ديىرمەننىڭ تاسىنداي دوڭگەلەنگەن ۋاقىت. وسىدان تۋرا ون جىل بۇرىن ءمىنايدار اتا تۋرالى قالام تەربەگەن ەدىم. ول كەزدە اقساقال سەكسەننىڭ سەڭگىرىن باعىندىرىپ, جاراۋ اتتاي قۋناق تارتىپ تۇرعان شاعى ەدى. ودان بەرى دە ءبىراز ۋاقىت ءوتتى. ەندى, مىنە, قاريا تورقالى توقساندى جۇگەندەپ, ەرتتەپ مىنسە دە, كارىلىكتىڭ شىدەرىن وزىنەن الىس ۇزاتا قويماعان ەكەن. سوندا دا مايدانگەردىڭ جادى مىقتى, ساناسى سەرگەك, ءجۇرىسى نىق. سوعىستا بولعان وقيعالاردى, كەشە عانا قىرعىننان ورالعانداي اينا-قاتەسىز ايتىپ بەردى.
اقساقال 1944 جىلى قازان ايىندا كەڭەس جاۋىنگەرلەرى جاۋدىڭ شەبىن باتىسقا بۇرعاندا اسكەرگە الىنادى. وعان دەيىن اۋىلداعى قارا جۇمىستى وڭقاي اسىقتاي ءيىرىپ جۇرگەن ون جەتى جاستاعى بوزبالا ەدى. العاش ەكى-ءۇش اي شۇباركول دەگەن جەردە دايىندىقتان وتەدى. ودان كەيىن ولاردى ماسكەۋگە الىپ بارىپ, كيىممەن, قارۋ-جاراقپەن قامتاماسىز ەتەدى. ءار جاۋىنگەرگە ءبىر مىلتىق, 120 پاترون, ەكى گراناتا بەرەدى. سودان ناعىز سوعىستىڭ ءورتى لاۋلاپ تۇرعان II بەلورۋس مايدانىنىڭ 6-گۆارديا ارمياسىنىڭ قۇرامىنا تۇسەدى. ارينە, سوعىستىڭ سوڭعى جىلى دا وڭاي بولعان جوق. مۇزداي قارۋلانعان نەمىس باسقىنشىلارى ولىسپەي بەرىسپەدى. ءبىزدىڭ اسكەرلەر ءۇشىن ءار ەلدىمەكەندى جاۋدان تازارتۋ اسا تاباندىلىقپەن جۇرگىزىلدى. قانشاما جاۋىنگەر قازا بولدى. سوندا دا مەجەلەنگەن ماقساتقا جەتۋگە بار كۇش جۇمسالدى.
ءمىنايدار قاريا بەلورۋسسيانىڭ بەلوستوك ايماعى مەن ودرا وزەنىن ازات ەتۋ ءۇشىن بولعان شايقاستىڭ ورتاسىندا ءجۇردى. ءبىزدىڭ ادامدارعا ودرا دەگەن وزەننەن ءوتۋ وڭاي بولماعان. جاۋ وزەننەن وتەتىن كوپىردى بۇزىپ تاستاعان. قاپ-قارا تۇنەككە اينالعان كوك ءتۇتىننىڭ ىشىنەن بىرەۋ بىرەۋدى ءبىلىپ بولمايدى. ايتەۋىر, تاستاي بەكىنگەن باسقىنشىلاردىڭ بەتى قايتىپ, قيىندىقپەن ارعى جاعاعا وتەدى. وسى جەردە ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز ءبىر اجالدان امان قالادى. وزەننىڭ تىك اڭعارىنان ورمەلەپ, جوعارى كوتەرىلە بەرگەندە توپەپ تۇرعان جاۋدىڭ وعىنان قاسىندا تۇرعان ورىس سەرجانتى قالقالاپ, قۇتقارىپ قالادى. تەك وق جانارىن جاناپ وتەدى. «پەرىشتەسى قاقتى» دەگەن – وسى. تاعى بىردە ەكى نەمىس وفيتسەرىن قولعا تۇسىرۋگە كومەگى تيگەن. ونى قاريانىڭ ءوزى بايانداپ بەردى.
– باتالونمەن ءبىر اۋىلدىڭ قاسىنان ءوتىپ بارا جاتقانبىز. شارشاپ-شالدىعىپ كەلە جاتقان اسكەر. ءبىر-بىرىمىزگە سۇيەنۋگە قاۋقار جوق. سودان شەتكەرى ءۇيدىڭ تەرەزەسىنەن كولبەڭدەگەن ادامنىڭ سۇلباسىن بايقادىم. مامىر ايىنىڭ جايماشۋاق شاعى. بىلدىرمەي ساپتان سىرىلىپ, الگى ۇيگە بەتتەدىم. ءبىر كەمپىر سيىر ساۋىپ وتىر ەكەن. وعان ءلام دەپ ايتاتىن ءتىل ءبىلمەيمىن. سودان ۇيگە كىردىم. كىرسەم, اسكەري كيىنگەن ەكى نەمىس وتىر. ولار دا مەنى كورىپ ابدىراپ قالدى. جالتارۋعا جول جوق. نە ىستەرىمدى بىلمەدىم. شىعىپ كەتسەم, ارتىمنان اتىپ تاستايتىن سەكىلدى كورىندى. سودان جىلدام دالاعا شىعىپ, ۇزاپ كەتكەن باتالوندى قۋىپ جەتىپ, ديۆيزيا كومانديرىنە جەتكىزدىم. ول سول مەزەتتە شتابقا حابارلادى. اقىرى التى سولدات ءۇش اتقا مىنگەسىپ, الگى ۇيگە كەلدىك. ەكى وفيتسەر ورنىنان تۇرىپ كەتەيىن دەپ جاتىر ەكەن. ءبىر وق شىعارماي تۇتقىنعا الدىق. بىرەۋى – پودپولكوۆنيك, ەكىنشىسى – مايور. وسى ەرلىگىم ەسكەرىلىپ, «ەرەن ەرلىگى ءۇشىن» مەدال بەرىلدى, – دەدى ارداگەر وتكەن كۇندەرگە كوز جىبەرىپ.
ءمىنايدار اتا جەڭىستى بالتىق تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىنداعى روستوۆ دەگەن پورتتى قالادا قارسى الادى. سوعىس اياقتالعاننان كەيىن دە, قاريا بەس جىل بويى بەرلين, ۆەنگريا, چەحوسلوۆاكيا, يۋگوسلاۆيا جانە گرۋزيادا اسكەر ساپىندا بولادى. ەلگە كەلگەن سوڭ تۋعان جەرىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسادى. ۇزاق جىلدار بويى ءبىلىم سالاسىندا ەڭبەك ەتەدى. ارقالىق قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاندى. ومىرلىك قوساعى ەكەۋى الپىس جىل بىرگە ءومىر ءسۇردى. اجەمىز وتكەن جىلى ومىردەن وزىپتى. ارينە, اۋىر قايعى جاسى كەلگەن اقساقالعا جەڭىل بولعان جوق. دەگەنمەن, بالالارىنان وربىگەن نەمەرە-شوبەرەلەرىنىڭ شات كۇلكىسى مەن بال قىزىعى قاريانىڭ ەڭسەسىن تۇسىرمەدى. ايتپاقشى, مايدانگەردىڭ اكەسى بورانباي اقساقال جاسى جۇزدەن اسىپ دۇنيە سالىپتى. اكە سالعان داڭعىل جولدان تايماعان ءمىنايدار اتانى سول عاسىر بەلەسىنەن ءبىز دە كورگىمىز كەلەدى.
ازامات ەسەنجول
