قارشىعا قۇلمۇقانوۆ, استانا قالاسى №2 بالالار اۋرۋحاناسىنىڭ باس دارىگەرى: بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تەگىن تەكسەرىلەدى

– اللو, سالەمەتسىز بە, تىكەلەي تىلدەسۋ مە ەكەن؟! جاقىندا كەلىنىم قالامىزداعى №2 بالالار اۋرۋحاناسى­نا بالاسىمەن جاتىپ شىقتى. كىشكەنتايىن دارىگەرلەر تەگىن ەمدەپتى, ال ءوزى وسىندا جاتقان ءار كۇنى ءۇشىن اقشا تولەدى. وسى دۇرىس پا؟

– بالاسى قانشا جاستا؟

– ۇشتەن اسقان.

– وندا دۇرىس. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2009 جىلعى 18 قىركۇيەكتەگى «حالىقتىڭ دەنساۋلىعى مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكسىنىڭ «بالالاردىڭ قۇقىعى» اتتى 89-با­بىنا سايكەس, ءۇش جاسقا دەيىنگى بالا­لار جانە ودان ۇلكەن جاستاعى, اۋىر جاعدايداعى بالالار تەگىن ەمدەلەدى. سونداي-اق, وسىنداي جاعدايدا بولعان بالالارعا كۇتىم جاساعان ادامدار مەديتسينالىق مەكەمەدە تەگىن جاتا الادى.

جالپى, اۋرۋحانامىزدا ەمدەلەتىن جاسوسپىرىمدەردىڭ بارلىعى تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمى شەڭبەرىندە تولىعىمەن اقىسىز تەكسەرىلەدى جانە ەمدەلەدى. ال, ءۇش جاستان اسقان بالالاردىڭ جاعدايى ورتاشا بول­سا كۇتۋشى جاتار ورىنعا ەمەس, كوممۋنالدىق قىزمەت ءۇشىن اقىعا بەلگىلەنگەن كولەمدە اقشا تولەيدى.

– مەن, بالىم يسماگۋلوۆا – ەكى بالانىڭ اناسىمىن. قازىرگى كۇندە بالا كۇتىمىندەگى دەمالىستا وتىرمىن. جۋىردا ابىلايحان داڭعىلىنان جاڭا بالالار اۋرۋحاناسى اشىلادى دەيدى. وسى ەكى اۋرۋحانانىڭ ايىرماشىلىعى قانداي بولادى جانە ول جەردە قانداي اۋرۋلاردى ەمدەيدى؟

– ءيا, بۇل جاڭا عيماراتقا ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ سوڭىندا كوشەمىز دەگەن ۇمىتتەمىز. ول اۋرۋ­حانا «ءبىر اۋىسىمدا 250 كەلۋشىنى قابىلدايتىن ەمحاناسىمەن 350 ورىندى كوپ سالالى قالالىق با­لالار اۋرۋحاناسى» شجق مكقك دەپ اتالادى. قازىرگى اۋرۋحانادان باستى ايىرماشىلىعى – ول جاڭا زامان تالابىنا ساي مەديتسينالىق قۇرالدارمەن جابدىقتالعان جانە وندا جاق بەتتىك حيرۋرگيا, كۇيىك, نەۆرولوگيا, رەابيليتولوگيا بولىمشەلەرى جۇمىس ىستەيتىن بو­لادى. سونداي-اق, قالالىق جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان امبۋلاتورلىق حيرۋرگيا ورتالىعى ەمحانانىڭ بولىمشەسىندە ورنالاسادى. جاڭا اۋرۋحانا ابىلايحان داڭعىلى مەن 12 ماگيسترالدىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان. مۇندا جەدەل جاردەم ارقىلى جانە ەمحانالاردىڭ جول­داماسىمەن كەلگەن جاسوسپىرىمدەر ەمدەلەدى. كۇندىزگى ستاتسيوناردى 30 ورىنعا دەيىن ۇلعايتۋدامىز. بۇل اۋرۋحانادا ءوزىمىزدىڭ مەكەمەدەگى تاجىريبەلى ماماندار, شەتەلدەن بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ كەلگەن ما­ماندار, جاس ماماندار قىزمەت اتقارادى.

– قارشىعا كاكەشۇلى, ءبىز الماتى اۋدانىنىڭ وڭتۇستىك-شىعىس اۋدانىندا تۇرامىز. بىراق, بالالارىمىزدى ءسىزدىڭ اۋرۋحانانىڭ ەمحاناسىنا تىركەپ, قاراتىپ وتىرعىمىز كەلەدى. وعان مۇمكىنشىلىك بار ما؟

– اۋرۋحانامىزدىڭ ەمحاناسى كونسۋلتاتيۆتىك جانە دياگنوستيكالىق كومەك كورسەتۋگە ارنالعان, سوندىقتان ءبىز ءسىزدىڭ بالالارىڭىزدى تىركەۋگە المايمىز. سول سەبەپتى ءبىزدىڭ ەمحاناعا ءوزىڭىز بەكىتىلگەن مەديتسينالىق مەكەمەدەن جولداما الۋ ارقىلى كەلىپ كەڭەس الۋعا, تولىق تەكسەرۋدەن وتۋگە, ەم تاعايىنداۋىن الۋعا مۇمكىندىگىڭىز بار.

– استاناداعى №2 قالالىق بالالار اۋرۋحاناسىندا بالالار گينەكولوگى بار ما؟ جالپى جاسوسپىرىمدەر اراسىن­دا, سونىڭ ىشىندە ءجاسوسپىرىم قىزداردىڭ جىنىستىق دامۋى جونىندە ساۋاتتاندىرۋ جۇمىستارى قالاي جولعا قويىلعان؟

– ءبىزدىڭ ەمحانادا 2 گينەكو­لوگ مامان جۇمىس ىستەيدى. قىز بالاڭىزبەن بىرگە كەلىپ, وسى ما­مانداردان كەڭەس الۋلارىڭىزعا بولادى. №1 قالالىق اۋرۋحانانىڭ گينەكولوگيا بولىمشەسىندە ءجاسوسپىرىم قىزدارعا جەدەل جاردەم كومەگى كورسەتىلەدى. مەكتەپتەگى مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ شاقىرۋىمەن ءبىزدىڭ ماماندار اتا-انالار مەن بالالار اراسىندا كەزدەسۋلەر, دوڭگەلەك ۇستەلدەر ۇيىمداستىرىپ, ارقاشان ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ وتىرادى. سونىمەن بىرگە «مەديتسينا دليا ۆاس» دەگەن گازەتتە بىزدەگى بالا­لار گينەكولوگى گ.توكەنوۆانىڭ بالالار گينەكولوگياسىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى جونىندەگى 12 ماقالاسى جاريالاندى.

– ايتىڭىزشى, استانادا جىلدىڭ كەز كەلگەن ۋاقىتىندا ناۋقاستانعان بالانىڭ ساباقتان قول ۇزبەي ەمدەلەتىن ساۋىقتىرۋ ورنى بار ما؟

– وكىنىشكە قاراي بۇگىنگى تاڭدا استانا قالاسىندا مۇنداي ساۋىقتىرۋ ورىندارى جوق. دەگەن­مەن, قاجەت بولعان جاعدايدا مەك­تەپپەن كەلىسۋ ارقىلى بالالاردىڭ اۋرۋحانامىزدا ەمدەلگەن ۋاقىتتا ساباقتارىن جالعاستىرۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز.

– مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ كەلەدى. سونىڭ ارقاسىندا بۇگىندە ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى ارتىپ وتىر. ال, انا مەن بالا ءولىمىن ازايتۋ باعىتىندا №2 قالالىق بالالار اۋ­رۋحاناسىندا قانداي شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا؟

– ءبىزدىڭ اۋرۋحانادا نارەستەلەردىڭ ءولىمىن ازايتۋ ءۇشىن بارلىق جاعدايلار جاسالۋدا. بۇل باعىتتا ءبىز ماماندارىمىزدىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ, جاعدايدى ۇنەمى قاداعالاپ وتىرامىز. دەگەنمەن, وكىنىشكە قاراي كەيبىر كەزدەردە نارەستەلەر اۋرۋحاناعا وتە اۋىر جاراقاتتارمەن, اسقىنعان اۋرۋ­لارمەن جانە ۋاقىتىنان كەش ءتۇسىپ جاتادى. مۇنىڭ ءوزى اۋرۋدىڭ بەتىن قايتارۋدا قيىندىقتار تۋدىرا­تىنى بەلگىلى. سوندىقتان, ەلباسى ايتقانداي, ءاربىر قازاقستاندىق سا­لاۋاتتى ءومىر سالتىنسىز, تاماقتى تارتا ىشپەيىنشە, قيمىل-قوزعالىسسىز جانە سپورتسىز ۇزاق ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنىن بىلۋگە ءتيىس. بالالارىن دا وسى باعىتتا تاربيەلەپ, سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋعا ۇيرەتۋى كەرەك. قىسقاسى, سالاۋاتتىلىق سالتىمىزعا اينالسا يگى.

– اتى-ءجونىم نارگيز تولەۋقىزى ءابدىراحمانوۆا, كىشكەنتاي ەكى بالام بار. №2 قالالىق بالالار اۋرۋحاناسىنا ءجيى كەلەمىز. قابىلداۋ بولىمىندە قاشان كەلسەك كىسى كوپ بولادى. بار ۋاقىتىمىز كەزەكتە تۇرۋمەن وتەدى. بۇل نەگە بايلانىستى؟

– ءيا, سۇراعىڭىز ورىندى. ءبىزدىڭ اۋرۋحانانىڭ 3 قابىلداۋ ءبولىمى جانە جاراقات پۋنكتى بار. تاۋلىك بويى 150, ءتىپتى كەيدە180 ناۋقاسقا قىزمەت كورسەتىپ, كەڭەس بەرىپ جانە ەم تاعايىندايمىز. وسى كەلگەندەردىڭ ىشىنەن 20-30 بالا عانا اۋرۋحاناعا جاتقىزۋدى قاجەت ەتەدى. بىزدەگى قابىلداۋ بولىمدەرى تەك قانا جولداماسى بار جانە جەدەل جاردەممەن كەلگەن ناۋقاس بالالاردى قابىلدايدى. سوندىقتان اتا-انالار بالاسى اۋىرعان جاعدايدا الدىمەن ۋچاسكەلىك دارىگەردى ۇيگە شاقىرىپ نە بولماسا تىركەلگەن ەمحانادان كەڭەس الىپ, سودان كەيىن بارىپ ەم الۋى قاجەت. وسىنداي تارتىپكە كوشەتىن بولساق قانا قابىلداۋ بولىمدەرىندەگى كەزەك ازايار ەدى, ءبىزدىڭ دارىگەرلەر جاتاتىن ناۋقاستارعا كوبىرەك كوڭىل بولەر ەدى دەپ ويلايمىن. وكىنىشكە قاراي اتا-انالاردىڭ كوبى وزدەرىنىڭ بالالارى بەكىتىلگەن دارىگەرمەن ۇنەمى بايلانىستا بولۋدىڭ تيىمدىلىگىن ءالى دە تۇسىنبەيدى. سوندىقتان دا ەلباسىنىڭ «اركىم ءوز دەنساۋلىعىنا الدىمەن ءوزى جاۋاپ­تى» دەگەن سوزدەرىن جادىمىزدان شىعارماساق ەكەن دەيمىن.

– قىزىم 9 جاسىندا گلومەرۋلونەفريت بولىپ اۋ­ىردى. قازىر جاعدايى جاقسى, بىراق, بولاشاعىنا قاتتى الاڭدايمىن. بۇگىندە قىزىم 15 جا­ستا. بارىپ قارالايىق دەسەك, ءوزىمىز بەكىتىلگەن ەمحانادا ما­مان دارىگەر جوق. ايتىڭىزشى, سىزدەردە جاقسى نەفرولوگ بار ما؟

– قىزىڭىز ون بەستەن استى ما؟

– جوق, ون بەسكە قازان ايىندا كەلەدى.

– وسى جاسقا دەيىنگى بالالار عانا بىزگە كورىنەدى. بىزدە نەفرولوگ دارىگەر بار. سوندىقتان, ءبىزدىڭ مەكەمەنىڭ مامانىنان كەڭەس الۋىڭىزعا بولادى. ءبىزدىڭ ەمحانادا تىركەلگەن بولساڭىز, قاجەت بولعان جاعدايدا باسقا دا مامانداردىڭ كومەگىنە جۇگىنە الاسىز.

– قارشىعا كاكەشۇلى, مى­نانى بىلگىم كەلەدى: بۇگىنگى كۇنى بالالار اراسىندا قانداي اۋرۋلار ءجيى كەزدەسۋدە جانە ونىڭ سەبەبى نەدە؟

– نەگىزىنەن, ءبىزدىڭ اۋرۋحانا­دا تىنىس جولدارىنىڭ اۋرۋى, جاراقاتتار مەن ۋلانۋلار, اس قورىتۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى ءجيى ورىن الىپ كەلەدى. ەڭ باستىسى ءار ادام, سونىڭ ىشىندە بالالار جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاسا جانە ساۋ تاعاممەن ۋاقىتىلى تاماقتانسا, مۇنداي اۋرۋلار ازايار ەدى. بۇل رەتتە ەلباسى مەديتسينا سالاسىنا, حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا ءجىتى نا­زار اۋدارىپ كەلەدى. جاقىندا عانا جاريالانعان «جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا قاراي 20 قادام» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا دا ءاربىر قازاقستاندىق ءۇشىن باستى قۇندىلىق – ءوزىنىڭ دەنساۋلىعى ەكەنىن ەسكەرە كەلە, ءوزىنىڭ جەكە باسىنىڭ دەنساۋلىعىن الدىمەن ادامنىڭ ءوزى ويلاۋى كەرەكتىگىن باسا ايتتى.

ءبىزدىڭ اۋرۋحانادا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ دارىگەرى جۇمىس جۇرگىزەدى. ول ءار بولىمشەگە بارىپ, دارىگەرلەر مەن ناۋقاستارعا سالاۋ­اتتى ءومىر سالتى تۋرالى اڭگىمەلەر, كەڭەستەر, ترەنينگتەر وتكىزىپ وتىرادى. بىزگە قاراستى №28,30 مەكتەپتەردىڭ وقىتۋشىلارى مەن وقۋشىلارىنا دا سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ پايدالى تۇستارى تۋرا­لى, ياعني تەمەكىنىڭ, ىشىمدىكتىڭ, ناشاقورلىقتىڭ زياندارى تۋ­رالى لەكتسيالار وقىپ, ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزىپ كەلەدى. را­سىندا دا, ەگەر ءار ادام «اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە, اۋىرماۋدىڭ جولىن ىزدەسە», اۋرۋدىڭ الدىن الىپ, سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانسا, بالالارىنا ۋاقىتىلى كوڭىل ءبولىپ وتىرسا, ءبارى دە دۇرىس بولار ەدى.