بولات ابدراحمانوۆ, قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك جاتتىقتىرۋشىسى
19 قىركۇيەك – 4 قازان ارالىعىندا وڭتۇستىك كورەيانىڭ ينچحون قالاسىندا ءحVىى جازعى ازيا ويىندارى وتەدى. الىپ قۇرلىقتىڭ وليمپيادالىق ويىندارىنا بالاناتىن وسىناۋ ءدۇبىرلى دوداعا قازاقستان ەلىنەن جۇزدەن جۇيرىك, مىڭنان تۇلپار شىققان 420 سپورتشى قاتىسىپ, 39 سپورت تۇرىنەن جۇلدەلەر ءۇشىن سايىسقا تۇسەدى. الاش جۇرتى بۇل بايراقتى باسەكەدە ادەتتەگىدەي قازاق بوكسشىلارىنا ۇلكەن ۇمىتپەن قارايتىنى بەلگىلى. وسى ورايدا, ءبىز بۇگىن «ۇلت ۇپايى» ايدارىنا قوناق رەتىندە بوكستان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك جاتتىقتىرۋشىسى, ۇلتتىق, جاستار جانە جاسوسپىرىمدەر قۇرامالارىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى, كسرو-نىڭ سپورت شەبەرى بولات ۇكىبايۇلى ابدراحمانوۆ مىرزانى شاقىرعان ەدىك.
– ازيا ويىندارىندا ەل نامىسىن قورعايتىن ۇلتتىق قۇراما بوكسشىلارىنىڭ بۇگىنگى دايىندىق دەڭگەيىن قالاي باعالايسىز؟
– بۇل كۇندەرى ۇلتتىق قۇرامانىڭ بوكسشىلارى دايىندىقتى تياناقتاۋ ۇستىندە. قازىر جىگىتتەردىڭ ءبارى استانادا ازىرلەنىپ جاتىر. باپكەرلەر شتابى ءار بوكسشىنى شەشۋشى ايقاستارعا بابىندا جەتكىزۋ ماقساتىندا تىڭعىلىقتى جۇمىستار جۇرگىزۋدە.
ءوزىڭىز بىلەسىز, ازيا ويىندارى – وتە ماڭىزدى فورۋم. قۇرلىقتىڭ وليمپياداسى دەسە دەگەندەي. سوندىقتان دا بارلىق ەلدەر وسى جارىسقا ەڭ مىقتى دەگەن سپورتشىلارىن سالادى جانە كوماندالىق كورسەتكىش ءۇشىن وتە تارتىستى باسەكەگە تۇسەدى. وسى ورايدا بوكس جايىنا توقتالساق, ءبىزدىڭ بوكسشىلارعا دەگەن قارسىلىقتىڭ بۇرىنعىدان دا كۇشتى بولاتىنىن ايتپاي-اق تۇسىنۋگە بولادى. ولاي دەيتىنىم, سوڭعى جىلدارداعى كورسەتكىشىمىز قۇرلىقتى ايتپاي-اق, الەمدىك كوشتىڭ باسىنا شىعىپ تۇر ەمەس پە؟! بىلتىر الماتىدا وتكەن الەم چەمپيوناتىنداعى جەڭىستەر تەك قانا قازاقستان سپورتىنىڭ تاريحىنا التىن ارىپپەن جازىلىپ قويماي, الەمدىك بوكستاعى ايرىقشا وقيعاعا بالانعانى بەلگىلى. ءبىر بىرىنشىلىكتە ءتورت التىن مەدال الۋ ءدال بۇگىنگى زاماندا شىنىمەن دە ايتارلىقتاي قۇبىلىس دەر ەدىم. تاعى ءبىر ايتايىن دەگەنىم, جاقىندا عانا ايبا باسشىلىعى 2016 جىلى وتەتىن ايەلدەر اراسىنداعى الەم چەمپيوناتىن استانادا وتكىزۋ جونىندە شەشىم قابىلدادى. بۇل قازاقستاننىڭ الەمدىك سپورت ارەناسىنداعى بەدەلىنە بەرىلگەن باعا دەپ ويلايمىن. ال جاستارىمىز دا ۇلكەن اعالارىنان قالىپ جاتقان جوق…
– جاستار دەمەكشى, جاقىندا عانا قىتايدا وتكەن جاسوسپىرىمدەردىڭ ءىى وليمپيادالىق ويىندارىندا قازاق بالاسىنىڭ چەمپيون بولعانىن كورىپ, توبەمىز ءبىر كوككە كوتەرىلىپ قالدى. جالپى, ءىزباسارلاردىڭ باعىت-باعدارى كوڭىلىڭىزدەن شىعا ما؟
– قۇدايعا شۇكىر, جاقسى كورسەتكىشتەر بار. جامان دەپ ايتۋعا اۋزىم بارمايدى. جاڭاعى ءوزىڭىز ايتىپ وتكەن چەمپيونىمىز – ابىلايحان ءجۇسىپوۆ دەگەن جىگىت. وليمپيادانى جەڭىپ الدى, سونىمەن قاتار, بيىلعى جاستار اراسىنداعى الەم چەمپيوناتىن دا ۇتىپ الدى. ال وتكەن جىلى جاسوسپىرىمدەر اراسىندا قۇرلىق جانە الەم بىرىنشىلىكتەرىنىڭ التىن جۇلدەگەرى اتانعان بولاتىن. جالپى, جاستار اراسىنداعى سوڭعى ازيا بىرىنشىلىگىندە ءبىزدىڭ بوكسشىلار 9 مەدال ۇتىپ السا, ونىڭ 6-ى التىن بولدى. ال سوفيادا وتكەن الەم چەمپيوناتىنان قازاقستاندىقتار 2 التىن, 2 كۇمىس جانە 1 قولا مەدال اكەلدى. ابىلايحان ءجۇسىپوۆ, شالقار ايحىمباي, ۆاديم كازاكوۆ, راحات مارجىقباەۆ سەكىلدى جاستارىمىز قازاقستان بوكسىنىڭ داڭقتى جولىن جالعاستىرادى دەپ سەنىممەن قارايمىن. كەرەك دەسەڭىز, قىزدارىمىز دا كوشتەن قالىپ جاتقان جوق. قۇرلىق باسەكەلەرىندە بىرنەشە جۇلدەگەرىمىز بولسا, ءبىر قارىنداسىمىز الەم بىرىنشىلىگىنىڭ ءفيناليسى بولدى. مىنە, وسىنىڭ ءبارى ەلىمىزدە سپورتقا دەگەن مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ جاقسارىپ وتىرعانىن بىلدىرسە كەرەك. ال وسى رەتتە تىكەلەي بوكس جاعىن ايتسام, قازاقستاننىڭ بوكس فەدەراتسياسى سپورتتىڭ بۇل ءتۇرىن ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق ويىنىنا اينالدىرا ءبىلدى. ماسەلەن, برازيليادا فۋتبولعا قالاي تابىنسا, بىزدە بوكس دەسە ەلەڭدەمەيتىن قازاق جوق شىعار.
بۇگىندە ۇلتتىق قۇرامانىڭ بوكسشىلارى ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. سپورتشىلاردى دايىنداۋدىڭ بارلىق ستاندارتىن ساقتاۋ مەن قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ تولىقتاي ىسكە قوسىلعان. وسىنىڭ ءبارى فەدەراتسيا باسشىسى تيمۋر اسقارۇلى قۇلىباەۆ مىرزانىڭ باسشىلىعىمەن جاسالىپ جاتقان جۇيەلى ءارى تالاپتى جۇمىستىڭ ناتيجەسى.
ال, ەندى الداعى ازيا دوداسىنا توقتالسام, مىرزاعالي ايتجانوۆ باستاعان باپكەرلەر شتابى ءار بوكسشىنى بابىنا كەلتىرۋ ءۇشىن ايانباي تەر توگىپ ءجۇر. جالپى, ءبىزدىڭ ويىمىز – وسى ويىنداردا كوماندالىق ءبىرىنشى ورىننان كورىنۋ. بۇكىل جۇمىسىمىز وسى ماقساتقا باعىتتالعان.
– ءسىز ءبىر سۇحباتىڭىزدا «قازاقستاندا تەك قانا بوكس ەمەس, باسقا دا بىرقاتار جەكپە-جەك جانە كۇش قولداناتىن سپورت تۇرلەرى بويىنشا كەلەشەككە كوزدەلگەن جوبالار قولعا الىنا باستادى» دەگەن ەدىڭىز. سول يگى باستامالار قالاي ىسكە اسىرىلىپ جاتقانى جايىندا ايتىپ وتسەڭىز.
– قازاقستان بوكس فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى تيمۋر اسقارۇلى بىرنەشە جىل بۇرىن ەلىمىزدە تەك قانا بوكسقا كوڭىل ءبولىپ قويماي, باسقا سپورت تۇرلەرىن مەيلىنشە دامىتۋ قاجەتتىگىن العا تارتىپ, «جەكپە-جەكتەر جانە كۇش قولدانىلاتىن سپورت تۇرلەرى كونفەدەراتسياسىن» قۇرۋ جونىندە باستاما كوتەرگەن بولاتىن. اتاپ ايتقاندا, بوكس, كۇرەس تۇرلەرى, دزيۋدو, تاەكۆوندو جانە اۋىر اتلەتيكانى دامىتۋ بويىنشا جۇيەلى جۇمىستار جۇرگىزۋ ماقساتى قويىلدى. بۇگىندە وسى باستامانىڭ يگىلىگى كورىنە باستادى. ەرەكشە ايتقىم كەلەتىنى, بۇل جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى ەلىمىزدىڭ ايماقتارىندا سپورتتى جانداندىرۋ بولىپ تابىلادى. وسى جوبانىڭ اياسىندا بيىل كوكتەمدە تۇركىستان قالاسىندا «تارلان» اتتى امبەباپ دەنەشىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنى پايدالانۋعا بەرىلدى. جاقىن ارادا وسىنداي كەشەن سەمەي قالاسىندا اشىلاتىن بولادى. قىزىلوردا قالاسىندا وسىنداي كەشەن جاتاقحاناسىمەن بىرگە سالىنىپ جاتىر. بۇقارانى سپورتقا تارتاتىن كەشەندەر قۇرىلىسى ەلىمىزدىڭ باسقا ايماقتارىندا دا جۇرگىزىلەتىن بولادى. سونىمەن قاتار, كونفەدەراتسيا سپورتتىق جارىستار مەن حالىقارالىق سەمينارلار وتكىزۋ جونىنەن دە باعدارلى جۇمىستار جۇرگىزەدى. تۇپتەپ ايتقاندا, كەلەشەككە كوزدەلگەن جوبالاردىڭ ناتيجەسى كورىنە باستادى.
– حالىقارالىق جارىستاردا ەل نامىسىن ابىرويمەن قورعاپ, ۇلتتىق مەرەيىمىزدى اسقاقتاتقان سپورتشىلارىمىزعا مەملەكەت تاراپىنان بەرىلەتىن سىياقىنى ايتپاعاندا, باسقا قانداي دا كومەك كورسەتىلە مە, دالىرەك ايتقاندا, بوكسشىلارعا قانداي قولداۋ بىلدىرەسىزدەر؟
– قازاقستاننىڭ بوكس فەدەراتسياسى ۇلكەن جەتىستىككە جەتكەن بوكسشىعا عانا ەمەس, ونىڭ باپكەرىنە دە, سول سپورتشىنىڭ جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزۋىنە ۇلەس قوسقان عىلىمي قىزمەتشىلەرگە دە سىياقى بولەدى. سونىمەن قاتار, ۇلتتىق قۇرامانىڭ ءبىرىنشى جانە ەكىنشى ءنومىرلى بوكسشىلارىنا قبف جانە ۇلتتىق شتاتتاعى كوماندالار ديرەكتسياسى جالاقى تولەيدى. ءۇشىنشى دەڭگەيدەگى بوكسشىلارىمىزعا وبلىستىق فەدەراتسيالار جالاقى بولەدى. باسقا دا كومەكتەر جاسالىپ جاتادى. ماسەلەن, الەم چەمپيوندارى جانىبەك ءالىمحانۇلىنا, ءبىرجان جاقىپقا جانە باسقا دا بوكسشىلارىمىزعا جەرگىلىكتى بيلىك پەن كاسىپكەرلەر كولىك مىنگىزىپ, پاتەر بەردى. بۇل قۇرمەتتىڭ بەلگىسى ەمەس پە؟! جالپى مەن ويلايمىن, قازاقستاندا كاسىبي سپورتشى بولۋ – ۇلكەن مارتەبە. وسى ورايدا, ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتى ونەگە ەتىپ ايتقىم كەلەدى. قاي سپورتشىمىز ۇلكەن جارىستان ۇلكەن جەڭىسپەن كەلسە, جەڭىسىمەن قۇتتىقتايدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ وسىنداي سپورتتىق مىنەزى, سپورتقا دەگەن وسىنداي كوزقاراسى, ارينە, جەڭىسكە جەتەلەيتىن ستيمۋل بولادى. سودان بارىپ ەلىمىزدە سپورتقا دەگەن, سپورتشىعا دەگەن قۇرمەت قالىپتاسىپ وتىر. ال ەل نامىسىن قورعاپ, مەملەكەتىمىزدىڭ مەرەيىن كوتەرىپ جۇرگەن ازاماتتارعا قولداۋ كورسەتۋ بۇل دا ەلدىكتىڭ بەلگىسى دەپ تۇسىنەمىن. ءوز باتىرلارىمىزدى ءوزىمىز باتىر دەمەسەك, باسقالار كەلىپ ءبىزدىڭ شاشباۋىمىزدى كوتەرمەيدى عوي. وسى جەردە مىنا ءبىر مىسالدى ايتقىم كەلەدى. جاقىندا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى ەرىك سۇلتانوۆ بىرنەشە تاجىريبەلى باپكەردى جۇمىسقا شاقىرىپ, بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتتىرەتىن سپورتشىلارعا پاتەر بەرگەن. مىنە, وسىنداي ازاماتتار كوپ بولسا دەپ ويلايسىز.
– بۇگىنگى زاماننىڭ تالابىن ەسكەرسەك, سپورتتا عىلىم مەن تەحنيكانىڭ جەتىستىگىن پايدالانۋ ارقىلى ۇلكەن جەڭىستەرگە جەتۋگە بولادى. بۇكىل الەم قازىر وسى ۇردىسكە ىلەسىپ بارادى. وسى رەتتە, قازاقستان بوكسشىلارىنا قانداي مۇمكىندىكتەر جاسالىپ وتىر؟
– قازاقستان بوكس فەدەراتسياسىندا كەشەندى عىلىمي توپ جۇمىس ىستەيدى. بوكسشىلاردىڭ دەنساۋلىعى جارىسقا دەيىن دە, جارىستان كەيىن دە مۇقيات تەكسەرىلەدى. ماماندار ءار بوكسشىنىڭ جەكە پاراعىن جۇرگىزىپ, وعان بەلگىلى مەرزىمدە قانشالىقتى جاتتىعۋ جۇكتەمەسىن بەرۋگە بولاتىنىن انىقتاپ وتىرادى. وسى جەردە ءبىر اتاپ وتەرلىگى, تاماقتانۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە ءمان بەرىلەدى. ويتكەنى, «اس – ادامنىڭ ارقاۋى» دەگەندەي, ۇلكەن سپورتتا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ كۇش-قۋاتى ۇنەمى وزگەرىسكە ۇشىراپ وتىرادى. سوندىقتان دا عىلىمي توپ دارۋمەندەردى تۇتىنۋ مەن تاماقتانۋدى ايرىقشا نازاردا ۇستايدى. سونداي-اق, جىگىتتەرىمىزدى جىگەرلەندىرۋ جاعىنا دا ماڭىز بەرەمىز.
– قالىڭ جانكۇيەر ازيا ويىندارىندا قازاقستان بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرى جەڭىس تۇعىرىنىڭ بيىك ساتىلارىنان ورىن الادى دەپ ۇمىتتەنەرى ءسوزسىز. ولاي دەيتىنىمىز, 2013 جىلعى ازيا بىرىنشىلىگىندە 8 التىن, ال الەم چەمپيوناتىندا 4 التىن مەدال جەڭىپ العان جىگىتتەرىمىز وسىنداي جوعارى پلانكادان تۇسە قويماس دەپ ويلايمىز. ءسىز ينچحون ويىندارىنا قاتىستى قانداي بولجام ايتا الاسىز؟
– بولجام جاساۋدى ۇناتا قويمايمىن. «ارىق ايتىپ, سەمىز شىق» دەگەندەي, ءدال قاي بوكسشىنىڭ چەمپيون بولاتىنىن ءدوپ باسىپ ايتقىم كەلمەيدى. دەگەنمەن, قازاق بوكسشىلارى كەم دەگەندە ءتورت التىن مەدال جەڭىپ الادى دەپ ويلايمىن.
– ولاي بولسا, ازيا ويىندارىندا ەل نامىسىن قورعايتىن جىگىتتەردىڭ ەسىمىن اتاپ وتسەڭىز.
– ەڭ جەڭىل سالماقتا ءبىرجان جاقىپ سىنعا تۇسەدى. 52 كەلىدە – ءىلياس سۇلەيمەنوۆ, 56 كەلىدە – قايرات ەراليەۆ, 60 كەلىدە – بەرىك ابدراحمانوۆ, 64 كەلىدە – ايدار امىرزاقوۆ, 69 كەلىدە – دانيار ەلەۋسىنوۆ, 75 كەلىدە – جانىبەك ءالىمحانۇلى, 81 كەلىدە – ادىلبەك نيازىمبەتوۆ, 91 كەلىدە – انتون پينچۋك, ەڭ اۋىر سالماقتا يۆان دىچكو قولعاپ تۇيىستىرەدى. وسى بوكسشىلاردىڭ ءبارى وليمپيادا ويىندارى مەن الەم بىرىنشىلىكتەرىندە سىنالعان, كوپتەگەن حالىقارالىق تۋرنيرلەردە جۇلدە العان سايىپقىران جىگىتتەر.
– اسەرلى اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت. سىزدەرگە مىڭداعان وقىرماندارىمىزدىڭ اتىنان ساتتىلىك تىلەيمىز.
عالىم قوجابەكوۆ
