Elımızdegı radio jäne telejurnalistika salasyndaǧy ardagerler qatarynda Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Erjan Übäidullaūly Uäiısovtıŋ esımı eleulı ornymen baǧalanady. Onyŋ balalyq, jastyq şaǧy Oŋtüstık Qazaqstan oblysynyŋ Otyrar audanyndaǧy Maiaqūm eldı mekenınde öttı. Qarapaiym eŋbek adamy Übäidulla – memleket jäne qoǧam qairatkerı Özbekälı Jänıbekovtıŋ synyptasy. Atasy Uäiıs şyǧys tılderın (türkı, arab, parsy) jetık bılgen dıntanuşy, oqymysty, Arystan bab äulie kesenesınde köp jyl şyraqşy bolypty.
Äbu Nasyr äl-Farabidıŋ tuǧan topyraǧynda tuyp-ösken Erjan äuelde «Ovsevod», keiınnen Maiaqūm tarihi atauyn ielengen tuǧan auylyndaǧy orta mektepte oqyp jürgende-aq audandyq, oblystyq gazetterde maqalalary jariialanady. Orta mekteptegı qoǧamdyq ūiymdardyŋ ūiymdastyruşylyq-basşylyq keŋesın basqaryp, üzdık oqyp, 1967 jyly altyn medalmen bıtıredı. Jazu önerıne maşyqtanyp qalǧan Erjan sol kezdegı S.Kirov atyndaǧy Qazaq memlekettık (qazırgı äl-Farabi atyndaǧy Qazaq ūlttyq) universitetınıŋ jurnalistika fakultetıne oquǧa qabyldandy.
Erjan Übäidullaūly – şyǧarmaşylyq eŋbek jolyn tuǧan auylynan bastap, odan keiıngı ömır belesterınde otandyq jurnalistikanyŋ respublikadaǧy, şeteldegı jauapty qyzmetterınde abyroimen eŋbek etken qairatker tūlǧa. Jurnalistikadaǧy alǧaşqy qadamyn Qazaq televiziiasyndaǧy «Qūrdastar» habary redaktorynyŋ kömekşısı qyzmetınen bastaǧan-dy. Odan keiın 1969-1992 jyldary «Qazaqstan» aqparattyq baǧdarlamasynda tılşı, redaktor, diktor, ekonomika şoluşysy, Ükımet pen Parlamenttegı arnauly tılşı, saiasi şoluşy, bölım meŋgeruşısı, bas redaktordyŋ orynbasary boldy. Otandyq radio jäne telejurnalistikanyŋ qalyptasuy men damuyna eleulı ülesın qosty.
Ol – jurnalist-diplomat. Jurnalistık jäne diplomatiialyqty tūtastyra meŋgeruı – uaqyt talabyna säikes jüzege asqan oi eŋbegınıŋ jemısı. Mäskeudegı KSRO Memlekettık teleradiokomitet janyndaǧy bılım jetıldıru joǧary kursynan jäne Qazaqstan Syrtqy ıster ministrlıgınıŋ arnaiy diplomatiialyq bılımın jetıldıru joǧary kursynan bılım alǧany jauapty oryndarda eŋbek etken jyldary halyqaralyq deŋgeidegı bılıktılık märtebesıne negız boldy.
Onyŋ telejurnalistika salasyndaǧy eleulı eŋbegı – tarihi tūlǧa Dınmūhamed Ahmetūly Qonaevtyŋ ǧūmyrnamasyna arnalǧan televiziialyq tarihi-derektı ocherkter tüsıru tobynyŋ müşesı, jeke tılşısı bolǧandyǧy.
1991 jyly 1 jeltoqsanda N.Nazarbaev Qazaqstannyŋ Tūŋǧyş Prezidentı bolyp sailanǧanda, alǧaşqy sūhbatty Qazaq televiziiasynyŋ tılşısı Erjan Uäiısov jürgızgen. Būl – köpǧasyrlyq tarihymyzdaǧy täuelsız memleket boludyŋ mäŋgılık mūrat biıgıne köterıler aldyndaǧy tarihi sät.
Erjan Übäidullaūly – Qazaqstan Respublikasynyŋ täuelsızdıgı saltanat qūra bastaǧan jaŋa tarihtaǧy şetelde akkreditasiiaǧa tırkelgen tūŋǧyş qazaq jurnalisı. Qazaqstan televiziiasy men radiosynyŋ Türkiia Respublikasyndaǧy tūŋǧyş tūraqty arnauly tılşısı. 1992-1993 jyldary Ystanbūl qalasyndaǧy respublikalyq «Egemen Qazaqstan», «Halyq keŋesı», «Zaman Qazaqstan» gazetterınıŋ jäne QazTAG agenttıgınıŋ, Germaniiadaǧy «Azattyq» radiosynyŋ Türkiiadaǧy tūraqty arnauly tılşısı qyzmetın atqardy.
Ol Ystanbūl qalasyndaǧy Qazaqstan Respublikasynyŋ tūŋǧyş bas konsuly boldy. Tuystas memleketterdıŋ saiasi-ekonomikalyq, mädeni qarym-qatynasynyŋ qalyptasuyna, yntymaqtastyq bailanystyŋ yqpaldy halyqaralyq negızderın damytuǧa qosqan ülesımen tanyldy. Diplomatiialyq bailanysty nyǧaitudaǧy eleulı eŋbegı üşın oǧan osy salanyŋ arnaiy märtebelı şenderı berıldı.
2002 jyly Otanǧa oralǧan Erekeŋ Aqtöbe oblysy äkımınıŋ investisiia jönındegı keŋesşısı bolyp, türık firmalarynyŋ mūnaily öŋırlerdegı jaŋa öndırıs oryndarynyŋ aşyluyna yqpal ettı. Qyzylorda oblysyna qyzmetı auystyrylǧanda da «TURKUAZ» firmasy ökılderın şaqyruy arqyly Syr boiy jäne Anadoly öŋırlerı arasyndaǧy äleumettık-tūrmystyq qatynastardyŋ qalyptasuyna da özındık ülesın qosty.
Memlekettıŋ jaŋa tarihyndaǧy örkendeu üderısıne qosqan eŋbegı üşın «Qazaq SSR-ınıŋ eŋbek sıŋırgen mädeniet qairatkerı», «QR Mädeniet qairatkerı» ataqtarymen marapattaldy. «Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı» ataǧy berıldı.
Erekeŋ Qaratau atyraby men Syr boiyndaǧy dıni-islamdyq aǧartuşylyq dästürdı qalyptastyrǧan tarihi tūlǧalar (Arystan bab, Qoja Ahmet Iаsaui, Horasan ata, Nūrtas Oŋdasynov, Mūhammed Qonaev, Özbekälı Jänıbekov, t. b.) eŋbekterın jaŋa däuır ūstanymymen sabaqtastyratyn mädeni-tanymdyq ıs-şaralarǧa ruhani keŋesşılık, tälımgerlık, basşylyq jasap jür. Horasan ata respublikalyq qoǧamdyq qorynyŋ prezidentı. Jary, joǧary bılımdı filolog maman Anar Mūhamedjanova ekeuı ūrpaǧymen bırge ata-babalarymyzdyŋ kielı dästürın saqtaudyŋ, damytudyŋ jarqyn ülgısın tanytuda.
Kezınde qazaq tılşısınıŋ Türkiiadaǧy jūmys künı el prezidentı Tūrǧyt Ozaldyŋ sūhbatymen bastaldy. Odan soŋ prezident bolǧan Süleimen Demirelden, Abdulla Gülden, Ystanbūl merı qazırgı prezident Rejep Taiyp Erdoǧanmen de sūhbat jürgızgen tūŋǧyş qazaq tılşısı.
Endı, mıne, araǧa 30 jyl salyp belgılı telejurnalist, diplomat, Qazaqstannyŋ Türkiia elderı arasyndaǧy altyn köpır bola bılgen Erekeŋ Türkiiaǧa taǧy jol tartty. Düniejüzı qazaqtary qauymdastyǧynyŋ Türkiia elındegı ökıldıgınıŋ jetekşısı qyzmetıne taǧaiyndaldy. Sättı sapar bolǧai!
Mūrat BAQTİIаRŪLY,
Qazaqstan Respublikasy Parlamentı
Senatynyŋ deputaty,
saiasi ǧylymdar doktory
