Beibıt BŪLDYBAEV, Astana qalasy Tuberkulezge qarsy dispanserınıŋ bas därıgerı:
– Sälemetsız be, Beibıt Tüsıpūly?! Men özım qalalyq tuberkulezge qarsy dispanserdıŋ qasyndaǧy üilerdıŋ bırınde tūramyn. Balalarym üşın alaŋdaimyn ärı osyndai emdeu mekemelerı qaladan syrtqary-raq jerge ornalasqany jön dep esepteimın. Al, sızderdıŋ mekemenıŋ maŋynda tūrǧyn üiler köp, sol jerden balalar da jiı jüredı. Osy dūrys pa?
– Öte oryndy sūraq. Būl mäsele qazır şeşımın tapty. Bızdıŋ dispanserdıŋ aumaǧy biıktıgı 3 metr qorşaumen qorşalǧan. Kündız-tünı 3 küzet oryny jūmys ısteidı. Bızdıŋ dispanser siiaqty mekeme qalanyŋ tūrǧyndary şoǧyrlanǧan tynyş audannyŋ ortasyna oryn tebuı, ärine, dūrys emes. Özderıŋız de jaqsy bılesızder, elordamyz köz ılespes şapşaŋdyqpen damyp kele jatyr. Osyǧan bailanysty bız qalanyŋ ortasynda qalyp otyrmyz. Aldaǧy 2014 jyldyŋ aiaǧyna taman Qyrqynşy stansasynda jaŋadan salynǧan tuberkulezge qarsy dispanser paidalanuǧa berılmekşı. Sonda būl mäsele öz şeşımın tabady dep oilaimyn.
– Ol qandai auruhana bolady?
– Ol – älemdık standarttarǧa jauap beretın jaŋa ǧimarat. Onda auruhana qyzmetkerlerınıŋ jūmys ısteuıne jäne nauqastardyŋ emdeluıne barlyq jaǧdai jasalǧan. Bloktar auru türıne qarai jeke-jeke bölıngen. Palatalar öte jaily, bır jäne ekı oryndy. 40 oryndyq osteohirurgiialyq bölımşesı bar būl auruhananyŋ jaraqtandyryluy qazırgı zaman talaptaryna sai bolady. Onda kompiuterlık tomografiia da bar. Qysqasy, mūnda syrqattyŋ sauyǧuy üşın barlyq jaǧdai qarastyrylǧan.
– Esımım – Güldariia. Qalalyq tuberkulezge qarsy dispanserde balalardyŋ oquyn jalǧastyruǧa mümkındıkter bar körınedı. Osy turaly aita alasyz ba?
– Bızdıŋ dispanserde oqu üderısın üzbei jalǧastyruǧa jaǧdai jasalǧan. Sondyqtan ony uaiymdaudyŋ qajetı joq. 1-11-synypqa sabaq ekı tılde taza, jaryq jäne jeke korpusta jürgızıledı. İnternetke qosylǧan kompiuter synyby bar, oquşylarǧa №32 mekteptıŋ täjıribelı ūstazdary därıs beredı.
Tuberkulez keselı adamnyŋ zerdesıne äser etpeidı. Bızde tıptı keibır balalar mekteptı üzdık bıtırıp jatady. Degenmen, aurudyŋ fizikalyq mümkındıkterdı tömendetetını şyndyq, bıraq em nätijesınde balalar küş-quat jinap, dene salmaqtaryn qalpyna keltıre alady.
– Astana qalasynda tuberkulezben auyratyndardyŋ qatary azaimai otyr degendı bır jerden oqyǧanmyn. Osy ras pa? Qazırgı jaǧdai qandai?
– İä, bır kezderı osylai bolǧan, bıraq qazır jaǧdai özgerdı. 2012 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa, tuberkulez auruymen auyratyndar qatary 19,3 paiyzǧa tömendegen. Mūndai tendensiia 2013 jyldyŋ bırınşı toqsanynda da baiqalady. Aimaqtar boiynşa alyp qaraityn bolsaq, auru körsetkışterı boiynşa Astana qalasy Qyzylorda jäne Qostanai oblysynan keiıngı üşınşı orynda tūr.
Jalpy, tuberkulez älı de qoǧamymyzdyŋ kürdelı äleumettık mäselelerınıŋ bırı bolyp otyr. Sondyqtan, bız osy keseldı ärı qarai auyzdyqtap, auru körsetkışın tömendetuge bar bılımımız ben küş-jıgerımızdı salyp kelemız.
–Menıŋ aty-jönım – Meiramgül Saǧyndyqqyzy. Mynany bılgım keledı: elordada tuberkulezben auyratyn böbekterge arnalǧan balabaqşa bar ma?
– Äzırge mamandandyrylǧan balabaqşa joq deuge bolady. Bıraq, üstımızdegı jyly «Köktal -2» kentınde 220 oryndyq balabaqşa ıske qosylady dep josparlanǧan. Jaqyn arada taǧy da 240 oryndyq balabaqşa qūrylysy qolǧa alynbaqşy.
– Tuberkulezben auyrǧan adamdardyŋ barlyq jūmystardy bırdei atqaruyna rūqsat etılmeitınınen habardarmyn. Olar qandai jūmystarǧa jıberılmeidı?
– Qazaqstan Respublikasy Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ №218 būiryǧyna säikes, eger azamat tuberkulezben auyrsa, onda ol perzenthanalarda, balalar auruhanasynda, mektepke deiıngı balalar ūiymdarynda jäne mekteptıŋ tömengı synybynda jūmys ıstei almaidy. Basqa mekemelerdıŋ bärınde de adam özınıŋ käsıbi qyzmetın jalǧastyra alady.
– Qaiyrly kün, Beibıt Tüsıpūly! Menıŋ aiaǧym auyr. Ökpeme rentgenografiia jasatuyma bola ma?
– İä, bolady. Jüktı äielderdıŋ ökpesıne rentgenografiia bırınşı jüktılık trimesterınen keiın-aq jasalady. Būl rette sızge ūryqty qorǧaityn qorǧasyn fartuk kigızıledı.
– Sottalǧan azamattardy jylyna ekı ret fliurografiialyq tekseruden ötuge mäjbürleidı eken. Nege? Jalpy, ondai pasientter qaida emdeledı?
– Tüzetu mekemelerındegı tuberkulez jaǧdaiy kürdelı mäsele bolyp tūr. Sondyqtan da olar jylyna ekı ret fliurotekseruden ötedı. Sızderge mynany senımdı türde eskerte alamyn: mūndai jaǧdaidaǧy säulelenu mölşerı tym az, kün közınde jürgen kezdegıden köp emes. Al, atalǧan sanatqa jatatyn azamattar qylmystyq-atqaruşylyq jüiedegı arnauly mekemelerde – tuberkulezge qarsy mamandandyrylǧan bölımşelerde emdeledı. Astanaǧa jaqyn jerde, dälırek aitsam, Stepnogor qalasynyŋ janynda sondai emdeu mekemesı bar.
Gülbarşyn ÖKEŞQYZY
