Būdan tört jyl būryn elordadaǧy qalalyq Ardagerler keŋesınıŋ media tobynda qoǧamdyq negızde jūmys ıstep jürgen kezım. Jazatyn josparly tapsyrmalardy oryndaǧanda, bolmasa ara-tūra ötkızılıp jatatyn ıs-şaralaryna şaqyrǧanda ǧana sol jaqqa jolym tüsıp jatady.
Bırde, osydan ekı jyl būryn, Ardagerler keŋesınıŋ konsultanttyǧyna orta boilydan alasalau, alasadan biıkteu, süiegı jeŋıl, sözı şiraq, ıske jyldym lypyldap tūrǧan azamat kelıptı. Esıkten kırgen bette-aq tuǧan bauyry kelgendei qarsy alǧany. Tegı mūndaidy kütpegendıkten şyǧar, qapelımde ne derımdı bılmei:
– Sandyqtaudyŋ tasyndai közkörım, ızetıŋ men mädenietıŋ de kelısken azamat ekensız, – dedım özımşe kösemsıgen bolyp.
– Däl aittyŋyz, Aqmola oblysy Sandyqtau öŋırınıŋ tumasymyn, kındık kesken jerım Mädeniet auyly, esımım – Satybaldy, tegım – Jūmaǧatov, – dep şūbyrtyp ala jöneldı.
1952 jyldyŋ 3 mausymynda ömır esıgın aşqan ekeumızdıŋ tanys-bılısımız osylai bastalǧan sol azamat älı de qunaq ta şiraq qalypta.
ALǦAŞQY ASU
Töŋıregı şoq-şoq ormandy audan ortalyǧy Sandyqtau – jazda jasyl jelegımen, qysta aǧaş būtaqtary ülpıldegen maqtaly qarymen, qyrat-qyrqalary men bel-belesterınıŋ tastary qyz jasauynyŋ sandyq üstıne tekşelengen qūraq körpelerındei qalana bıtken tabiǧattyŋ kelıstı bır öŋırı. Al keiıpkerımız Satybaldynyŋ tuǧan auyly Mädeniette jasyl jelek joqtyŋ qasy. Sonda da kındık qanyŋ tamǧan jerdıŋ orny qaşan da bölek.
– Äkem Sibaǧat Jūmaǧatov Ūly Otan soǧysynyŋ ardagerı 1945 jyly kontuziia saldarynan bır aiaǧynan aiyrylyp, otbasyna 2-toptaǧy mügedek bolyp oraldy. Osy soǧysta onyŋ tört bırdei bauyry qaza boldy. Şeşem Qarpiia ekeuı ömır qanşa auyrtpalyǧyn salsa da, tört balaly şaŋyraq atandy. Sonyŋ bırı özımmın, oqytty, tälım men tärbie berdı, qoldarynan kelgennıŋ bärın jasady. Solardyŋ qamqorlyǧynyŋ arqasynda 1974-1977 jyly Auylşaruaşylyq institutyn bıtırıp, oblystyq auyl şaruaşylyǧy basqarmasynyŋ joldamasymen Aqmola oblysynyŋ Marinovka audanyndaǧy «Novobratskii» keŋşarynyŋ bölımşesıne agronom, agronom-tūqym ösıruşı, şaruaşylyqtyŋ bas agronomy bolyp qyzmet satylarynyŋ bastapqy asularyn meŋgerdım. Az uaqyt aralyǧynda osyndai därejege köterıluıme ıs-täjıribesı mol, öndırıstıŋ şeber ūiymdastyruşysy – bölımşe basqaruşysy nemıs azamaty Garri Legler men traktor-egıs brigadasynyŋ brigadirı Nikolai Voropaevtyŋ aqyl-keŋesterı, diqandyq eŋbektıŋ qyr-syryn, ädıs-täsılderın, jermen jūmys ısteudıŋ erekşelıkterın, tehnikalardyŋ jöndeluın, adamdarmen tıl tabysa bıludıŋ kökeige qonymdy jaqtaryn qūlaǧyma qūiyp baqqandary sebep boldy. Ömırımnıŋ alǧaşqy asuy menı osylai şyŋdady, – deidı Satybaldy Sibaǧatūly.
Būl ömırdıŋ alǧaşqy belesınen jol bastauy dūrys qiysqan adamnyŋ öz taǧdyryna rizalyǧyndai sezıldı. Öitkenı onyŋ eŋbektegı bastauly ǧūmyry tuǧan jer men auyl tırlıgıne şynaiy berılgen aŋqyldaǧan aqköŋıl adamdardyŋ ortasynda qalyptasty. Äsırese Satybaldynyŋ bılıktı maman, basşylyqta ysylǧan azamat bolyp şirauyna sol kezdegı sovhoz direktory, qazır Aqmola oblysyna keŋınen tanymal fermer, Selinograd audanyndaǧy ırı auylşaruaşylyq qūrylymynyŋ basşysy, mesenat, talapşyl ärı ūstanymy berık Quanyşbek Ahmedinnıŋ tälımı erekşe bolǧanyn aitsaq ta artyqtyǧy joq.
– 1977 jyly menı jas kommunist retınde erkımnen tys audandyq partiia komitetınıŋ nūsqauymen komsomoldyŋ ekınşı hatşylyǧyna ūsynyp, sailady da jıberdı. Täjıribelı ısker azamat retınde menı joǧary baǧalap jürgen sovhoz basşysy şaruaşylyqtan oŋaişylyqpen jıbere qoimady. Alaida partiianyŋ qataŋ tärtıbı ony da ilıktırdı. Osylaişa arada bır jyl ötkende, zapastaǧy ofiser ärı kommunist retınde Keŋes Armiiasy qatarynan bır-aq şyqtym, – deidı keiıpkerım.
Şyny sol, äskeri qyzmetten soŋ, būrynǧy saiasi qyzmetker, auyl şaruaşylyǧynyŋ mamany retınde Qaraǧandy oblystyq partiia komitetı ony jaŋadan qūrylǧan oblystyq «Selhozhimiia» öndırıstık bırlestıgıne basşylyq qyzmetke jıberdı. Onda öndırıs bölımınıŋ bastyǧy, Bırlestık töraǧasynyŋ orynbasary – bas agronomy bolyp qyzmet atqarǧan Satybaldy 1986 jyly Qaraǧandy oblystyq auyl şaruaşylyǧy basqarmasynyŋ bölım bastyǧy, būdan soŋ bastyqtyŋ orynbasary boldy.
Qandai şaruada da alǧyrlyǧymen, ıske ikemdılıgımen tanylǧan azamatty joǧarǧy basşylar da nazarda ūstaǧannan bolar, 1988 jyly oblystyq partiia komitetınıŋ auyl şaruaşylyǧy jäne taǧam önerkäsıbı bölımınıŋ nūsqauşysy etıp taǧaiyndady.
Araǧa bır jyl salǧanda, iaǧni 1989 jyldyŋ qaraşasyndaǧy esep beru-sailau konferensiiasynda Qaraǧandy oblysy Telman audandyq partiia komitetınıŋ ekınşı, al būdan keiın bırınşı hatşysy bolyp sailandy.
KEIINGI BELES
Sol tūstaǧy būl öŋırdıŋ airyqşa erekşelıgı – Telman audany (bügınde Būqar jyrau atalady) suarmaly alqaby, kökönıs pen kartop ösıruı jaǧynan respublikadaǧy eŋ ırı aimaqtardyŋ bırı sanalatyn. Öitkenı osy öŋır arqyly Ertıs-Qaraǧandy kanaly tartylǧan. Onyŋ üstıne būl öŋırde bırneşe ırı qūs fabrikasy men et-süt keşenderı, elımızdegı eŋ ırı Volynskii şoşqa keşenı jūmys ıstedı. Telman audany osy atalǧan önımdermen millionǧa tarta tūrǧyndary bar öndırıstık Qaraǧandy men onyŋ ırgeles şaǧyn qalalaryn qamtamasyz ettı. Būl az deseŋız, qalanyŋ däl ırgesınde esımı osy aimaqqa keŋınen tanymal Aleksandr Hristenko basşylyq jasaǧan Qaraǧandy auyl şaruaşylyǧy ǧylymi-zertteu instituty, oblystyq mal asyldandyru stansiiasy, oqu kombinaty, oblystyq Zoovetsnab, agrohimiia zerthanasy siiaqty sany köp auylşaruaşylyq mekemelerı men ūiymdary oryn tepken-dı. Kömırlı Qaraǧandy men bolat balqytatyn Temırtau da osy audannyŋ aimaǧyna kıretın. Osynyŋ barlyǧynyŋ tıgısın jatqyzyp, oraiyn tabu Satybaldy Jūmaǧatovtyŋ moinyna jüktelgen abyroily da auyr salmaq boldy. Alaida şyŋdaludyŋ sarabdal syndarynyŋ talaiynda syr bermegen azamat būdan da sürınbei öte aldy.
– Qaraǧandy oblysynda qyzmet ıstegen jyldarym ızsız ketken joq. Esımderı respublikamyzǧa tanymal köptegen adamdarmen jüzdesıp, aralas ta qūralastyq men üşın ülken ömır mektebı boldy. Atap aitqanda, olar: Q.Sūltanov, O.Äbdıkärımov, T.Mansūrov, A.Qūsaiynov, L.Polejaev jäne basqalar. Leonid Polejaev keiınnen köp jyldai Reseidıŋ Omby oblysynyŋ gubernatory boldy.
Halyq auzynda Qazaqstan Magnitkasy atanǧan Karmetkombinattyŋ Telman audanynyŋ şefı retınde, materialdyq-tehnikalyq jaraqtanuyn jaqsartuǧa, qarjysyn molaituǧa qamqorlyq kömegı az bolmady. Satybaldy audannyŋ basşysy retınde osy ırgelı käsıporynmen özara mındettemeler men ärıptestıktı jolǧa qoia aldy. Sonyŋ arqasynda audannyŋ tabysy örge basyp, halyqtyŋ äl-auqaty jaqsardy, auyldar körkeidı. Alaida 1991 jyly keŋestık, partiialyq jüie küiregen tūsta da Satybaldy Jūmaǧatov «Qaraǧandymeliorasiia» öndırıstık bırlestıgınde syrtqy ekonomikalyq bailanystar mäselesımen ekı jyldai ainalysty.
– Qazaqta «Tuǧan jerge tuyŋdy tık» degen ataly söz bar. 1993 jyly Atbasar audanynyŋ äkımı A.Paşkovtyŋ şaqyruymen ūiymdastyru-kadr bölımıne basşy, arada ekı jyl ötkende audan äkımınıŋ bırınşı orynbasary, Auyl şaruaşylyǧy Departamentınıŋ, «Marinovskoe» keŋşarynyŋ direktory, 2005-2012 jyldary Atbasar audanynyŋ jer qatynastary jäne auyl şaruaşylyǧy bölımderınıŋ basşysy siiaqty lauazymdyq qyzmetterdıŋ tūtqasynda boldym. Būl audan menıŋ ömırımde erekşe ız qaldyrdy, – deidı sözın sabaqtaǧan Satybaldy Jūmaǧatov.
İä, Sandyqtaudyŋ qalanǧan taqtaly tastaryndai ömır baspaldaqtarynan satylai ösken Säkeŋ 2012 jyly otbasylyq jaǧdaiyna bailanysty balalarynyŋ, nemerelerınıŋ qasynda bolaiyn dep, elordasyna taban tıredı. Mūnda da qarap otyrmai, respublikamyzdyŋ ekı oblysynyŋ aumaǧynda auqymdy egıs alqaby bar jekemenşık «Evraziia invest» JŞS auylşaruaşylyq kompaniiasynyŋ basqaruşy direktory bolyp jūmys ıstedı, quatty öndırıstık-tehnikalyq bazasy negızınde asyl tūqymdy jylqy men qoi ösırumen ainalysty. Kezınde Ūly Otan soǧysy tūtqyny bolǧan qaiyn atasynyŋ aituymen sublimirlengen bie sütı men odan jasalǧan önımderdı öndıruge mūryndyq bolǧan nemıs Gans Zolmannyŋ investisiialyq jobasyn Qaraǧandy oblysynyŋ Osakarovka audanynda ıske qosuǧa atsalysty.
– Aitary ne, bızdıŋ kompaniianyŋ şaqyruymen Gans Zolman bırneşe ai firmamyzda bolyp, zavod sehtaryn saluǧa, öndırıstık tehnologiiany jolǧa qoiuǧa, maldy azyqtandyru, kütım jasau, jylqylardy sauudy mehanikalandyruǧa qol kömegı men aqyl-keŋesterın berdı. Qazır būl zavod jaŋa sauylǧan bie sütın jedel toŋazytyp, ūntaq türınde daiyndap, Europaǧa eksporttau ısımen tabysty jūmys ıstep tūr, – deidı keiıpkerımız Satybaldy Jūmaǧatov.
Būdan basqa, 2014-2019 jyldar aralyǧynda «Qazaqstan fermerler Odaǧy» qoǧamdyq bırlestıgı töraǧasynyŋ orynbasary, respublikalyq «Agrarlyq nesie korporasiiasy» AQ Direktorlar keŋesınıŋ müşesı siiaqty qyzmetterdı de atqardy. Al 2020 jyldyŋ aqpanynan bügınge deiın äuelgıde Nūr-Sūltan qalalyq Ardagerler keŋesınıŋ konsultanty, töraǧasynyŋ orynbasary bolyp älı de eŋbek sapynan qalmai keledı.
San satyly ömır belesterınde bır adamǧa mol salmaq pen qūrmettı öz boiyna abyroi sanaǧan Satybaldy Jūmaǧatov endı bügınde «Qūrmet» belgısı, eŋbek ardagerı jäne basqa da medal, marapattardyŋ, «Qazaqstan Respublikasy Auyl şaruaşylyǧy salasynyŋ üzdıgı» qūrmettı ataǧynyŋ iesı, eŋ basty syiy – ömırlık serıgı, şäkırtter tälımgerı – ūstaz Gülnäziia Rahymqyzymen ūly Qairat jäne qyzy Säuleden taraǧan Alinur, Aliar, Aiym men Aidyn siiaqty ūrpaqtarynyŋ ata-äjesı atanyp otyrǧan baqytty şaŋyraqtyŋ altyn qazyǧy, arqasüier taianyşy sezınude. Azamat erge baqyt osylai būiyrsa kerek.
Amankeldı JŪMABEK, Qazaqstan Jurnalister odaǧynyŋ müşesı,
Nūr-Sūltan qalasy Ardagerler keŋesı mediatobynyŋ müşes
