29 قازاندا نۇر-سۇلتان قالاسى ەسىل اۋدانىنىڭ اكىمى بەرىك جاكەنوۆ
Elorda YouTube ارناسىنا سۇحبات بەرىپ, اۋداننىڭ باستى ماسەلەلەرىنە قاتىستى تۇرعىندار ساۋالىنا جاۋاپ بەردى. اڭگىمە بارىسىندا قوعامدى الاڭداتقان كىشى تالدىكولدىڭ كەلەشەگى, اۋدانداعى ۇرلىق ماسەلەسى مەن دۇرىس ءتالىم-تاربيەنىڭ جوقتىعىنان ورىن العان كەلەڭسىزدىكتەر جايلى ءسوز بولدى. سونىمەن قاتار اۋداننىڭ ينفراقۇرىلىمدىق جاعدايى, ياعني كوپىر قۇرىلىسى مەن جول سالۋ, ەسكى ۇيلەردى ءسۇرىپ, جاڭا ۇيلەر ماڭىن اباتتاندىرۋعا قاتىستى جوسپارلار ايتىلدى.
– تۇرعىندارمەن قانشالىقتى ءجيى كەزدەسەسىز؟
– اۋدان اكىمىنىڭ جۇمىسى – حالىقتىڭ ءۇنىن تىڭداي ءبىلۋ. سوندىقتان دا اۋدانىمىزدا كەزدەسۋلەر بىرنەشە فورماتتا ءوتىپ جاتادى. بىرىنشىدەن, جىل سايىن حالىق الدىندا ەسەپ بەرەمىز. ەكىنشىدەن, ونلاين كەزدەسۋ وتكىزەمىز. ۇشىنشىدەن, كۇندەلىكتى سەكتورلاردى ارالاپ جۇرگەندە حالىقپەن كەزدەسىپ, سۇحباتتاسىپ وتىرامىز. سوسىن ءار بەيسەنبى سايىن مەنىڭ جەكە قابىلداۋىم بار, سوعان ەسىل اۋدانىنىڭ تۇرعىنى جازىلا الادى. ءبىز تۇرعىندارمەن ونلاين نەمەسە وفلاين رەجيمدە سويلەسىپ, وتىنىشتەرىن تىڭدايمىز.
– كوبىنە قانداي شاعىمداردى ايتادى؟
– اۋداندا 320 مىڭ تۇرعىن بار. سوڭعى ءبىر جىل ىشىندە 50-60 مىڭ ادام قوسىلدى. تۇرعىنداردىڭ سۇراقتارى كوبىندە كوممۋنالدىق, الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى ايتادى. ينفراقۇرىلىمدىق ماسەلەلەر مەن اباتتاندىرۋ ىستەرى دە ءجيى ايتىلادى. ونىڭ بارلىعىن كۇندەلىكتى جوسپارعا سايكەس دەر كەزىندە شەشۋگە تىرىسامىز.
– سىزبەن سۇحبات بولادى دەگەندى ەستىپ, قانات دەگەن ازامات بىزگە حات جازىپ «مەشىتتەن شىعىپ كەلە جاتىپ, قاراڭعىدا قۇلاپ قالدىم. قالانىڭ ورتالىعى جارقىراپ تۇر. شۇبار ىقشام اۋدانى دا قالانىڭ قاق ورتاسىندا ورنالاسقان عوي. نەگە اۆتوبۋس توقتايتىن ايالدامالار جوق؟ نەگە جارىق جوق؟ كوشەلەرى نەگە تار؟» دەپ سۇراپتى. بۇعان نە ايتاسىز؟
– جارىقتاندىرۋ تۋرالى ايتار بولساق, ءبىزدىڭ اۋدان بويىنشا 23 مىڭ جارىق نۇكتەلەرى بار. ونىڭ 90 پايىزى LED شامدارمەن جابدىقتالعان. شۇبار شاعىن اۋدانىندا 44 كوشە بار. ول ەندى ەسكى قالادان قالعان اۋدان عوي, سوندىقتان دا بيىل عانا ول جەردە وڭداسىنوۆ كوشەسى, كوسموناۆتار كوشەسى, اراي كوشەسىنىڭ شامدارى اۋىستىرىلعان.
– سۇحباتىمىزدىڭ باسىندا حالىق سانى ۋاقىت وتكەن سايىن كوبەيىپ جاتىر دەپ ايتىپ كەتتىڭىز. «حالىق ايتسا قالىپ ايتپايدى» دەگەن ءسوز بار عوي, حالىق اراسىندا «ەسىل اۋدانى ەكىگە ءبولىنىپ, جارتىسى نۇرا اۋدانى بولادى» دەگەن سىبىس تارادى. سوعان ەسىل اۋدانىنىڭ تۇرعىنى ايبەك ەسىمدى ازامات ءوزىنىڭ الاڭداۋشىلىعىن ءبىلدىرىپتى. «ءبىزدىڭ اكىمىمىز نۇرا اۋدانىنا كەتىپ قالماي ما؟» دەپتى. وعان نە ايتار ەدىڭىز؟
– قازىر ونداي جوسپار جوق. جالپى, جاڭا اۋدان قۇرۋ ءۇشىن, اۋداندى ەكىگە ءبولۋ ءۇشىن وزىندىك تالاپتارى بولادى. ول تالاپتار حالىقتىڭ سانىنا جانە باسقا دا كريتەريلەرگە بايلانىستى. نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ ەڭ ۇلكەن اۋماعى ءبىزدىڭ اۋدان, ياعني 39 مىڭ گەكتاردى قۇرايدى. سوندىقتان دا بىزگە ونى باقىلاۋ قيىنداۋ, وسى ماقساتتا بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلعان. ماسەلەن, 1200 سەرگەك كامەراسى مەن الاڭدارعا ورناتقان تاعى 500 بەينەباقىلاۋ جۇيەسى بار.وسىلاي جۇيەلى تۇردە جۇمىس جاساپ جاتىرمىز.
– جۇرت اراسىندا كىشى تالدىكول ماسەلەسىنە بايلانىستى كۇڭكىل از ەمەس. قازىر ەل اۋزىندا «داۋدىڭ ءبىر شەتى ەكى ءىرى قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ مۇددەسىمەن ساباقتاسىپ جاتىر. الەۋمەتتىك جەلىدەگى تانىمال بلوگەرلەردىڭ جازبالارى دا تاپسىرىسپەن جازىلعان» دەگەن ءسوز جەلدەي ەسىپ ءجۇر. مۇنىڭ سوڭى الەۋمەتتىك قايشىلىقتارعا اكەلمەي مە؟
– بۇل ماسەلە – ءجىتى نازارىمىزدا. ءبىر كەزدەرى «حانشاتىر» ويىن-ساۋىق ورتالىعىنىڭ اينالاسىندا شاعىن كول بولعان. ۋاقىت وتەدى, ەلوردا دامىپ جاتىر. ارينە, كىشى تالدىكول كولىنە قاتىستى ماسەلە بار ەكەنى راس. وسىعان وراي, تۇرعىندارعا ايتارىم, ەلوردانىڭ باس جوسپارىنا سايكەس, تالدىكولدىڭ باستاپقى بولىگى قالادى. قازىرگى اۋماعى تۇگەلدەي قالادى دەپ ايتا المايمىن. ەگەر بۇلاي قالا بەرسە, ول ءبارىبىر تابيعي جولمەن قۇرعاپ كەتەدى. سوندىقتان باستاپقى بولىگىن قالدىرعان كەزدە ءبىز جاساندى سۋ قۇيۋ جاعىن قاراستىرىپ قويۋىمىز قاجەت.
– كەلەسى سۇراق تاۋەلسىزدىك جانە ۇلى دالا كوشەلەرىن جالعايتىن كوپىر قۇرىلىسى جايىندا. جاقىندا مۇرات ەسىمدى اۋدان تۇرعىنى ءبىزدىڭ رەداكتسياعا حات جازىپ, «تاڭەرتەڭ «نوۆوسيتي» تۇرعىن ۇيىنەن بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىنداعى جۇمىسىما كەلۋ ءۇشىن 40-50 مينۋت ەرتە تۇرۋىما تۋرا كەلەدى. مەملەكەت مەنىڭ ۇيقىمدى ۇرلادى» دەپ شاعىمدانىپتى. ەندەشە, كوپىر قۇرىلىسى قاشان بىتەدى؟
– مۇراتقا ايتارىم, ءسال شىداسا وسى جىلدىڭ اياعىنان باستاپ, ۇيقىسى ۇزارادى. ويتكەنى ول كوپىردى وسى جىلدىڭ سوڭىنا قاراي اشامىز. سوندىقتان دا كوپىردىڭ اشىلۋى جول ۋاقىتىن قىسقارتاتىن بولادى.
– حانشاتىردىڭ ماڭىنداعى ەسكى ۇيلەر سۇرىلە مە؟
– ول جەردەگى نىسانداردىڭ كوبى ەرتەدەن كەلە جاتقان ۇيلەر عوي. قازىر وندا ينۆەستورلار تارتىپ جاتىرمىز. سوعان سايكەس, 1-2 جىلدىڭ ىشىندە ول ۇيلەردى ينۆەستورلار ساتىپ الىپ, ۇلكەن قۇرىلىستار سالادى.
– قايرات دەگەن ازامات «اۋدانداعى ايالدامالاردا, سونىمەن قاتار جول بويىنداعى ورىندىقتار مەن اۆتوبۋستاردا Wi-Fi بەلگىسى جانە تەلەفون قۋاتتايتىن «روزەتكالار» قويىلعالى بىرنەشە جىل بولدى. بىراق سول ينتەرنەتتى قولدانعان, تەلەفون قۋاتتاعان ەشكىم جوق. نەگە جۇمىس ىستەمەيدى؟» دەگەن سۇراق قويىپتى.
– Wi-Fi-مەن جابدىقتالعان 101 ورىندىق بار. بۇل استانامىزدىڭ 20 جىلدىعى قارساڭىندا باسقا وبلىستاردىڭ سىيلىعى بولاتىن. سۇراعىڭىزعا كەلەر بولسام, بۇل ەندى كۇردەلى ماسەلە, بۇل جەردەگى ماسەلە تۇرعىندارىمىزدىڭ قۇقىقتىق-مادەني تاربيەسىنە بايلانىستى بولىپ وتىر. ياعني, كوبىنەسە «ۆانداليزم» بار. ىستەپ تۇرعان شارۋانى ولار جۇلىپ تاستاعاسىن بۇل قۇرىلعىلار ىستەمەي تۇر. دەگەنمەن قازىر Wi-Fi جەلىسىن تۇرعىندار سۇراپ جاتقان جوق. بىراق جاقىندا №1 اۆتوتۇراقتاعى اۆتوبۋستاردا Wi-Fi ەنگىزىلدى.
– بوكەيحان 18 تۇرعىن ءۇيىنىڭ تۇرعىندارى كوپتەگەن ساۋال جولداپتى, ءتۇسىرىلىم توبى بارعانبىز. جول ناشار, ايالداما جوق, بالالار وينايتىن الاڭ جوق, اينالا تولعان قوقىس دەپتى. وسىعان بايلانىستى نە ايتار ەدىڭىز؟
– ول جەردەگى پروبلەما ماعان بەلگىلى. كەشە عانا اۋدان تۇرعىنى بەكزات حانىم جەكە قابىلداۋىمدا بولدى. بۇل ماسەلە نەگىزى مەردىگەر كومپانيالاردىڭ سالعىرت جۇمىسىنا بايلانىستى تۋىنداپ وتىر. ول جەرگە اباتتاندىرۋ جۇمىستارى كەرەك ەكەنى راس. سوعان سايكەس, جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاردى دايىنداپ جاتىرمىز. 2022 جىلى سول جەرگە اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جاسالادى. ول جەردەگى سۇراقتاردىڭ ەڭ باستىسى, بوكەيحان كوشەسىنىڭ جالعاسى, ياعني, كەرەي-جانىبەك جانە ۇلى دالا كوشەلەرىنىڭ اراسىنداعى جول قۇرىلىسى. مۇنى جول باسقارماسى ەندىگى جىلعا جوسپارلاپ وتىر. سونداي-اق ول جەردە شينومونتاج تاعى دا بىرنەشە نىساندار بار ەكەنىن بىلەمىن, جول سالىنعاننان كەيىن ونىڭ بارلىعى سۇرىلەدى. تۇرعىندارعا ايتارىم, ەندىگى جىلى جول سالۋدى جانە اۋلانى اباتتاندىرۋدى جوسپارلاپ قويدىق.
– بوتانيكالىق ساياباقتا Fitness ورتالىعى سالىنادى دەگەندى ەستىگەندە تۇرعىندار تاراپىنان ءبىراز نارازىلىق ورىن العان ەدى. بۇل ماسەلەگە دە توقتالا كەتسەڭىز.
– بوتانيكالىق باقتىڭ اۋماعى – 92 گەكتار. ول ەكىگە بولىنەدى. ورتانعىسى عىلىمي وقۋ كونتسەپتسياسىنا ارنالعان. ال قالعان سىرتقى بولىگى سپورتتىق ساۋىقتىرۋ كونتسەپتسياسىنا جاتادى. سوندىقتان بۇل فيتنەس ورتالىعى سپورتتىق ساۋىقتىرۋ كونتسەپتسياسىنا قايشى كەلمەيدى. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ ويىمىزشا, ول سالىنعانى دۇرىس. نەگە دەسەڭىز, Fitness ورتالىعى بۇل جەرگە كەرەك. سەبەبى قىسى-جازى سپورتپەن اينالىساتىن ادامدارعا جىلۋ بەرەدى, بۇل جەردە وتىرىپ, ىستىق ءشاي ىشسە دە, بۇل نىسان قاجەت دەپ ويلايمىن. نەگىزى مۇنىڭ بارلىعىن تۇرعىندارعا ەسكەرتىپ ايتتىق. كوبى ءبىزدى قولدادى. جوسپار بويىنشا بۇل جەردە 4 نىسان بولۋى كەرەك ەدى. ياعني, ءبىر Fitness ورتالىعى جانە ءۇش مەيرامحانا. ال مەيرامحانالار جوسپاردان الىندى.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
نازەركە ەركىنقىزى
