جەر جانناتى – جەتىسۋ ءوڭىرىنىڭ بۇگىنگى تىنىسى قانداي؟ اسەم الاتاۋدىڭ باۋرايىنداعى وزەندەر ورنەكتەگەن ولكەنى بولاشاقتا نە كۇتىپ تۇر؟ ول جونىندە كەشە قازاقستاننىڭ ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ بريفينگىنە كەلگەن الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اڭسار مۇساحانوۆ ەگجەي-تەگجەيلى بايانداپ بەردى.
وبلىستىڭ 2015 جىلعا دەيىنگى دامۋ ستراتەگياسىنا سايكەس ءۇش سالاعا – اگروونەركاسىپتىك كەشەنگە, كولىك لوگيستيكاسىنا جانە تۋريزمگە باسىمدىق بەرىلدى. اتاقتى اپورتتىڭ وتانىنداعى اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ قازىرگى احۋالىمەن تانىستىرۋدان ءسوزىن باستاعان ايماق باسشىسى ەلدەگى سويانىڭ 90 پايىزى, جۇگەرىنىڭ 71 پايىزى, قانت قىزىلشاسىنىڭ 74 پايىزى, كارتوپ پەن ءجۇزىمنىڭ 20 پايىزدان استامى الماتى وبلىسىندا وسىرىلەتىنىن ايتتى. مەملەكەتىمىزدە وندىرىلەتىن قۇس ەتىنىڭ 70 پايىزى دا وسى ءوڭىردىڭ ەنشىسىندە ەكەن. سوڭعى ءۇش جىلدا اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى جالپى ءونىم كولەمى 1,5 ەسەگە ۇلعايىپ, 2012 جىلى 342 ملرد تەڭگەگە دەيىن جەتكەن.
ءوزىن-ءوزى ازىق-تۇلىكپەن تولىق قامتيتىن ءوڭىر الماتى قالاسىن كارتوپ, كوكونىس, ەت, جۇمىرتقا جانە جۇزىممەن 80 پايىز, سۇتپەن 40 پايىز قامتاماسىز ەتىپ وتىر. ايماقارالىق ينتەگراتسيانى دامىتۋ اياسىندا الماتى وبلىسى قاراعاندى, پاۆلودار, شىعىس قازاقستان وبلىستارىمەن بىرىگىپ, استانادا دا ساۋدا ورىندارىن اشۋدى جوسپارلاۋدا.
ماڭىزدى مەملەكەتتىك باعدارلامالارعا كەلسەك, ۇدەمەلى يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ شەڭبەرىندە وبلىستا 39 جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. سونىڭ ىشىندە ءدارى-دارمەك شىعاراتىن «سۇلتان» زاۋىتى ىسكە قوسىلدى. جەلتوقسان ايىندا تاعى 4 نىساندى پايدالانۋعا بەرۋ كوزدەلىپ وتىر ەكەن.
بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى اياسىندا 128 جوباعا سۋبسيديا بەرىلدى. «قولجەتىمدى باسپانا-2020» باعدارلاماسىنىڭ بارلىق 9 باعىتى بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. اعىمداعى جىلى كوپپاتەرلى 71 ۇيمەن بىرگە تالدىقورعان قالاسىندا ءۇي قۇرىلىسى كومبيناتى پايدالانۋعا بەرىلمەك. «سامۇرىق قازىنا» ۇاق قاتىسۋىمەن قاراساي اۋدانىندا «اسىل ارمان» تۇرعىن ءۇي كەشەنى سالىنۋدا. «اقبۇلاق» باعدارلاماسى بويىنشا 350 نىساننىڭ قۇرىلىسى قولعا الىندى. «جۇمىسپەن قامتۋ-2020» باعدارلاماسىنا 3 جىلدا 18 مىڭ ادام قاتىستى. 800-دەن استام اۋىل تۇرعىنى شاعىن نەسيەلەردى الىپ, كاسىپكەرلىكپەن اينالىسا باستادى. «بالاپان» باعدارلاماسى ارقىلى ءوڭىر مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە بەرۋ مەكەمەلەرىمەن 58 پايىز قامتىلعان. «2020 جىلعا دەيىن بۇل ماسەلە تولىعىمەن شەشىلەدى» دەدى وبلىس اكىمى. «سالاماتتى قازاقستان» باعدارلاماسى بويىنشا اتقارىلعان جۇمىستار ناتيجەسىندە حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 4 جىلعا ۇلعايىپ, 70 جاسقا جەتتى. بالا تۋ دەڭگەيى 1,6 پايىزعا ءوستى. ءولىم-ءجىتىم 12 پايىزعا, سابيلەردىڭ شەتىنەۋى 7 پايىزعا, قۇرت ارۋىمەن سىرقاتتانۋ 36 پايىزعا تومەندەدى. بۇگىنگى تاڭدا وبلىسقا 300-دەن استام دارىگەر قاجەت ەكەنىن ەسكەرىپ, جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن گرانتتار ءبولىندى. ونىڭ 75 بولاشاق دارىگەر ماماندارعا تيەسىلى. «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسى بويىنشا اۋىلدىق جەرگە 3 مىڭنان استام مامان باردى.
ەنەرگيا تاپشىلىعىن ازايتۋ جانە «جاسىل ەكونوميكانى» دامىتۋ شەڭبەرىندە بىلتىر شارىن وزەنىندە مويناق سۋ ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ ەكىنشى جەلىسى ىسكە قوسىلىپ, سىرتتان الىناتىن ەنەرگيا كوزدەرى 50 پايىزدان 39 پايىزعا ازايدى. سارقان گەس-ءى قايتادان قۇرىلدى, ەسىك گەس-ءنىڭ, قاپشاعاي قالاسىنداعى كۇن ەلەكتروستانتسياسى قۇرىلىسى اياقتالۋعا جاقىن. 2017 جىلعا دەيىن جالپى قۋاتتىلىعى 920 مگۆت تاعى 23 كىشى گەس-ءتىڭ, 6 جەل ەلەكتروستانتسياسى مەن 2 كۇن ەلەكتروستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسى جوسپارلانۋدا. اتالمىش جوبالار استاناداعى «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسىندە تانىستىرىلماق.
«جەتىگەن – قورعاس» تەمىر جولى, «باتىس ەۋروپا – باتىس قىتاي» كولىك ءدالىزى الماتى وبلىسىنىڭ اۋماعى ارقىلى وتەدى. كولىك لوگيستيكاسىن دامىتۋ ماقساتىندا ەلدىمەكەندەردىڭ ىشكى جولدارىنا باسا نازار اۋدارىلىپ, اعىمداعى جىلى 18 ملرد تەڭگەدەن استام قارجى ءبولىندى. قازىرگى تاڭدا 259 شاقىرىمدىق الماتى-تالدىقورعان باعىتىندا تاس جول سالىنۋدا. بۇگىنگى تاڭدا 167,5 شاقىرىمىندا جۇمىستار جۇرۋدە. «الماتى – وسكەمەن كۇرە جولىنىڭ قۇرىلىسى ءبىراز قولايسىزدىقتاردى تۋدىرۋدا. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر, الماتى-تالدىقورعان تاس جولىندا جول اپاتى ءجيى بولادى. سوندىقتان بىزدەر كۇردەلى ءىس-شارا قابىلدادىق. حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن تالدىقورعاننان الماتىعا نەمەسە استاناعا قاراي اۋە رەيستەرىن اشايىن دەپ وتىرمىز. بۇل ماسەلەنى كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگىنىڭ قاراۋىنا بەردىك. تەمىر جول ارقىلى حالىقتى تالدىقورعاننان الماتىعا جەتكىزۋ ءۇشىن «قازاقستان تەمىر جولى»ۇق كەلىسىمشارت جۇرگىزۋدەمىز» دەدى ا. مۇساحانوۆ. الماتى-تالدىقورعان باعىتىندا گاز قۇبىرى دا تارتىلۋدا. بۇگىنگى كۇنگە 100 شاقىرىمدىق جۇمىستار اياقتالدى. بۇل جۇمىس تولىق اياقتالعاندا جەتىسۋ ولكەسىندەگى 8 قالا مەن 180 ەلدىمەكەن كوگىلدىر وتىنعا قول جەتكىزەدى.
تۋريزم ماسەلەسىن قوزعاساق, ونىڭ دامۋىنا جول ينفراقۇرىلىمىنىڭ ناشارلىعى قولبايلاۋ بولىپ وتىرعان كورىنەدى. اتاپ ايتساق, بالقاش, الاكول, كولسايعا اپاراتىن جولدار رەسپۋبليكالىق ماڭىزعا يە. سوندىقتان ول جولدارعا قارجى رەسپۋبليكالىق قازىنادان ءبولىنۋى ءتيىس. وسىنداي مالىمەتتەردى بەرگەن اڭسار تۇرسىنحانۇلى ۇلەسكەرلەر ماسەلەسى سەكىلدى تۇيتكىلدى جايتتاردى دا جاسىرىپ قالماي, سول باعىتتا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارمەن تانىستىردى. سوڭعى بەس جىلدا وبلىس تۇرعىندارى 330 مىڭ ادامعا ۇلعايعانىن ايتىپ, ساياجايلاردا تۇرىپ جاتقان 140 مىڭ حالىقتىڭ جايىن قوزعادى. سول جەردە مەكتەپ, اۋرۋحانا سەكىلدى الەۋمەتتىك نىسانداردىڭ جەتىسپەۋىن, جول, سۋ, ەلەكتر قۋاتى ماسەلەلەرى وتكىر تۇرعانىن, جەكە بلوگىنا جىل باسىنان بەرى 1167 سۇراقتىڭ كەلىپ تۇسكەنىن, سونىڭ جارتىسىنا جۋىعى وسى ماسەلەلەر جايىندا بولعانىن, بۇل پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن ساياجايلارعا ەلدىمەكەن ستاتۋسىن بەرۋ كەرەكتىگىن, وسى ىسكە ۇكىمەت ارالاسپاسا, قولدا قايران جوقتىعىن جەتكىزدى.
اعىمداعى جىلى 29 مەكتەپتىڭ قۇرىلىسى باستالىپ, قازىرگە دەيىن 19-ى پايدالانۋعا بەرىلدى. الايدا, حالىق سانىنىڭ وسكەنىنە بايلانىستى ءۇش اۋىسىمدا وقىتاتىن مەكتەپتەردىڭ سانى 20-عا دەيىن جەتكەن. ونىڭ ۇستىنە 17 مەكتەپ اپاتتى جاعدايدا تۇر. مۇنداي مەكتەپتەر پروبلەماسىن كەلەسى جىلى شەشۋ كوزدەلۋدە.
امانعالي قالجانوۆ