ەلىمىزدەگى راديو جانە تەلەجۋرناليستيكا سالاسىنداعى ارداگەرلەر قاتارىندا قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ەرجان ءۇبايدۋللاۇلى ءۋايىسوۆتىڭ ەسىمى ەلەۋلى ورنىمەن باعالانادى. ونىڭ بالالىق, جاستىق شاعى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ وتىرار اۋدانىنداعى ماياقۇم ەلدى مەكەنىندە ءوتتى. قاراپايىم ەڭبەك ادامى ءۇبايدۋللا – مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ سىنىپتاسى. اتاسى ءۋايىس شىعىس تىلدەرىن (تۇركى, اراب, پارسى) جەتىك بىلگەن ءدىنتانۋشى, وقىمىستى, ارىستان باب اۋليە كەسەنەسىندە كوپ جىل شىراقشى بولىپتى.
ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ تۋعان توپىراعىندا تۋىپ-وسكەن ەرجان اۋەلدە «وۆتسەۆود», كەيىننەن ماياقۇم تاريحي اتاۋىن يەلەنگەن تۋعان اۋىلىنداعى ورتا مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە-اق اۋداندىق, وبلىستىق گازەتتەردە ماقالالارى جاريالانادى. ورتا مەكتەپتەگى قوعامدىق ۇيىمداردىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق-باسشىلىق كەڭەسىن باسقارىپ, ۇزدىك وقىپ, 1967 جىلى التىن مەدالمەن بىتىرەدى. جازۋ ونەرىنە ماشىقتانىپ قالعان ەرجان سول كەزدەگى س.كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك (قازىرگى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق) ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە وقۋعا قابىلداندى.
ەرجان ءۇبايدۋللاۇلى – شىعارماشىلىق ەڭبەك جولىن تۋعان اۋىلىنان باستاپ, ودان كەيىنگى ءومىر بەلەستەرىندە وتاندىق جۋرناليستيكانىڭ رەسپۋبليكاداعى, شەتەلدەگى جاۋاپتى قىزمەتتەرىندە ابىرويمەن ەڭبەك ەتكەن قايراتكەر تۇلعا. جۋرناليستيكاداعى العاشقى قادامىن قازاق تەلەۆيزياسىنداعى «قۇرداستار» حابارى رەداكتورىنىڭ كومەكشىسى قىزمەتىنەن باستاعان-دى. ودان كەيىن 1969-1992 جىلدارى «قازاقستان» اقپاراتتىق باعدارلاماسىندا ءتىلشى, رەداكتور, ديكتور, ەكونوميكا شولۋشىسى, ۇكىمەت پەن پارلامەنتتەگى ارناۋلى ءتىلشى, ساياسي شولۋشى, ءبولىم مەڭگەرۋشىسى, باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى بولدى. وتاندىق راديو جانە تەلەجۋرناليستيكانىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەسىن قوستى.
ول – جۋرناليست-ديپلومات. جۋرناليستىك جانە ديپلوماتيالىقتى تۇتاستىرا مەڭگەرۋى – ۋاقىت تالابىنا سايكەس جۇزەگە اسقان وي ەڭبەگىنىڭ جەمىسى. ماسكەۋدەگى كسرو مەملەكەتتىك تەلەراديوكوميتەت جانىنداعى ءبىلىم جەتىلدىرۋ جوعارى كۋرسىنان جانە قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ارنايى ديپلوماتيالىق ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ جوعارى كۋرسىنان ءبىلىم العانى جاۋاپتى ورىنداردا ەڭبەك ەتكەن جىلدارى حالىقارالىق دەڭگەيدەگى بىلىكتىلىك مارتەبەسىنە نەگىز بولدى.
ونىڭ تەلەجۋرناليستيكا سالاسىنداعى ەلەۋلى ەڭبەگى – تاريحي تۇلعا دىنمۇحامەد احمەتۇلى قوناەۆتىڭ عۇمىرناماسىنا ارنالعان تەلەۆيزيالىق تاريحي-دەرەكتى وچەركتەر ءتۇسىرۋ توبىنىڭ مۇشەسى, جەكە ءتىلشىسى بولعاندىعى.
1991 جىلى 1 جەلتوقساندا ن.نازارباەۆ قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى بولىپ سايلانعاندا, العاشقى سۇحباتتى قازاق تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى ەرجان ءۋايىسوۆ جۇرگىزگەن. بۇل – كوپعاسىرلىق تاريحىمىزداعى تاۋەلسىز مەملەكەت بولۋدىڭ ماڭگىلىك مۇرات بيىگىنە كوتەرىلەر الدىنداعى تاريحي ءسات.
ەرجان ءۇبايدۋللاۇلى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگى سالتانات قۇرا باستاعان جاڭا تاريحتاعى شەتەلدە اككرەديتاتسياعا تىركەلگەن تۇڭعىش قازاق ءجۋرناليسى. قازاقستان تەلەۆيزياسى مەن راديوسىنىڭ تۇركيا رەسپۋبليكاسىنداعى تۇڭعىش تۇراقتى ارناۋلى ءتىلشىسى. 1992-1993 جىلدارى ىستانبۇل قالاسىنداعى رەسپۋبليكالىق «ەگەمەن قازاقستان», «حالىق كەڭەسى», «زامان قازاقستان» گازەتتەرىنىڭ جانە قازتاگ اگەنتتىگىنىڭ, گەرمانياداعى «ازاتتىق» راديوسىنىڭ تۇركياداعى تۇراقتى ارناۋلى ءتىلشىسى قىزمەتىن اتقاردى.
ول ىستانبۇل قالاسىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش باس كونسۋلى بولدى. تۋىستاس مەملەكەتتەردىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق, مادەني قارىم-قاتىناسىنىڭ قالىپتاسۋىنا, ىنتىماقتاستىق بايلانىستىڭ ىقپالدى حالىقارالىق نەگىزدەرىن دامىتۋعا قوسقان ۇلەسىمەن تانىلدى. ديپلوماتيالىق بايلانىستى نىعايتۋداعى ەلەۋلى ەڭبەگى ءۇشىن وعان وسى سالانىڭ ارنايى مارتەبەلى شەندەرى بەرىلدى.
2002 جىلى وتانعا ورالعان ەرەكەڭ اقتوبە وبلىسى اكىمىنىڭ ينۆەستيتسيا جونىندەگى كەڭەسشىسى بولىپ, تۇرىك فيرمالارىنىڭ مۇنايلى وڭىرلەردەگى جاڭا ءوندىرىس ورىندارىنىڭ اشىلۋىنا ىقپال ەتتى. قىزىلوردا وبلىسىنا قىزمەتى اۋىستىرىلعاندا دا «TURKUAZ» فيرماسى وكىلدەرىن شاقىرۋى ارقىلى سىر بويى جانە انادولى وڭىرلەرى اراسىنداعى الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق قاتىناستاردىڭ قالىپتاسۋىنا دا وزىندىك ۇلەسىن قوستى.
مەملەكەتتىڭ جاڭا تاريحىنداعى وركەندەۋ ۇدەرىسىنە قوسقان ەڭبەگى ءۇشىن «قازاق سسر-ءىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن مادەنيەت قايراتكەرى», «قر مادەنيەت قايراتكەرى» اتاقتارىمەن ماراپاتتالدى. «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى» اتاعى بەرىلدى.
ەرەكەڭ قاراتاۋ اتىرابى مەن سىر بويىنداعى ءدىني-يسلامدىق اعارتۋشىلىق ءداستۇردى قالىپتاستىرعان تاريحي تۇلعالار (ارىستان باب, قوجا احمەت ياساۋي, حوراسان اتا, نۇرتاس وڭداسىنوۆ, مۇحاممەد قوناەۆ, وزبەكالى جانىبەكوۆ, ت. ب.) ەڭبەكتەرىن جاڭا ءداۋىر ۇستانىمىمەن ساباقتاستىراتىن مادەني-تانىمدىق ءىس-شارالارعا رۋحاني كەڭەسشىلىك, تالىمگەرلىك, باسشىلىق جاساپ ءجۇر. حوراسان اتا رەسپۋبليكالىق قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى. جارى, جوعارى ءبىلىمدى فيلولوگ مامان انار مۇحامەدجانوۆا ەكەۋى ۇرپاعىمەن بىرگە اتا-بابالارىمىزدىڭ كيەلى ءداستۇرىن ساقتاۋدىڭ, دامىتۋدىڭ جارقىن ۇلگىسىن تانىتۋدا.
كەزىندە قازاق ءتىلشىسىنىڭ تۇركياداعى جۇمىس كۇنى ەل پرەزيدەنتى تۇرعىت وزالدىڭ سۇحباتىمەن باستالدى. ودان سوڭ پرەزيدەنت بولعان سۇلەيمەن دەميرەلدەن, ابدۋللا گۇلدەن, ىستانبۇل مەرى قازىرگى پرەزيدەنت رەجەپ تايىپ ەردوعانمەن دە سۇحبات جۇرگىزگەن تۇڭعىش قازاق ءتىلشىسى.
ەندى, مىنە, اراعا 30 جىل سالىپ بەلگىلى تەلەجۋرناليست, ديپلومات, قازاقستاننىڭ تۇركيا ەلدەرى اراسىنداعى التىن كوپىر بولا بىلگەن ەرەكەڭ تۇركياعا تاعى جول تارتتى. دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ تۇركيا ەلىندەگى وكىلدىگىنىڭ جەتەكشىسى قىزمەتىنە تاعايىندالدى. ءساتتى ساپار بولعاي!
مۇرات باقتيارۇلى,
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى
سەناتىنىڭ دەپۋتاتى,
ساياسي عىلىمدار دوكتورى
