ىرگەتاسى 1974 جىلى قالانعان استانا قالاسىنداعى №1 اۆتوبۋس پاركى باس قالاداعى ەڭ ءىرى جولاۋشىلار كاسىپورىنى بولىپ تابىلادى. مۇنداعى اۆتوبۋستار حالىقارالىق نەمەسە قالا ماڭىنداعى تاسىمالمەن اينالىسپايدى, ولار تەك قالا ىشىندە عانا جولاۋشىلارعا قىزمەت كورسەتەدى. جاقىندا وتكەن تىكەلەي تىلدەسۋ بارىسىندا استانا قالاسىنداعى «№1 اۆتوبۋس پاركى» اق باسقارماسىنىڭ توراعاسى سەرگەي نيكولاەۆيچ بوگاتىرەۆ ەلوردالىق وقىرماندارعا وسى جانە وزگە دە ماسەلەلەر توڭىرەگىندە اڭگىمەلەدى.
سەرگەي بوگاتىرەۆ, استانا قالاسىنداعى «№1 اۆتوبۋس پاركى» اق باسقارماسى توراعاسى:
– قالامىزداعى قوعامدىق كولىكتەردىڭ جۇرگىزۋشىلەرى مەن كوندۋكتورلارىنا كوبىنە مادەنيەتتىلىك جەتىسپەي جاتادى. ولاي دەيتىن سەبەبىم, كەيبىر اۆتوبۋستاردىڭ ءجۇرگىزۋشىلەرى جول بويىندا تەلەفونمەن سويلەسىپ وتىرادى. ءبىر-ءبىرىمەن جارىساتىندارى تاعى بار. بۇل تۋرالى حالىق تا ءجيى شاعىم ايتاتىن بولار. وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەرمەن قالاي كۇرەسەسىزدەر؟
– ءيا, دۇرىس ايتاسىز. استانا قالاسىندا قوعامدىق كولىك قىزمەتىن جاقسارتۋ ماقساتىندا كوپتەگەن يگى ىستەر اتقارىلىپ جاتقانىنا قاراماستان, تۇرعىندار تاراپىنان ءسىز ايتقانداي شاعىمدار ءجيى ءتۇسىپ جاتادى. بۇعان ءبىر عانا سەبەپ بار, ول – جۇرگىزۋشىلەر مەن كوندۋكتورلاردىڭ جۇمىسقا تۇراقتاماۋى دەپ ويلايمىن.
ءبىز كوپشىلىك جاعدايلاردا جاڭادان جۇمىسقا ورنالاسقان مامانداردى ءوز كاسىبىنە ۇيرەتىپ ۇلگەرمەيمىز. ولاردىڭ باسىم بولىگى جەلىدەگى جۇمىستىڭ اۋىرلىعىنا شىداماي, جۇمىستان ءوز ەرىكتەرىمەن شىعىپ كەتىپ جاتادى.
نەگىزى, ءبىز اۆتوپارك جۇرگىزۋشىلەرى مەن كوندۋكتورلارىن جۇمىسقا قابىلداماس بۇرىن ولاردى كاسىبي ورتالىقتا وقىتامىز. وندا جول ەرەجەسى, جولاۋشىلارمەن جۇمىس ىستەۋ, تەحنيكالىق قاۋىپسىزدىك, ءورت بولعان جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك, سونىڭ بارلىعىن ۇيرەتەمىز. دەگەنمەن, قوعامدىق كولىك جۇرگىزۋشىسى بولۋ دا وڭاي ەمەس. ولار تاڭسارىدەن تۇرىپ, ەل جاتقاندا جۇمىستان قايتادى. مۇنداي جۇمىسقا ەكىنىڭ ءبىرى شىداي بەرمەيدى. سوندىقتان دا جەرگىلىكتى حالىق مۇنداي قيىن جۇمىستى ىستەگىسى كەلمەيدى. كوبىنەسە ايماقتاردان كوشىپ كەلگەندەردى, جۇمىس ىزدەپ جۇرگەندەردى جۇمىسقا الۋعا ءماجبۇرمىز. ولاردى D كاتەگورياسىنا قايتادان دايارلايمىز, شامامىز كەلگەنشە الەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتەمىز. سويتە تۇرا, كادر تۇراقتامايدى. ويتكەنى, قالامىزدا باسقا قولايلى جۇمىس جەتىپ جاتىر.
قازىرگى تاڭدا قالالىق اۆتوبۋستاردا جول ءجۇرۋ اقىسىن ەلەكتروندى تۇردە تولەۋ ءادىسىن ەنگىزۋگە دايىندىق جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە قارجى ءتارتىبىن ورناتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ ويلايمىن. ياعني, ءار جولاۋشىنىڭ جولاقىسىن تولەگەنى باقىلاۋدا بولادى. وسىعان وراي, جۇرگىزۋشىلەردىڭ جۇمىسىنا دا وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى. كەيىن كوندۋكتورلارسىز جۇمىس ىستەۋ تاسىلىنە كوشەتىن بولامىز.
– استاناداعى اۆتوبۋستاردىڭ دەنى – جاڭا, سوڭعى ۇلگىدەگى كولىكتەر. بىراق, سولاردىڭ كەيبىرىنىڭ سىرتى ادەمى بولعانىمەن, سالوندارىنىڭ تازالىعى تالاپقا ساي كەلمەي جاتادى. قوعامدىق كولىك بولعاندىقتان, ونى جۋىپ-تازالاپ وتىرۋ كەرەك قوي. نەگە وسىنداي لاس اۆتوبۋسپەن جۇمىس ىستەۋگە جول بەرەسىزدەر؟
– ەرەجەگە سايكەس, ءبىزدىڭ پاركتەگى اۆتوبۋستار كۇن سايىن جۋىلىپ, تازالانادى. ال, ءتارتىپ بويىنشا لاس كولىكتەر جەلىگە جۇمىس ىستەۋگە جىبەرىلمەيدى.
– ەسىمىم – الماتبەك. جولاقى قىمباتتايدى دەگەندى ەستىدىم. سول راس پا؟
– الماتبەك, بۇگىنگى تاڭدا بارلىق جولاۋشىلار كاسىپورىندارى كوپ شىعىنعا باتىپ وتىر. سەبەبى, جانار-جاعار ماي باعاسى وسۋدە. ءدوڭگەلەكتەردىڭ جانە اۆتوبۋستارعا قاجەتتى باسقا دا بولشەكتەردىڭ باعاسى قىمبات. وسىنىڭ سالدارىنان شىعىن كوبەيۋدە. سوندىقتان, ءتاريفتى ءوسىرۋ قاجەتتىگى تۋىنداعانى راس. بىراق, جولاقىنى قىمباتتاتۋ كەرەكتىگى جونىندە ماسەلە كوتەرىلگەنىمەن, ازىرشە ەشقانداي شەشىم شىعارىلعان جوق.
– سەرگەي نيكولاەۆيچ, سالانىڭ سوڭعى جاڭالىقتارى جونىندە ءبىلگىمىز كەلەدى. بۇل تۋرالى نە ايتاسىز؟
– 2014 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىنان باستاپ جىلجىمالى قۇرام جاڭارتىلىپ, 2016 جىلعا دەيىن قازىرگى زامانعا لايىقتى 300 اۆتوبۋس ساتىپ الىنادى. سونداي-اق, الداعى ۋاقىتتا جەڭىل رەلستى ترانسپورت جۇيەسى جانە برت (Bus rapid transit), ياعني, جۇردەك اۆتوبۋستار ىسكە قوسىلاتىن بولادى. قىسقاسى, EXPO-2017 كورمەسى باستالعانعا دەيىن قالامىزداعى كولىكتەر جاڭارتىلادى.
بۇگىنگى تاڭدا ءبىزدىڭ №1 اۆتوبۋس پاركى 10 مارشرۋت بويىنشا قالالىقتارعا قىزمەت كورسەتەدى. بىزدەگى مان, سكانيا, ۆولۆو, لياز-5256 جانە حيۋنداي اەرو سيتي ماركىلى اۆتوبۋستاردىڭ جالپى سانى 200-دەن اسادى.
– كەيبىر اۆتوبۋستاردىڭ قاتىناۋ جيىلىگى دۇرىس ەمەس. ماسەلەن, جاقىندا №7 اۆتوبۋستى 20 مينۋتتاي كۇتىپ قالدىم. جۇرگىزۋشىدەن ءجون سۇراپ ەدىم, دۇرىس جاۋاپ بەرمەدى. نەگە بۇلاي؟
– ءبىزدىڭ پاركتەگى بارلىق اۆتوبۋستارعا GPS – سپۋتنيكتىك باقىلاۋ جۇيەسى ەنگىزىلگەن. سول ارقىلى اۆتوبۋستاردىڭ ءبىر ايالدامادان ەكىنشىسىنە دەيىنگى ءجۇرۋ جيىلىگى ءجىتى باقىلانادى. تەك, كەيبىر كەزدەردە, ماسەلەن, قالادا كەپتەلىس كوپ بولعان جاعدايلاردا عانا ولاردىڭ بەلگىلەنگەن ۋاقىتتان ءسال اۋىتقىپ, كەشىگىپ كەلۋى مۇمكىن. باسقا ۋاقىتتاردا اۆتوبۋستار كەستەدە بەلگىلەنگەن ۋاقىت بويىنشا جۇرەدى.
– اۆتوبۋستا ۇلكەن ادامدارعا ورىن بەرۋ كەرەك ەكەنىن قازىرگى جاستاردىڭ كوبى بىلە بەرمەيتىن سياقتى. كەيبىر قىز-جىگىتتەر قۇلاققاپ كيىپ الادى دا, ءوز بەتتەرىمەن وتىرا بەرەدى. ولاردى ورىندارىنان تۇرعىزىپ, ەگدە ادامدارعا ورىن ۇسىنۋ كوندۋكتورلاردىڭ تىكەلەي مىندەتى ەمەس پە؟
– ارينە, ءبىزدىڭ قالا ۇلكەن, حالىق كوپ. سوندىقتان, مۇنداي جاعدايلاردىڭ دا ورىن الۋى ابدەن مۇمكىن. جاستار وزدەرى ءبىلىپ, ۇلكەندەرگە ورىن بەرمەگەن جاعدايدا, بۇل جونىندە كوندۋكتور سالوندا وتىرعان قىز-جىگىتتەرگە ايتىپ, ەسكەرتىپ وتىرۋى كەرەك.
بۇگىندە قالا تۇرعىندارىنىڭ كوپشىلىگى قوعامدىق كولىكپەن جۇرەدى. ولاردىڭ قاتارىندا قالا قوناقتارى دا بار. سوندىقتان, كوندۋكتورلارعا تاڭەرتەڭ جۇمىسقا, كەشكە ۇيگە اسىققان جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن قاتار, سىرتتان كەلگەن قوناقتاردىڭ كوڭىلىن تابۋعا دا تۋرا كەلەدى. بۇل رەتتە, بىزدە ءتۇرلى ترەنينگ, ساباقتار وتكىزىلىپ تۇرادى.
– ءبىر كەزدەرى كوندۋكتورلار مەن ءجۇرگىزۋشىلەردىڭ بىرىڭعاي كيىمدەرى بولۋشى ەدى. سولار قايدا كەتتى؟
– استاناداعى №1 اۆتوپاركتىڭ ءجۇرگىزۋشىلەرى مەن كوندۋكتورلارى ارنايى كيىم ۇلگىلەرىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. بۇل رەتتە, ءبىز ءوز اۆتوبۋستارىمىزدىڭ جۇرگىزۋشىلەرى مەن كوندۋكتورلارىنان بىرىڭعاي جۇمىس كيىمىن كيىپ ءجۇرۋدى تالاپ ەتەمىز جانە مۇنى بىزدەگى باقىلاۋ قىزمەتى ۇنەمى قاداعالاپ وتىرادى.
گۇلبارشىن وكەشقىزى
