Mereilı belestegı «Astana aqşamy»

Biyl «Astana aqşamyna» 30 jyl toldy. 2002 jyly Qazaqstan jurnalistika akademiiasy «Altyn jūldyz» syilyǧynyŋ laureaty atanǧan, 2018 jyly Qazaqstan Prezidentınıŋ alǧys haty men respublikalyq «Nūr-Sūŋqar» syilyǧyna ie bolǧan basylymnyŋ ūjymyn, jalpy Elorda Aqparat ūjymyn mereilı dataǧa orai qala äkımı Altai Kölgınov qabyldap, arnaiy qūttyqtady. Sondai-aq qos gazet ūjymy dästürge sai otyz aǧaş otyrǧyzdy.

Uaqytqa ılesken basylym

Bügıngı aqparattyq tehno­logiia­lar däuırınde gazettı ǧalamdyq jelıge kıru mümkındıgı bolmaǧandyqtan baiaǧydai qajet boludan qaldy dep oilaityndar tabylady, bıraq ıs jüzınde gazetter özektılıgı men tanymaldylyǧyn joǧaltqan joq. Bırınşıden, gazet demaluǧa kömektesedı. Öitkenı bükılälemdık jelı jaqsy bolǧanmen, ondaǧy aqparat tasqyny adamdy şarşatuy mümkın, al gazette aqparat jüielenıp berıledı. Mysaly, «Astana aqşamynyŋ» sarǧaiǧan nömırlerın paraqtaǧanda, bügıngı elordanyŋ sonau jyldary alǧaş astana atanǧaly bergı kezeŋınen bastap örleu-örkendeu joldarynan syr şertetın kışıgırım jylnamasyn oqyp otyrǧandai boldyq. Mūnda qalanyŋ qoǧamdyq-äleumettık jaǧdaiy da, memlekettıŋ saiasaty, basqaru jüiesı, mädenietı men ruhaniia­ty da tügel qamtylǧan. Gazet aşylǧan kezden bastap qalanyŋ kelbetı, säulet, qūrylys, abattandyru, qala tazalyǧy ünemı köterılıp otyrǧan. Ekınşıden, gazet köptegen mäselelerdı şeşuge kömektesedı, tıptı ondaǧy jarnamalardy oqudyŋ paidasy bar. Aqparattyq jariia­lanymdardyŋ özınen qyzyqty ūsynystar taba alasyz, osy sebeptı de «Astana aqşamyn» zeinetkerler men internetke kıru mümkındıgı joqtar ǧana emes, aldyŋǧy qatarly studentter, qoǧam qairatkerlerı, tıptı saiasatqa jaqyn biznesmender de oqidy. Üşınşıden, gazet tanym kökjiegın keŋeitedı. Aitalyq, «Astana aqşamynyŋ» ūstamdy, baiypty basylym bolyp qalyptasuyna o bastan ziialy qauym üles qosqan deuge bolady. Būl oraida gazette qyzmet etken ardager jurnalist Kenje ­Jūmaǧūlovtyŋ estelıgınen üzındı keltıre keteiık: «Parlament pen ministrlıkterde jūmys ısteitın aqyn-jazuşy, audarmaşylarǧa jıberıp, olardyŋ äŋgıme, öleŋ, tärjımalaryn aldyrttyq. Deputattar ­Fariza Oŋǧarsynova, Arǧynbai Bekbosyn, Myrzageldı Kemel, Äkım Ysqaq, sol Parlamenttegı audarmaşylar Mädi Aiymbetov, Mahambet Jämekūly, Beken Şolanov, Aqparat ministrlıgındegı Şärbanu Beisenova, Erbol Şaimerden, Qaisar Älım, Nūrlan Qalqa sekıldı ärıptes­terımız qolda baryn qūşaqtatyp jıberıptı. Söitıp, olardan aptalyq jospar jasap, zapasty igerıp aldyq. Mıne, osydan keiın qyzmetkerler asa şūǧyl jiyn bolmasa, berılgen tapsyrmany tüske deiın, ärı ketse tüsten keiın bıtırıp tastauǧa beiımdele bastady. Al osylardyŋ bärı öz kezegınde gazettıŋ baspahanadan keşıkpei, belgılengen grafikke sai şyǧuyna qol jetkızdı» deidı ol.

Ūlt qairatkerlerınıŋ sözı qalǧan

Mıne, ardager jurnalist aitqandai, otyz jyldan berı tarihi, tanymdyq maqalalar qatary köbeiuıne, gazettıŋ alǧaşqy jyldarynda onyŋ auditoriiasynyŋ keŋeiuıne sol kezdegı jas jurnalister men qairatkerler, ǧalymdar, qalamgerler de üles qosqan. Iаǧni «Astana aqşamynda» qoǧam qairatkerlerınıŋ sözı qalǧan, mysaly, gazettıŋ 1998 jyly «Namys naizaǧaiy» dep atalatyn aidar bolǧan. Sol 1998 jyldyŋ 13 qazanynda Şerhan Mūrtaza jazǧan «Qajygeldinnıŋ qai sasqany?» dep atalǧan maqalasyn oqu özımız üşın öte qyzyq boldy. «Äkejan myrza, äruaqtardyŋ süiegı syrqyraidy» deidı. «Orystarǧa opasyzdyq jasadyq, äruaqtar keşırmeidı» deidı. «Sonda syrqyraityn Köşım hannyŋ, Syrym Datūlynyŋ, İsatai men Mahambettıŋ, Kenesary men Nauryzbaidyŋ, Syzdyq sūltannyŋ süiekterı şe? Ūly äruaqtardyŋ süiegı syrqyrasa, Äkejannyŋ sol äruaqtarǧa jala japqannan syrqyraidy!» dep qatty aitady. Aşynǧan jazuşy, qoǧam qairatkerı qazaq tılınıŋ beişara jetımnıŋ künın keşıp otyrǧanyn naqty derektermen keltıredı. Ärıden qozǧap, bıraz jaidy aitqan jazuşy maqalasyn «Äkejan myrza qazaq emesterge jaǧynyp, qazaqtarǧa jala jabu üşın taǧy qandai amaldarǧa barar eken?» dep aiaqtaidy. Şerhan Mūrtazadan bölek, Ömırbek Baigeldı, Oralbai Äbdıkärımov, Myrzatai Joldasbekov, Aldan Smaiyl, Nesıpbek Aitūly, Serık Tūrǧynbekūly, Jambyl Artyqbaev, Diqan Qamzabekūly, Bauyrjan Omarov, Ziiabek Qabyldinov, Erlan Aryn, t. b. azamattar osy gazet betınde jas astananyŋ oqyr­mandarymen jüzdesıp otyrǧan.

Jaqsylyqtyŋ jarşysy

«Astana aqşamy» jaŋa astananyŋ jylt etken är jaŋalyǧyn halyqqa jetkızıp otyrǧan. Esıl jaǧalauyn igeruge qatysty prezident N.Nazarbaev basşylardan tyŋ ideia, jaŋa bastama kütıp, «Astana älemdık jetıstıkterdı süirep alyp ketetındei lokomotiv qala boluy kerek» dep ülken mındetter jüktegen kezeŋdı de, sol kezde qaladaǧy salynǧan ärbır jaŋa ǧimaratqa quanyş bıldırıp, jaqsylyqty jazyp otyrǧan – osy basylym. Ösu, örkendeu kezeŋderınen ötıp, qalanyŋ tynys-tırşılıgı men jetıstıkterın qalyŋ būqaraǧa jüielı jetkızuşı rölınen mazmūny baiyǧan, oiy kemeldengen basylymǧa ainalǧanǧa deiın qanşama jurnalisterdıŋ şeberhanasyna ainalǧan.
Mäseleler de batyl köterılgen. Mysaly, sonau 1998 jyldary «Astana aqşamynda» «Körmeiın desem közım bar» aidarymen «Mätını mäŋgürt jarnamalar» turaly aitylǧan. «Pucha» dükenınıŋ atauyn synaǧan, ol düken älı künge sol ataumen tūr. Aǧylşynşa, orysşa qaptaǧan ataular būrynǧydan köbeimese, azaimaǧanyn köremız. Sondai-aq Beibıtşılık köşesındegı şyrşalardyŋ qūrylys üşın tekke qiylyp jatqanyn ülken mäsele retınde kötergen. «Astana aqşamy» gazetınıŋ bas redaktory Jūmagül Sauhat «Astana säuletımen ǧana körıktı emes» degen maqalasynda elordadaǧy köşe ataulary ūlt tarihyn äigılep, qazaqylyqtyŋ iısı şyqsa degen oiyn bıldıredı. «Köşeler men audandarǧa, tıptı jaŋa ǧimarattarǧa at taŋdauda bardy qaitalaudy doǧara bastaǧan dūrys. Astana tyŋ talǧamdy, at qoiudaǧy örkeniettılıktı qajet etedı» dep tüiındeidı. Gazet älı de sol sergek te baiqampaz qalpynan tanǧan emes.

Izdenıs üstınde

Gazettıŋ bügıngı bas redaktory Erkın Qydyr: «Oblystyq jäne respublikalyq basylymdarda otyz ekı jyl eŋbek etken soŋ taǧdyr tartuymen 2017 jyly «Astana aqşamynyŋ» tabaldyryǧyn attadym. Özındık dästürı qalyptasqan ūiymşyl ūjym ünemı ızdenıs üstınde. «Qala men sala» aidary arqyly ülken megapolis tırşılıgınıŋ san qatparyna üŋılsek, «Şahar şejıresı», «Talaiǧy tarih» arqyly ötkenge köz jıberdık, eskı ǧimarattar tarihyn bederledık. Özge ülken qalalardan ne üirenuge bolady dep tūraqty aidar aştyq. Al «Körşı aqysy» degen bette bauyrlas, ırgeles elderdegı nazar audaryp, ülgı alatyn mäseleler ortaǧa salyndy. «Ūlt ūpaiy», «Aqtaŋdaqtar aqiqaty» elımızdıŋ kielı jerlerı, aglomerasiia, innovasiia, sifrlandyru, qazaqylandyru siiaqty taqyryptar ünemı qattalyp otyrdy» deidı. İä, basylym maqsatynan jaŋylmaidy, nemıs filosofy Artur Şopengauerşa aitsaq, gazet tek ūjymdyq nasihattauşy, ūjymdyq ügıtşı jäne ūjymdyq ūiymdastyruşy da.

Kıtap jaryq kördı

Bas redaktordyŋ orynbasary Ǧalym Qojabekov otyz jyldyqqa orai ülken syi jasady – «Astana aqşamy» atty kıtap jazyp şyqty. «Aqmola aqiqatynan» bastap «Astana aqşamyna» de­iın» degen basty bölımde basylymnyŋ 30 jyldaǧy beles­terı baiandalǧan. «Astana aqşamy» gazetın elordanyŋ ensiklopediiasy desek, avtordyŋ kıtabyn «Astana aqşamynyŋ» artta qaldyr­ǧan otyz jylyn tüiındegen eŋbek dep aituǧa tolyq negız bar. Kıtapta elorda ömırındegı aqjoltai oqiǧalar derek-däiektermen aişyqtap körsetılgen. Kıtapta gazettıŋ qandai soqpaq-belesten ötkenı, bas redaktorlar men jurnalisterdıŋ, gazettıŋ ösuıne üles qosqan azamattardyŋ eŋbegı söz bolady. «Bas redaktor baǧany» bölımınde är jyldary redaktor bolǧan azamattar öz estelıkterımen bölısedı. Ol redaktorlar bügınde tanymal tūlǧalarǧa ainalyp otyr.