Астананың Мемлекеттік академиялық филармониясы қазақ оркестрінің көркемдік жетекшісі – бас дирижері, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, профессор Айтқали Жайымовтың «Шаттанамын» атты күйі бар. Осы атаумен кітабы да шыққан. Ұстаз тәжірибесін үлгі тұтатын аталмыш өнер ұжымының дирижері, күйші, композитор, Мәдениет қайраткері Нұрлан Бекенов 15 қыркүйек күні «Астана» концерт залында «Шаттан, елім» атауымен шығармашылық концертін өткізеді.
Филармонияның музыка кештеріне барып жүріп, Бекенов деген есім-сойды алғаш естігенде елең ете қалғанбыз. Нұрлан замандасымызды көрнекті күйші, күй өнерінің зерттелуіне мол үлес қосқан Уәли Бекеновтің баласы немесе немересі ме деп ойладық. Бұл Бекеновтің белгілі Бекеновке қатысы жоқ болып шықты. Бірақ бағыты бір екен. Сол жолда шаршамай, талмай ізденіп, еңбектеніп келеді.
Жер жәннаты – Жетісу өлкесінде атақты Қабан жыраудың қызының атын иеленген Қоянкөз деген ауыл бар. Бұл ауылда «Тамашаның» тарланы Тоқсын Құлыбеков туған. Нұрланның әкесі Алданышбай Тоқсынмен бір сыныпта оқыған. Нұрлан қазір Тоқсынның аты берілген мектептің төртінші сыныбында оқығанда домбыраға үйір болды. Ұлттық аспабымыздың әліппесін мектеп ұстазы Жанғазы Жексенбаевтан үйренді.
Рахым Тәжібаев пен Серік Нұртазин жетелеп жүріп, Ж.Елебеков атындағы эстрада-цирк колледжіне апарды. Оқу орнының сол кездегі директоры Қошқарбай Тасбергенов өнерін тыңдаған соң, бірден екінші курсқа қабылдаймын деді. Алайда өзі П.Чайковский атындағы музыка колледжін таңдады.
Әрі қарай Қалдыгүл Рақышева, Орынбай Дүйсен талабын шыңдады. Осыдан тура 20 жыл бұрын Астанада музыканттар байқауы өтті. Сол байқауда «Ақсақ құлан» халық күйін тартып, үшінші орынды иеленді. Соңында осындағы Қазақ ұлттық музыка академиясына (қазіргі Қазақ ұлттық өнер университеті) оқуға қабылданды.
Қазақ ғылымының көгінен құйрықты жұлдыздай ағып өткен Шоқан Уәлихановтың мәңгілікке дамыл тапқан жері Нұрланның туған ауылынан үш-ақ шақырым жерде. Астанаға алғаш келгенде «Шоқан сияқты шыңға шыға алам ба, жоқ па?» деп ойлады. Аш құрсақ студент күнінде біраз уайымға түскені де бар. Сөйтіп жүргенде ұстазы Жұматай Тезекбаев жігерін жаныды. Нұрланның өзі де ширай түсіп, биікке өрлеудің басы болсын деп «Талпыныс» атты күй жазды.
Оның алғашқы күйлерінің бірі «Жайлауда» деп аталады. Бұл шығарма анасы Айханның туған өлкесі, Сүйінбай, Жамбылды өлең-жыр, әнмен тербеген Ұзынағаш маңында жазылды. Нағашылап барғанда осындай олжаға кенелді. «Қара тай» атты күйі әулетке біткен жүйрік жылқының тұқымына арналды. «Бес ғасыр жырлайды» кітабын оқып отырып, «Құлтуманың толғауы» атты күй туды.
Ақын Айбатыр Сейтақпен бірге «Мәншүк ерлігі», Нұрлан Қалқаның өлеңіне «Туған жер», «Қоянкөз» әндерін, Қабан жыраудың жырларына бірнеше мақам жазды.
Музыка академиясын бітірген соң концерттік орындаушы, оқытушы, оркестр әртісі және халық аспаптары оркестрінің дирижері деген төрт мамандыққа ие болды. Аспирантураны да аяқтады.
Айтқали Жайымовтың Астанаға келуі Нұрланның шығармашылығына үлкен серпіліс әкелді. «Бұл маған үлкен мектеп болды. Композиция, дирижерлік жағынан одан көп үйрендім. Әлі де үйреніп келе жатырмын. Ол кісі бетімнен қақпай, ақырындап сипап отырып баптайды. Кемшілігім болса, қатты кетпей, жетістігімді мейірленіп жеткізеді. Айтқали аға ылғи «Өнер жалқы болмайды. Дирижер болу үшін бір аспапты тамаша меңгеру керек. Композитор болмасаң да, дирижерлігіңнен түк шықпайды» деп айтып отырады. Бұл – шындық. Мысал үшін Нұрғиса Тілендиев пен Айтқали ағаның өзін алсақ та болады» дейді музыкант.
«Күй сарын» атты күйлер жинағын, Түркияға сапарынан кейін белгілі ғалым Әбдуақап Қарамен бірігіп жазған «Түркия қазақтарының ән-күйлері» кітабын шығарды.
Нұрғиса Тілендиев атындағы байқауда топ жарып, Фуат Мансуров, Шамғон Қажығалиев секілді музыка мэтрлерінің батасын алды. Он шақты жыл бұрын белгілі ғалым Қойшығара Салғараұлының 70 жылдық мерейтойы кезінде «Құлтуманың толғауы» атты күйін тартты. Сол жерде кешті жүргізген Ақселеу Сейдімбектің көзіне түсті. Ақселеу өнерін жоғары бағалап, үйіне шақырды. Алайда көпке ұзамай Ахаң дүниеден өтіп кетті. Нұрлан ағамен жақын араласа алмадым-ау деген өкініштен оған арнап «Аңсау» атты күйді жазды.
Нұрлан Бекеновтің Астанадағы алғашқы кеші осыдан тура 10 жыл бұрын өтті. «Шаттан, елім» концертін «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында елорданың 20 жылдығына арнап отыр. Оған өнердегі және өмірдегі ағасы Нұрғали Нүсіпжанов, жоғарыда аты аталған Уәли Бекеновтің немересі Серік Бекенов, филармониядағы әріптестері қатысады. Қазір он жыл бұрынғы Нұрлан емес, өнері толыса, кемелдене түсті. Жүз рет айтқаннан, бір рет көрген артық. Өздеріңіз концертті тамашалаңыздар, құрметті оқырман!
