«Қазақстан» ұлттық арнасының соңғы уақытта қазақша киносериалдарды көптеп шығарып жатқаны қуантады. Солардың бірі – өткен аптада нүктесі қойылған 20 сериядан тұратын «Отыңды өшірме» телехикаясы. Біраздан бері көрермен өзі теледидар қарауға құлықсыз болып бара жатқандай еді. Мынадай отандық сериалдарымыз сол құлықсыздықтың құлпын бұзып, көңілі ерекше, соны дүние күтіп жүрген көрерменге үміт отын сыйлады десе болады.
Жаңа телехикаяда бүгінгі күннің шынайы бет-бейнесінен бастап күнделікті өмірдің бүге-шігесіне дейін түгел дерлік қамтылған. Тәрбиелік мәні терең, сабырлылық пен ізгілікке, жанашырлыққа жетелейтін барлық нәрсеге – отбасыға, айналаға, мамандыққа махаббатпен қарауды үйретеді. Кинодағы ерекше кейіпкер Ысқақ ақсақалды образы, аузынан шыққан әр сөз, тағылымды ойлар қазақ руханиятын әбден бойына сіңірген сценарий авторы Мұрат Алмасбекұлының да шығармашылық мүмкіндігін паш еткендей.
Телехикаяның мақсаты қазіргі күні ұмыт болып бара жатқан қазақтың салт-дәстүріндегі, тіпті қарапайым өміріндегі көптеген жайттарды жайлап оятып, олардың қайтадан орнына қайтарылуына ықпал ету екені бірден аңғарылады. Алғашқы сериал басталғаннан оның күй құдіретін сезіндіруі сүйсіндірді. Қарап отырып қазір қазақтың көңілінің көлеңкесінде қалып бара жатқан күйдің төзімділік пен жігерлілікке шақыратын қасиеті жайлы ойланасың… Бүгiнде жастардын сана-сезiмiн жаулап алған арзан әуен, мәнсiз музыка олардың жеңiл ойлауына, асығыс шешiм қабылдауына да кері әсерін тигiзуде. Сол даңғаза Батыс әуенiне көзсiз елiктеушiлiктi үнемі ізгілікті жақтап жүретін Тасқынның «мәдени террорға» телитін тұсы қандай ұтымды!
Қоюшы-оператор Асылхан Мелдебеков пен қоюшы-суретші Мақсат Жанұзақовтың да шеберлігі фильмнен бірден байқалады. Отбасы – ошақ қасындағы «титтей» детальдардың, мысалы, құтыдағы гүлдің өзін сүйіспеншілік пен мейірімді насихаттауға әдемі пайдаланған. Сериал арасында тіл мәселесі де тілге тиек болыпты. Қазақтың ұлттық сусынын дәріптейді, сыйластықтан сарқылмайтын сыбаға салтын санамызға құяды, «қызға қырық үйден тыйым» міндетті түрде ескеріледі. Телехикаяда қазір орын алып жатқан келеңсіздіктерді көрсете отырып, қазақ полиция қызметкерлерiне шаң жуытпау арқылы үміт артып, олардан болашақта тек әдiлдiктi күтетiнiн ескертеді.
Ата мен келiн арасындағы мейiрiмдi, жылы әңгiмелесу, қимастық, ыстық сезiм, бiр-бiрiне сонша жақын болса да, келiннiң атасының көзiне тiк қарай алмайтын ибалылығы, жеңгенің қайын сіңлісінің атын атамауы – автордың сол сәтке айрықша зер салуы тамсандырады. Қазiргi күнi белең алған мәселе – отбасында ер адамның, асқар тау әкенiң орнын көрсету.
Жалпы, туындының негізгі мазмұны – қазір белең алып, үдеп бара жатқан мәселе – байлық, дүниеқоңыздық жолында адамдардың (мұнда құдалардың) бірін-бірі менсінбеуі, соның кесірінен жастардың өмірінің бұзылуы, сыйластыққа сызат түсуі.
Бұл сериал да сол дүниеге қызығып, бір отбасын күйрету, жазықсыз жанды жылату, жақсының қадірін білмеу соңы неге апаратыны көрсетілген ғой. Ибалы келін Перизат жүруден қалып, арбаға таңылғанда аямай, төркініне апарып тастағанда, оның атасы Ысқақпен бірге егіліп жыламадық па?! Бірақ Құдай бар екен. Әркім өзі жасаған әділетсіздің жазасын тартып, бақытқа лайық кейіпкерлер соңында өз орнын иеленді. Мұнда да Перизаттың өзіне жасалған қаншама әділетсіздікті, қастандықты кешіре білгені сүйсіндірді.
Иә, киноның негізі айтары жалғыз сөз: ешбіріміз отымызды өшірмейік!
Несібелі ИМАНҚҰЛОВА
Нартай ӨТЕГЕНОВ, идея авторы және продюсері:
– Ең бастысы, көрермендерге қазақы дүние ұсынғымыз келді. Сосын өз ұлтымыздың салт-дәстүрлерін жаңғырту да мақсат еді. Біз Ысқақ ақсақал мен Садық арқылы ауылдағы қазақи таным-түсінікті жақсы жағынан көрсете алдық, үлкенге құрмет, кішіге ізет, әр нәрсеге биік пайыммен қарай білу осы екі кейіпкер арқылы көрініс тапты деп ойлаймын. Сондай-ақ, күй арқылы көңіл күйге әсер етуге болатын күй құдіретін айтқымыз келді. Бұл аталған кейіпкерлер, ең бастысы, адами құндылықтарды сақтауға шақырады. Өмірде жақсылық істесең де, жамандық істесең де, солар алдыңнан шығатынын көрермен есіне салғандай болдық.
Төлеген БЕЙСЕТ, қоюшы-режиссер:
– «Отыңды өшірме». Тақырыптың өзін ойланып, ойластырып қойғанымыз рас. Алғаш сценарий басталмас бұрын актерларды бекітерде олардан ішкі жан дүниемен жұмыс жасауға, шынайылыққа шақырдық. Көрерменді барынша сендіру үшін. Осы сериалмен бірге өмір сүріңдер дедік. Әр бөлімге қазақи дүниелерді кіргізуге тырыстық. Басқа жаққа еліктемей (Гол-ливудқа), қанымызда бар салт-дәстүрімізді, қазақи мінезімізді сырт елдер көрсін деп қазақша кино түсіруге әрекет жасадық.
