«Jarǧanat» jasöspırımder nemese ūiqyny ūmytqan balalar qylmysqa ūrynady

Qazır jaz mezgılı. Mektep oquşylary da demalysqa şyǧatyn kezeŋ. Al būl uaqytta jasöspırımderdıŋ tärtıbın qadaǧalaityn tärtıp saq­şylarynyŋ jūmysy ekı ese köbeiedı. Elımızde zaŋ boiynşa kämeletke tolmaǧan jasöspırımderge tüngı saǧat 23.00-den keiın köşede ata-anasyz jüruge bolmaidy. Tyiym salynǧan. Bıraq oqudan qoly bosaǧan balalardyŋ būl erejelerdı bar­lyǧy bırdei saqtai bermeitını belgılı. 

Tärtıp saqşylarynyŋ aitularynşa, jasöspırımderdıŋ qolymen jasalatyn qylmystar men qūqyq būzuşylyqtar, äsırese, jaz mezgılınde köp tırkeletın körınedı. Obaly ne kerek, poliseiler kün-tün demei qylmyspen küresudei-aq küresıp jatyr-au, alaida, jasöspırımder arasyndaǧy qylmysty azaitu kün tärtıbınde tūrǧany anyq.
Astana qalalyq IID Almaty audandyq IIB JPQ Iývenaldy polisiia bölımşe­sınıŋ qyzmetkerlerı «Kanikul» jedel aldyn alu şarasy şeŋberınde üş kün boiy qala köşelerıne reid ūiym­das­tyrǧan bolatyn. Ötken senbı künı tärtıp saqşylaryna bız de ılesıp, būza­qylyq jasaǧan, tüngı 23.00-den keiın zaŋ­dy ökılınsız jürgen jasöspırımderdı «qūryq­­tau operasiiasyna» kuä bolyp qaittyq.
Tüngı saǧat 23.30. Aldymen bır top polisiia inspektory bar avtobus qalanyŋ Silikatnyi dep atalatyn audanyna bet aldy. Köşe şamdary jarqyrap tūrǧan jerge avtobusty toqtatqan saqşylar sol maŋda ornalasqan dämhanaǧa kırdı. Är-är jerde syradan soraptap, qannen-qapersız otyrǧan jastardy kezdestırdık. Bır top polisei kırıp kelgende, olar selt etpedı. Sırä, mūndai jaǧdaiǧa etterı üirenıp ketken tärızdı. Kenet, anadai jerde syralaryn syzdyqtata ūrttap otyrǧan üş boijetken küdıktı körındı. Mektep oquşylaryna ūqsai ma, qalai?..
Bıraq olardyŋ saqşylardan yǧatyn türı körınbeidı…
«Syraqor» sylqymdardy dämhana­dan syrtqa şyǧaryp, avtobusqa mıngız­gen tärtıp saqşylary olardyŋ qūjattaryn sūrap edı, özderımen bırge bolmai şyqty. Sondyqtan özderınıŋ aitulary boiynşa aty-jönderın tırkeu bazasy arqyly tekserıp körıp edı, kämelettık jasqa tolǧan qyzdar bolyp şyqty.
Kenet, osy sätte ekı polisei bır top jasöspırımdı avtobusqa alyp kırdı. Boilary soraiǧan būl balalar qaladaǧy kolledjderdıŋ bırınde oqityn jastar bolyp şyqty. Bıraq, özderınıŋ aitularynşa, eşqaisysy älı kämelet jasyna tolmapty. Al saǧat tüngı 00.15-tı körsetıp tūr. «Tünnıŋ jarymynda ne ıstep jürsıŋder?» degen sūraqqa jauaptary daiyn: «jai, qydyryp jürmız…» 18-ge tolmaǧan jasöspırımderge tüngı saǧat 23.00-den keiın jüruge bolmaitynyn, tek ata-anasy nemese zaŋdy ökılımen ǧana jüruge bolatynyn eskertken poliseiler olarǧa avtobus «törınen» oryn ūsyndy.

Bırşama jerdı şolyp şyqqan tärtıp saqşylary qūddy qarmaǧy qauyp tūrǧan balyqşylardai-aq balalardy bırınen soŋ bırın äkelıp jatty. Taǧatyn aiyby bıreu – «zaŋ boiynşa, tüngı mezgılde balalardyŋ zaŋdy ökılınsız jürulerıne bolmaidy». «Jarǧanat» balalardyŋ da jauaptary daiyn – «qydyryp jürmız»…
Bır mezette şamamen 9-10 jasar velosiped mıngen bala ūşyrasa kettı. Poliseiler toqtatyp edı, ol, sırä, qoryqqan boluy kerek, jylap jıberuge şaq qaldy. Būl bala da «qydyryp» jürgenge ūqsaidy.
Saǧat 00.30. Bız mıngen qyzmettık kölık Jūmabaev köşesıne tüse bergende üş qyz bala qarsy jolyqty. Bırden toqtadyq. «Tün jarymynda jap-jas qyzdar köşede ne ıstep jür?!»
Üşeuın toqtatyp, jön sūrasqanymyz sol edı, üş qyz keşırım sūrai jöneldı. Endı tün mezgılınde köşege şyqpaityndaryn bır jolǧa jıberulerın ötındı. Bıraq saqşylar oŋai köne salmady, IIB-ge alyp kettık. Söitse, 11, 9, 6-synyp oquşylarynyŋ ata-analary qonaqqa ketken eken, sol sättı paidalanyp, elordadaǧy «Jerūiyq» parkıne qydyruǧa barypty. Aitularynşa, fotoǧa tüsıp jürıp qalai keş batyp ketkenın baiqamai qalypty.
Söz oraiy kelgende aita keteiık, bügınde keibır ata-ana balasyn qarausyz jıbere salatyn bolǧan. Äitpese, «bır jerde jürgen şyǧar» dei salatyn auyl emes, ülken qala. Astanany aitpaǧanda, elımız boiynşa nebır qylmystar bolyp jatatynyn, būryndary sözdık qorymyzda da bolmaǧan pedofil degen pälenıŋ saldarynan jas balalar zardap şegıp jatqanyn teledidardan künde körıp jürse de, beiqamdyq tanytatyny qynjyltady. Tärtıp saqşylary da jauapsyz ata-analardyŋ nemqūrailyqtaryna nalidy. Äitpese, tün ortasyna deiın balasyn ızdemeitın ata-ana bola ma?.. «Tünde jürgen bala qylmysqa ūrynuy mümkın. Sol sebeptı de ata-analar balalarynyŋ nemen ainalysyp jürgenderın bılulerı kerek. Balasyn tünde köşege jıbermeulerı qajet» deidı tärtıp saqşylary.
Ras, balalardyŋ qylmysqa barmauyn tek poliseiler ǧana qadaǧalamauy kerek, ol aldymen ata-ananyŋ mındetı. Sondai-aq, mekteptıŋ, basqa da memlekettık jäne ükımettık emes ūiymdardyŋ da qadaǧalauyn talap etedı. Sebebı psihologtardyŋ aitularynşa, jas balanyŋ sanaly azamat bolyp qalyptasuynda onyŋ otbasynda, mektep qabyrǧasynda, köşede körgen önegelerı erekşe oryn alady eken. Osyndaida sabaqtan tys uaqyttarda, kanikul kezderınde balalarǧa demalys mausymdary dūrys ūiymdastyrylsa eken deisıŋ… Elımızdegı ärtürlı ūiymdar sabaqtan qoly bosaǧan oquşylarǧa arnap sporttyq keşender aşyp, jarys­tar ötkızıp tūrsa, jas jetkınşekterdıŋ şyǧarmaşylyq qabıletın baǧalaityn üiırmeler ūiymdastyrsa, jas balalardyŋ jaman ısterge, qylmysqa üiır boluyna, tıptı moiyn būruyna mūrşasy bolmas edı-au…
Hoş. «Kanikul» jedel aldyn alu şarasynyŋ üş künınde tek Almaty audandyq IIB-ge qanşa bala tüstı?
«Şaranyŋ basty maqsaty – alkogoldık ışımdıkterdı ışetın, tüngı uaqytta qydyratyn jasöspırımderdı ūstau, kämelettık jasqa jetpegenderge alkogoldık jäne temekı zattaryn satu, balalardy qoǧamǧa qarsy äreketterdı jasauǧa qatystyru faktılerın anyqtau, – deidı Astana qalalyq IID Almaty audandyq IIB JPQ Iývenaldy polisiia bölımşesınıŋ bastyǧy, polisiia kapitany Gülfiia Gafur. – Jedel aldyn alu şarasynyŋ üş künınde Almaty audandyq IIB-ge 28 jasöspırım jetkızıldı. 22 ata-ana tüsınıkteme jazyp, balalaryn sol künı alyp kettı. 10 bala Beiımdeu ortalyǧyna jıberıldı, 2 jasöspırımge qatysty hattama toltyryldy».
«Qylmystyŋ aldyn alu üşın de türlı şaralardy jüzege asyrudamyz. Mysaly, reid jürgızgende tek köşedegı balalardy ǧana baqylap qoimaimyz, sonymen bırge, araqqa salynǧan adamdardyŋ da üilerıne baryp tekseru jūmystaryn jürgızemız. Öitkenı, olardyŋ balalary boluy mümkın. Qylmysqa beiım jetkınşekter, köbınese, äke-şeşesı ışkılıkke salynǧan otbasydan şyǧyp jatady» deidı Almaty audandyq IIB Iývenaldy polisiia bölımşesınıŋ aǧa inspektory, polisiia kapitany Ǧaliia Şamaeva.

P.S.
Tüngı saǧat 01.00-de Almaty audandyq IIB-ge kelgenımızde bır top adamdy kördık. Köbısı – balalaryn alyp ketuge kelgen ata-ana. Arasynda «jarǧanat» jasöspırımderdıŋ aǧalary da jür. Kenet, şamamen jasy 30-ǧa kelgen bır jıgıt janymdaǧy polisiia qyzmetkerıne tap berdı: «senderdıŋ jūmys ıstep jatqandaryŋa eş senbeimın! Köşede tynyş jürgen balalardy ūstaǧanşa, naşaqorlardy qamamaisyŋdar ma!» deidı tütıgıp.
Tärtıp saqşysy «zaŋ solai, bız zaŋ boiynşa jūmys ıstep jatyrmyz. Olai bolsa, balalardy tüngı mezgılde köşege jıbermeu kerek edı» dep salmaqty türde jauap berdı.
Ökınışke qarai, keibır jūrtşylyqtyŋ polisiia qyzmetkerıne degen közqarasy osyndai…

Ǧani ATYMTAI