Ötken jyly respublikalyq biudjet qalai atqaryldy? Qanşa qarjy igerılmei qaldy? Keşe Ortalyq kommunikasiialar qyzmetınıŋ brifingıne kelgen Esep komitetınıŋ töraǧasy Qozy-Körpeş Jaŋbyrşin osy sūraqtarǧa jauap berdı.
Ä degennen sandardy söiletken töraǧa: «2013 jyly Esep komitetı 26 baqylau şarasyn jürgızdı. Būzuşylyqtardyŋ jalpy somasy – 854, 4 mlrd teŋgenı qūrady. Onyŋ 196, 2 mlrd teŋgesı – respublikalyq biudjet qarajaty. Qūqyq qorǧau organdaryna 24 baqylau materialyn jıberdık. Olardyŋ altauy boiynşa qylmystyq ıs qozǧaldy. Öteluge jatatyn 45 mlrd 200 mln teŋgeden 34 mlrd 200 mln teŋgesı biudjetke qaitaryldy, qalǧan somanyŋ öteluı erekşe baqylauymyzda tūr. Eseptık kezeŋde lauazymdy adamdardyŋ 139-y tärtıptık, 55-ı äkımşılık jauapkerşılıkke tartyldy. Esep komitetı Ükımetke, ortalyq memlekettık jäne jergılıktı atqaruşy organdar men kvazimemlekettık sektor subektılerıne 68 ūsynym men 309 tapsyrma jıberıp, olar 98 paiyzǧa oryndaldy» dedı.
Onyŋ aituynşa, biudjettıŋ atqaryluyn tejeitın bırneşe problema bar. Sol tüitkılderdı jıpke tızsek: respublikalyq biudjet qarajatyn sapasyz josparlau, biudjet qarajatyn igermeu, salyqtyq jäne kedendık organdardyŋ jıbergen kemşılıkterı, kvazimemlekettık sektor subektılerınıŋ qarajatty tiımsız paidalanuy, strategiialyq jäne baǧalau qūjattaryn sapasyz ıske asyru, investisiialyq jobalardyŋ uaqytyly ıske asyrylmauy, transfertterdı paidalanu kezındegı būzuşylyqtar bolyp kete beredı.
Osylardyŋ ışındegı investisiialyq jobalarǧa toqtalsaq, qarjylandyrudyŋ uaqytyly jüzege asyrylmauy, konkurstyq räsımderdı ötkızu merzımınıŋ sozyluy, jobalau-smetalyq qūjattamanyŋ sapasyz äzırlenuı, salalyq saraptamalardyŋ tiıstı deŋgeide jürgızılmeuı siiaqty tüitkılderdıŋ köldeneŋ şyǧuy jobalardyŋ ıske asyryluyna köleŋke tüsırıp tūr. Mäselen, eseptık kezeŋde 208 investisiialyq jobanyŋ 103-ı ǧana ıs jüzınde aiaqtalǧan. Olarǧa bölıngen 328,6 mlrd teŋgenıŋ 12,8 mlrd teŋgesı igerılmegen. Äsırese, öŋırlerde būl ıs öte baiau. Atap aitar bolsaq, Şyǧys Qazaqstan oblysynda – 25, Soltüstık Qazaqstan oblysynda – 15, Pavlodar jäne Qaraǧandy oblystarynda – 13, Aqmola oblysynda – 7, Almaty qalasynda 6 investisiialyq joba aiaqtalmaǧan. Jalpy, Ükımettıŋ esebı boiynşa byltyr 43,2 mlrd teŋge igerılmegen. Osynşama qarjyny tek memlekettık organdar igere almai qalǧan. Osyǧan Esep komitetınıŋ sandaryn qossaq, iaǧni jergılıktı atqaruşy organdary paidalanbaǧan jäne qaitarǧan nysanaly transfertterın, kvazimemlekettık sektor subektılerınıŋ şottarynda qalǧan qarajatty – barlyǧy 131,8 mlrd teŋge bolyp şyǧady.
Atalmyş tüitkılderdı memlekettık audit şeşuı tiıs. Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev «Qazaqstan-2050» strategiiasy: qalyptasqan memlekettıŋ jaŋa saiasi baǧyty» atty Joldauynda ozyq älemdık täjıribe negızınde memlekettık audit jüiesın qūru tapsyrmasyn bergen bolatyn. Būl jönınde Qozy-Körpeş Jaŋbyrşin: «Qazır Parlamentte «Memlekettık audit jäne memlekettık baqylau turaly» Zaŋy jatyr. Būl Zaŋ biyl qabyldanyp, jūmys ıstei bastasa, kelesı jyly bız memlekettık auditke köşemız. Bıraq, Esep komitetı osy Zaŋ küşıne qaşan enedı dep kütpei, osy Zaŋmen bailanysy bar 60-tan astam normativtık-qūqyqtyq aktılerdı äzırleude» degen mälımettı bere kettı.
Amanǧali ŞMİTŪLY
