasatty el azamattarynyŋ 95,7 paiyzy qoldaidy eken. Sondai-aq, tūrǧyndardyŋ 89,5 paiyzy Qazaqstan halqy assambleiasy respublika halqynyŋ müddesıne jūmys ıstep jürgenıne senım bıldırgen. «Būl qūr san ǧana emes, halyqtyŋ bır-bırıne degen tüsınıstıgı, är qazaqstandyqtyŋ bırlıktı saqtauǧa qosqan ülesı» deidı E.Toǧjanov.
Ūltaralyq kelısım men tūraqtylyqty nyǧaita tüsu baǧytynda Qazaqstan halqy assambleiasy byltyr 3,5 mln adamdy qamtyǧan 10 myŋnan asa şara ötkızıptı. Olardyŋ apta saiyn respublikanyŋ tüpkır-tüpkırınde ötkızetın şaralaryna kemı 6 myŋnan asa adam qatysady eken. «Mysaly, Assambleianyŋ bastamasymen bügınde elımızdıŋ är jerınde «Beibıtşılık pen kelısımnıŋ jol kartasy» megajobasy ötude. Äleumettık qorǧauǧa mūqtaj jandarǧa arnalǧan aksiia barysynda jarty millionnan astam adam qoldauǧa ie boldy» deidı Eraly Lūqpanūly.
Qazırgı taŋda Assambleia märtebesın, memlekettıŋ qoǧamdyq-saiasi ömırındegı rölın arttyru maqsatynda qyruar jūmystar qolǧa alynǧan. Atap aitqanda, Assambleianyŋ konstitusiialyq märtebesı bekıtılıp, arnauly zaŋ qabyldandy. Assambleiadan Parlamentke deputat sailau ürdısı engızıldı.
Endı qoǧamdyq instituttyŋ aimaqtardaǧy jūmystaryn jetıldıruge airyqşa maŋyz berılıp jatyr. Osyǧan bailanysty är oblysta aumaqtyq assambleialardy damytu jönındegı tūjyrymdama bekıtılıp, Dostyq üilerı aşyla bastady.
Memleket basşysynyŋ Jarlyǧymen aumaqtyq assambleia meŋgeruşılerınıŋ lauazymdyq märtebesı memlekettık qyzmetkerlerdıŋ tızılımdemesındegı D2 sanatyna engızıldı.
Bügınde toǧyz öŋırde assambleia kafedralary aşylǧan. Būl ūiymdar tūraqtylyq pen kelısım jönındegı memlekettık saiasattyŋ män-maŋyzyn jastarǧa ūǧyndyrady. Osyǧan bailanysty arnaiy qūrylǧan Etnosaralyq jäne konfessiiaaralyq qarym-qatynastar ortalyǧy 1613 adamdy oqytyp şyǧarypty. Olardyŋ ışınde memlekettık qyzmetkerler, etnomädeni bırlestıkterdıŋ jetekşılerı, aqparat qūraldarynyŋ ökılderı men sarapşylar bar.
Bügınde elımızde är etnostyŋ tılın, dılın, salt dästürın damytuǧa jaǧdai jasalǧanyna toqtalǧan E.Toǧjanov özge ūlt ökılderınıŋ memlekettık tılge degen yqylasy da joǧary ekenın atap öttı. Osyǧan orai, jürgızılgen saualdamaǧa qatysuşylardyŋ 87 paiyzy memlekettık tıl – bügınde qajettılık tılıne ainalyp otyrǧanyn moiyndaǧan. «Mūnyŋ özı qazaq tılı – bırtūtastyqtyŋ basty faktory ekendıgın körsetedı» deidı ol.
Būdan keiın Assambleia müşelerı söz söilep, lebızderın bıldırdı.
Jiyndy qorytyndylaǧan Astana qalasynyŋ äkımı İmanǧali Tasmaǧambetov elordadaǧy etnomädeni bırlestıkterınıŋ jūmysyna bailanysty jiyn ötkızıletının, onda ūsynys-tılekterdı, tolǧandyryp jürgen mäselelerdı tyŋdauǧa äzır ekenın jetkızdı.
Alqaly jiynnyŋ soŋynda Astana qalasy Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ HIV sessiiasynyŋ qarary qabyldandy.
Būdan keiın jiyn saltanatty şaraǧa oiysyp, mädenietaralyq sūhbattastyq pen bırlıktı nyǧaituǧa qosqan ülesı üşın Qazaqstan halqy assambleiasynyŋ bırneşe müşesı marapattaldy.
CÜBELI SÖZ
Halil MASLOV, Euraziia ūlttyq universitetınıŋ dosentı:
– Elbasy «tarih bızge san aluan ūlttar men ūlystardyŋ ortasynda ömır sürudı jazypty. Eger bız özımızdıŋ basty maqsatymyz – güldengen, köpūltty memlekette ömır sürgımız kelse, gumanizm, etnosaralyq toleranttylyq qaǧidattaryn berık ūstanuǧa tiıspız» dep atap ötken bolatyn.
Elımızdıŋ bılım salasyndaǧy ūlttyq saiasatynyŋ bır baǧyty – etnomädeni toleranttylyqty qalyptastyru. Soǧan sai qazırdıŋ özınde Qazaqstan halqy assambleiasy şeŋberınde ǧylymi-saraptamalyq keŋes, etnikaaralyq jäne konfessiiaaralyq oqytu ortalyǧy syndy qūrylymdar jūmys ısteidı. Byltyr universitetımızdıŋ qabyrǧasynda da qoǧamdyq kelısım men tūraqtylyqty nyǧaituǧa üles qosatyn Assambleia kafedrasy aşyldy. Būl – jastarymyzdy özara tatu-bırlıkte ömır süruge ündeitın tärbie oşaǧy.
Sergei BOGATYREV, Astana qalalyq mäslihatynyŋ deputaty:
– Menıŋ äjem Qazaqstanda 1914 jyly tuǧan eken. Al ülken äjemız Stolypin reformasy kezınde Qazaq jerıne kelıptı. Anamnyŋ äke-şeşesı bai-kulaktardy tärkıleu kezınde osynda jer audarylypty. Naǧaşy ata-äjemız de quǧyn-sürgın körgen kısıler. Qiyn-qystau zamanda auyrtpalyqqa tap bolǧan ata-babalarymyz qazaq jerıne kelıp pana tauypty. Jergılıktı ūlttar olardy jatyrqaǧan joq. Bauyryna tartyp, bır üzım nandy bölısıp jedı. Sol atalarymyz, sol analarymyz qiyn sätte özderıne kömek qolyn sozǧan qazaqtarǧa, qazaqtyŋ jerıne qūrmetın bızderge, balalaryna amanat ettı. Bügıngı bızdıŋ jetıstıgımız, baqytymyz, tatu tırlıgımız ortaq Otanymyzdaǧy saliqaly saiasattyŋ arqasy.
Atap aitqanda, Qazaqstan ūiǧyrlary respublikalyq mädeni ortalyǧynyŋ Astanadaǧy filialy töraǧasynyŋ orynbasary Mūrat Tohtibakiev pen «Obereg» ukrain qoǧamynyŋ orynbasary Tamara Şirmer «Qazaqstan halqy assambleiasynyŋ qoǧamdyq «Bırlık» altyn medalın enşıledı.Al, Astana qalasynyŋ «Hazar» äzerbaijan etnomädeni bırlestıgınıŋ töraǧasy Vivadi Agaev pen Astana qalasynyŋ türık etnomädeni ortalyǧynyŋ töraǧasy Äsker Piriev Qazaqstan halqy assambleiasynyŋ Qūrmet gramotalaryn ielendı.
«Zlata» bolgar etnomädeni bırlestıgınıŋ töraǧasy Olga Andrievskaia, Astana qalasynyŋ «Barbang» kürdter qauymdastyǧy töraǧasynyŋ orynbasary Mälika Sadyqova, Astana qalasynyŋ «Vainah» etnomädeni bırlestıgınıŋ müşesı Başir Soslanov, Astana qalasynyŋ kärıs etnomädeni bırlestıgınıŋ konsertmeistrı Läzzat Hamzina, Astana qalasynyŋ Qazaqstan halqy assambleiasy ǧylymi-saraptau tobynyŋ müşesı Iýli Şapovalǧa Qazaqstan halqy assambleiasynyŋ Alǧys hattary tabys etıldı.
Sonymen qatar, «Vozrojdenie» nemıs qoǧamy töraǧasynyŋ orynbasary Natalia Berg, «Qyrǧyzstan-Astana» qoǧamdyq bırlestıgı töraǧasynyŋ orynbasary Minavarhan Mamaeva jäne «Van» armian qoǧamynyŋ jeksenbılık mektebınıŋ direktory Aiastan Mneianǧa Astana qalasy äkımınıŋ Alǧys hattary tabystaldy.
Qymbat TOQTAMŪRAT
