– ەلوردامىزدا وتكەلى وتىرعان V استانا ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرىنە توقتالا كەتسەڭىز؟
– ارتىقشىلىق, كەمشىلىك دەگەندەردى اركىم ءارتۇرلى تۇسىنەدى. ال ەكونوميست رەتىندە مەنىڭ تۇسىنىگىم مۇنداي ءىس-شارالاردان نە ۇتامىز, نەدەن ۇتىلامىز, نە الامىز, نە بەرەمىز, كىمنەن ۇيرەنەمىز, كىمدى ۇيرەتپەكپىز دەگەن ساۋالداردىڭ توڭىرەگىنە سايادى. وسى ۇستانىممەن قاراساق, ەلىمىزدىڭ, مامان-كادرلارىمىزدىڭ, كاسىپتەگى ازاماتتارىمىزدىڭ, ءتىپتى, قوناق كۇتۋشىلەرىمىزدىڭ, ولاردى قارسى الىپ, شىعارىپ سالۋشىلارىمىزدىڭ وزدەرىنىڭ بەرەرىنەن گورى الارى, ۇيرەتۋىنەن ۇيرەنۋى كوپ ەكەنى داۋ- سىز. مۇنداي اۋقىمدى جۇمىستاردىڭ ارتىقشىلىعى مەن قاتار كەمشىلىگى دە بولىپ جاتادى. دەسەك تە, ءبىز ءۇشىن پايداسى سول, ەكونوميكامىزدىڭ مازمۇندى دامۋىنا ىقپال جاساپ, ەكونوميكانى باسقارۋ جۇمىستارىنا باسقا ەلدەردەن ۇلگى الىپ, تاجريبە الماستىرۋ, جاس كادرلاردى شەت ەلدەردە وقىتۋ سياقتى ۇيىمدىق ماسەلەلەردىڭ شەشۋىن ىزدەستىرۋ دەپ بىلەمىن. ارتىقشىلىعىمىزعا قوساتىن تاعى ءبىر ماسەلە, وتكەن ءتورت فورۋمنىڭ دا يدەيالىق جۇيەسىن, ونىڭ كۇن ءتارتىبىن ءبىزدىڭ وتانداستارىمىز وزدەرى جاسادى. ونىڭ دۇرىستىعىنىڭ ايعاعى جىل وتكەن سايىن ءبىزدىڭ فورۋمعا قىزىعۋشى ەلدەر سانى ءوسىپ كەلەدى. ءتىپتى, وسى جيىندا تالقىلانىپ جۇرگەن ۆاليۋتا-قارجى جۇيەسىنىڭ ارحيتەكتۋراسىنجاڭارتۋ تۋرالى يدەيانى ەلىمىزدىڭ
پرەزيدەنتى باستاعان ەكونوميستەر, عالىمدار, قارجىگەرلەر توبى الەم ارەنالارىندا دا تۇراقتى تۇردە كوتەرىپ كەلەدى. الەمدە بۇل يدەيانى قوشتاۋشىلاردىڭ سانى جىلدان جىلعا كوبەيۋدە. مەنىڭشە, قارجى-ۆاليۋتا جۇيەسىن جاڭارتۋ جۇمىسى ەڭ ءتيىمدى ەكونوميكالىق جۇمىس. قازاقستاننىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى ءبىزدىڭ حالىق عىلىمي ىزدەنىسكە بەيىم, ايىر-كۇرەك, وراق-بالعادان گورى, قالام مەن قارىنداشقا, كىتاپ پەن قاعاز جۇمىستارىنا ءۇيىر. ءبىز وسى باسقارۋ جۇمىستارىنىڭ تەح- نولوگياسىن, ونىڭ IT تەحنولوگياسىمەن بايلانىسىن زەرتتەسەك, ونى كاسىپتىك دارەجەگە جەتكىزسەك, ول جوباعا سۇرانىستىڭ كوپ بولاتىنى ءسوزسىز. ويتكەنى, يننوۆاتسياعا, ينۆەستيتسياعا الەم بويىنشا تريلليونداعان قارجى-قاراجات بولىنەدى. الەم بويىنشا جىلىنا جەتپىس تريلليونعا جاقىن جالپى ۇلتتىق تابىس الىناتىن بولسا, ونى تورتتەن ءبىرى وسى ينۆەستيتسيالاۋ, يننوۆاتسيالاۋ جوبالارىنا جۇمسالادى. ونىڭ تيىمدىلىگىن انىقتاۋ, قاجەتتى جوبالاردى تاڭداۋ بارىسىندا كەتەتىن قاتەلىكتەرگە, شىعىندارعا ەكونوميكانىڭ مەنەدجەرلەرى, كاسىپكەرلەرى جاۋاپتى ەكەنىن ەسكەرسەك, وندا باسقارۋ جۇمىسىنىڭ تەتىكتەرىن, ادىستەمەلەرىن جاساۋ قانشالىقتى ءتيىمدى, ءتيىمسىز ەكەنىن بىلەسىز, تۇسىنەسىز.
ەندەشە, مۇنداي فورۋمدار وسى تەتىكتەردىڭ دۇرىس-بۇرىستىعىن سارالايتىن ناعىز وي الاڭى بولا تۇرا پايداسىز شارالار دەۋ اقىلعا سىيماس. ءبىز نەبارى بەسىنشى فورۋمدى عانا وتكىزگەلى وتىرمىز. كەمشىلىكتەردىڭ ساپاسىن انىقتاۋعا ءالى ەرتەرەك. دەگەنمەن, كەمشىلىكتەر قاتارىنا, مەن ءوز ماماندىعىم بويىنشا قوساتىنىم مىناۋ: فورۋمعا قويىلعان عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدەگى باياۋ قيمىلدار, بەلسەندىلىكتىڭ ازدىعى. قازىرگى ۋاقىتتا جاڭا باعىتتا دامۋدى ارتتىرۋ ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان جاسالىپ جاتقان كوپتەگەن ناقتى شارالاردى عىلىمي-ەكونوميكالىق جاعىنان قولداۋ, ساراپتاۋ, تالداۋ جۇمىستارى,
باسقارۋ تەتىكتەرىن عىلىمي نەگىزدەۋ, زەردەلەۋ ادىستەرى ءالى دە جەتكىلىكسىز ەكەنى جاسىرىن ەمەس.
– مۇنداي ۇلكەن فورۋمداردى وتكىزۋگە قارجىنى قايدان الاسىزدار؟
– بۇل سۇراقتىڭ عالىمدارعا, ونىڭ ىشىندە ماعان ەش قاتىسى جوق. مەن فورۋمنىڭ ۇيىمداستىرۋ جۇمىسىندا دا, زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ قارجى-قاراجات جۇمساۋىمەن دە اينالىسپايمىن. بىراق مەنىڭ بىلەتىنىم – فورۋم جۇمىسىنىڭ ءبىزدىڭ ەل ەكونوميكاسىنا, عىلىمي ىزدەنىستەرىمىزگە وتە ءتيىمدى ەكەندىگى. سەبەبى, استانا ەكونوميكالىق فورۋمى بۇگىنگى جاھاندىق ەكونوميكالىق داعدارىستىڭ سەبەپ-سالدارىن ايقىنداپ, قيىندىقتان شىعۋ جولدارىن بەلگىلەيتىن شىنايى الەمدىك پىكىرسايىس الاڭىنا اينالدى دەۋگە بولادى. ول ول ما, تيىمدىلىكتى بىلاي قويعاننىڭ وزىندە, وتكەن ءتورت فورۋمنىڭ كۇن ءتارتىبىن قاراڭىزشى, وندا تەك مەزگىلى ءپىسىپ جەتىلگەن ماسەلەلەر تىزبەگى تۇر.
ال, مەزگىلى جەتكەن, شەشىمى ءار ەلدى دە, جەكە مامانداردى دا قىزىقتىراتىن پروبلەمالاردىڭ ءبىزدىڭ فورۋم دوداسىنا ۋاقىتىمەن ءتۇسۋى, جيىندارىمىزدىڭ تارتىمدى ءوتۋىنىڭ بىردەن-ءبىر كەپىلى دەپ
ەسەپتەيمىن.
– جالپى, ءبىزدىڭ عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرى, پىكىر-پايىمدارى, جاڭالىقتارى ەكونوميكانىورىستەتۋدە قانشالىقتى قولدانىسقا ەنىپ ءجۇر؟
– قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى 20 جىل ىشىندە جەتكەن جەتىستىكتەرى مول. ماسەلەن, جاقىندا ءبىزدىڭ ينستيتۋتى-مىز الدىڭعى شەپتەگى 35 ەلدىڭ سوڭعى ون جىلداعى ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋ دارەجەسىن, ونىڭ قارقىنىن ەسەپتەپ
شىقتى. ول ەسەپ جۇيەلى تۇردە 2000-2010 جىلدار اراسىنداعى رەسمي ستاتيستيكا بويىنشا جۇرگىزىلدى. بۇل جۇيەلى تالداۋدا تەك جالپى ىشكى ءونىمنىڭ قارقىنى عانا ەمەس, ەكونوميكانىڭ تيىمدىلىگى, كاپيتال قايتارىمى, ەڭبەك ونىمدىلىگى, شىعىن قايتارىمى, يننوۆاتسيالىق ەكونوميكانىڭ ءوسۋ دارەجەسى سياقتى ساپا كورسەتكىشتەرى قامتىلدى. وسى ءوزىمىز وتكىزگەن تالداۋ جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسى – بىزدىڭ ەكونوميستەردىڭ, قارجى ماماندارىنىڭ, عالىمداردىڭ, جالپى ناقتى ەكونوميكادا ۇلەسى بار ەڭبەك
ادامدارىنىڭ ماقتانۋىنا تۇرارلىق. قازاقستان ەكونوميكاسى 2000-2010 جىلدار ارالىعىندا وسى 35 ەلدىڭ
ىشىندە ساپالى ءوسۋ دارەجەسى بويىنشا قۇرمەتتى 16-شى ورىندا تۇر.
قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ الەم ەكونوميكاسى بويىنشا الاتىن ورنىن انىقتاۋ, ونى باسقا ەسەپشىلەر الدىندا وبەكتيۆتى دالەلدەۋدىڭ ءوزى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك. مەن مىناداي مىسال كەلتىرەيىن, قازاقستان تاۋەلسىزدىك الار مەزگىلدە وداق ەكونوميستەرى الدىندا مىناداي ماڭىزدى ماسەلە تالقىعا ءتۇستى – قاي رەسپۋبليكانىڭ دوتاتسيالىق ەكەنىن, ال قايسىسى دونورلىق قابىلەتتى ەكەنىن دالەلدەپ شىعۋ قاجەت. ءبىزدىڭ ەل ەكونوميستەرى, ماماندارى قازاقستاننىڭ دوتاتسيادا بولۋى وداق بويىنشا باعانىڭ دۇرىس قويىلماۋىنان ەكەنىن دالەلدەپ شىقتى. وسىدان 20 جىل بۇرىنعى ەسەپتىڭ دۇرىستىعىن نارىقتاعى شيكىزاتتىڭ قازىرگى باعالارى دالەلدەپ وتىر. مۇنداي ناقتى جەڭىستەر قازىر دە بارشىلىق. ماسەلەن, ءبىزدىڭ باستاماشىل توپ ينفلياتسيا دارەجەسىن ەسەپتەۋ
ماسەلەسىمەن اينالىسىپ, ونىڭ دۇرىس شەشىمىن ىزدەستىرۋدە. وندا جالپى ەو – 27 ەلدەرى بويىنشا ءبىزدىڭ ەسەبىمىز رەسمي ستاتيستيكانىڭ كورسەتكىشىنەن اۋىتقۋى نە ءبارى 3% بولسا, ونىڭ ىشىندەگى ءبىرسىپىرا ەلدەردىڭ, اسىرەسە شىعىس ەۆروپا ەلدەرى كورسەتكىشتەرىنىڭ اۋىتقۋ دارەجەسى 20-25% پايىزعا دەيىن جەتەدى. ءبىز بۇل ەسەبىمىزدى فورۋم جۇمىسىنا قاتىساتىن كاسىبي ماماندارعا, نوبەل سىيلىعىنىڭ لا-ۋرەاتتارىنا كورسەتەيىن دەپ وتىرمىز. بىراق عىلىمي ىزدەنىس وڭاي بىتە قوياتىن شارۋا ەمەس. دەگەنمەن, فرانتسۋزدىڭ ۇلى جازۋشىسى ۆيكتور گيۋگو «ۋاقىتى كەلسە, جاڭا يدەيا تاس جارادى, تاس جارماسا باس جارادى: تولعاعى جەتكەن يدەيانى توقتاتۋعا ەشقانداي ەلدىڭ ارمياسىنىڭ كۇشى كەلمەيدى» دەپتى. ءدال وسىنداي جاڭا يدەيانى باستاۋشىنىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ ەلدىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ وتكەن فورۋمدا «سوڭعى 70 جىل ىشىندە ەكونوميكالىق كاتاكليزمدەردى تۋدىرعان تەرەڭ ماسەلەلەر ءالى شەشىلمەگەن. الدىڭعى
داعدارىستىڭ الەمگە تيگىزگەن جان-جاقتى جانە وبەكتيۆتى تالداۋ ساباعى قاجەت. ەڭ ماڭىزدى ساباعى بولىپ – ەكونوميكالىق ساياساتتاعى ديسبالانستاردىڭ جول بەرىلمەۋى بولىپ كەلەدى», – دەپ اتاپ ءوتتى.
راس, الەمنىڭ بەدەلدى ەكونوميستەرىمەن قارجىگەرلەرىنىڭ, ءىرى ءارى دامىعان ەلدەردىڭ جەتەكشى باسشىلارىنىڭ ايتۋلارى بويىنشا دا, رەسمي ستاتيستيكا بويىنشا دا, اقشا اينالىسى مەن تاۋار اينالىمى اراسىنداعى ايىرماشىلىق بىرتە-بىرتە ءوسىپ, مە- جەلەنگەن دەڭگەيىنەن اسىپ بارادى. اقشانى قۇرعاق ايداۋ ساياساتى, ناقتى ەكونوميكانىڭ تىنىسىن تارىلتۋدا. قازاقستاندىق باستاماشىل توپتار, بۇل توپقا مەن دە كىرەمىن, وسى ايىرماشىلىقتى, ايىرماشىلىق سەبەبىن عىلىمي بازاداعى كونتسەپتۋ- الدى اجىراتىلىمدارعا نەگىزدەلگەن ەكونوميكالىق باسقارۋ ينديكاتورلارى مەن قولدانبالى قۇرالدارىن ىزدەۋمەن اينالىسادى. ءبىزدىڭ ينستيتۋتتىڭ بەلسەندى توبى قازىرگى ۆاليۋتا-قاراجات جۇيەسىنىڭ ولشەمدەرىن زەرتتەپ, كۇندەلىكتى قولدانىلىپ جۇرگەن ينفلياتسيا دەگەن تۇسىنىكتەمەنىڭ ەكونوميكانى باسقارۋ جۇمىسىنىڭ قۇرالدارىن جانداندىرۋعا ماڭىزدى ەكەنىن ء(جىو دەفلياتورى) دالەلدەپ, ونى انىقتاۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسىن جاساۋعا بولاتى- نىن كورسەتتى. مەن يدەولوگياعا ەمەس, بىلىمگە باعىناتىن ەكونوميكالىق پروبلە- مالار توپتاماسىن بۇتىندەي نارىققا بەرۋ كەرەك دەپ ويلاپ قانا قويماي, وسى ماسەلەلەردى كوپتەن زەرت- تەپ ءجۇرمىن. ەگەر وسى مەن كوتەرىپ وتىرعان ءجىو دەفلياتورىنىڭ ولشەۋ مولشەرىنىڭ تەورەتيكالىق جاعىن قورىتىندىلاپ, ءبىز جاساعان ەسەپتەۋلەردىڭ ماڭىزدىلارى تۋرالى ايتساق, ولار مىنالار. بىرىنشىدەن, ءجىو دەفلياتورىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن ءۇش ينگرەديەنت انىقتالدى. ولار – ءوندىرىس شىعىندارىنىڭ ينفلياتسيا يندەكسى, اقشالاي ينفلياتسيا يندەكسى, باعا ينفلياتسيانىڭ يندەكسى. ال ءجىو دەفلياتورىنىڭ ءوزى وسى ءۇش ينديكا- توردى ءبىر بىرىنە كوبەيتۋ ارقىلى ەسەپتەلەدى. بىزگە قاجەت اقشانىڭ ساتىپ الۋ قابىلەتتىلىگى ءجىو دەفلياتورىنا عىلىمي-تەحنولوگيالىق پروگرەسستىڭ پايدالى كوەففيتسيەنتىنە تۋرا پروپورتسيونال, ال, ءجىو دەفلياتورىنا كەرى پروپورتسيونال ەكەندىگى انىقتالدى. ءبىز جاساعان تەوريالىق قورىتىندى بويىنشا ەكونوميكانىڭ دامۋ قارقىنىن ەسەپتەۋگە جارامدى ناقتى ءجىو اقشانىڭ ساتىپ الۋ قابىلەتتىلىگى ارقىلى ەسەپتەلەدى. جالپى ىشكى ءونىم دەفلياتورىنىڭ جاڭا تۇسىندىرۋى بويىنشا ناقتى جالپى ىشكى ءونىمدى تاۋار باعاسىنىڭ يندەكسى ەمەس, اقشانىڭ ساتىپ الۋ قابىلەتتىلىگى ارقىلى ەسەپتەپ, ەكونوميكامىزدىڭ ناقتى ءوسۋ دارەجەسىن انىقتاۋعا جارامدى باسقارۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانۋعا بولادى. وسىعان سايكەس, ناقتى جالپى ىشكى ءونىم ء(جىو) اقشانى ساتىپ الۋ قابىلەتتىلىگىن نومينالدىق ءجىو-مەن كوبەيتۋ ارقىلى انىقتالادى.
ەكونوميكانىڭ ءوسۋ دارەجەسىن انىقتاۋ بۇرىنعى ءداستۇر بويىنشا دا ەسەپتەلىپ, ەكى ادىستە سالىستىرۋ, تالداۋ جۇمىستارىنا قاتار پايدالانىلعانى دۇرىس بولار ەدى. ەندى سۇراعىڭىزعا سۇراقپەن جاۋاپ بەرەيىن. ءوزىڭىز ويلاڭىزشى, الەمدە جوعارىدا مەن قورىتىندىلاپ وتىرعان يدەيا ءالى ومىرگە جول تابا الماي جۇرسە, ونى قازاقستاننىڭ بەلسەندى ءبىر توبى زەرتتەپ جۇرسە جانە ول يدەيا, گيۋگو ايتقانداي, تولعاۋى جەتكەن, سۇرانىسقا يە جوبا جاساۋعا ارقاۋ بولسا, ونى ءسىز قالاي باعالار ەدىڭىز؟ ال ونىڭ باعاسىن رەسمي ادىستەمەلەرمەن دە انىقتاۋىڭىزعا دا بولادى. ول ادىستەمە بويىنشا, ەگەر جاڭا يدەياعا نەگىزدەلگەن تەحنولوگيا جاسالسا جانە ول داعدارىسقا توسقاۋىل بولا السا, وندا ونىڭ قۇنى داعدارىسقا بايلانىستى شىعىنداردىڭ 10-12 پايىزىنا تەڭ بولاتىنى انىق. بۇدان ءبىزدىڭ فانتا-
زيامىز جەتپەيتىن, جەتسە ادام بالاسى يلانبايتىن كورسەتكىش تۋىندايدى….
– «يننوۆاتسيالىق بيزنەس – باسەكەگە قابىلەتتى ەكونوميكاعا جول» تاقىرىبىندا VII يننوۆاتسيالىق كونگرەسس وتەدى ەكەن. بۇل كونگرەستىڭ قازاقستانعا ەنگىزىلىپ جاتقان ينۆەستيتسيالىق-يننوۆاتسيالىق جوبالارعا اسەرى بار ما؟
– ارينە, بار. الداعى فورۋمنىڭ وزىنەن قازاقستانعا ەنگىزۋگە جارايتىن جاڭا يننوۆاتسيالىق-ينۆەستيتسيالىق جوبالارعا كەلىسىمشارتتار, مەموراندۋمدار جاسالادى دەپ كۇتۋدەمىز. الايدا, ءسىزدىڭ بۇل سۇراعىڭىزعا VII يننوۆاتسيالىق كونگرەسستىڭ سەسسيالارىنا قاتىسۋشى جانە جاۋاپتى ماماندار تولىعىراق جاۋاپ بەرەدى دەپ ويلايمىن.
– «كوشباسشىلار ديالوگى» تورتجاقتى پىكىرتالاس بارىسىندا قازاقستاندىق بەلسەندىلىك پەن بەدەل قانشالىقتى دەڭگەيدە تانىلماق؟
– ءبىزدىڭ ينستيتۋتتىڭ بەلسەندى توبىنىڭ ەكونوميكالىق باسقارۋ جۇمىسىن جاقسارتۋعا ارنالعان تەحنو- لوگياسىن ءبىرسىپىرا ەڭبەكتەرىمىزدە كورسەتتىك, قىزىعۋشىلىعى بار مەكەمەلەرگە جىبەردىك. ەندى ول ماتەريالداردى بەسىنشى ەكونوميكالىق فورۋمعاۇسىنىپ وتىرمىز, ونىڭ قانشالىقتى بيىك, تومەن دارەجەدە ەكەنىن, ونىڭ باعاسىن تورەشىلەر انىقتاسىن.
– «جۇمسالعان قارجى ارتىعىمەن وتەلەدى» دەپ وتىرسىزدار عوي…
– ءيا, مەن عىلىمعا جۇمسالعان قارجى ارتىعىمەن وتەلەتىنىنە داۋ جوق دەيمىن. مەنىڭ بۇل پىكىرىم تەك بەلسەندى توپتىڭ عانا ەمەس, قازاقستاننىڭ ەكونوميكا عىلىمدارىنا جۇمسالاتىن شىعىندارىنىڭ وتەلۋىنە دە قاتىسى بار. بۇلاي دەيتىنىمىز, قازاقستاندىقساراپشىلاردىڭ باعاسى بويىنشا, كازىرگى تاڭدا ناقتى سەكتور ءوز دامۋىنىڭ التىنشى ساتىسىندا تۇر, بيو جانە نانوتەحنولوگيالار زەرتتەلىپ, جاڭا ينتەللەكتۋالدىق ماتەريالدار ىسكە قولدانىلىپ جاتىر. وسى ناقتى سەكتور ەكونوميكاسىنا سۇيەمەل بولارلىق, باسقارۋ جۇيەسى جانە ۆاليۋتا-قاراجات جۇيەسى قاجەت. ولار ناقتى سەكتوردىڭ ەكىنشى تىنىسىن اشادى, ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىنىڭ
ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن قۇرۋدى جىلدامداتادى جانە ولاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق كۇشتەرىن دامىتادى. قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋىن سىرتتاي باقىلاۋ شەتەل ينۆەستورلارى ءۇشىن قانشالىقتى ماڭىزدى بولسا, ءوز ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن كوتەرۋ جانە وعان ۇلەس قوسۋ ءبىز ءۇشىن سونشالىقتى ماڭىزدى. ەڭ باستىسى كاپيتال قايتارىمى بەلگىلەنگەن نورماتيۆتەن كەم بولماۋى شارت.
ال سۇراعىڭىز مەن ۇسىنىپ وتىرعان جوباعا جۇمسالعان قارجى تۋرالى بولسا, وندا ول جوباعا ءالى ءبىر تيىن دا جۇمسالعان جوق. مەن «جۇمسالعان قارجى ارتىعىمەن وتەلەدى» دەپ جالپى فورۋم شىعىنى تۋرالى ايتىپ وتىرمىن.
— ۋاقىت ءبولىپ سۇحباتتاسقانىڭىزعا راحمەت!
سۇحباتتاسقان
تىلەكگۇل ەسداۋلەت
