Мемлекеттік тілді дамыту аясында елімізде қыруар жұмыстар атқарылып-ақ жатыр. Бірақ, көңіл марқайтар қимыл-қозғалыс әлі байқалар емес. Бірлі-жарымында ғана әрекет бар. Онда да шала-шарпы, жүрдім-бардым дүние. Кейбір құрғақ сөз, қағаз жүзіндегі, әсіресе, есеп беру баяндамаларын тыңдасаңыз ғой… Шіркін-ай, қайта-қайта өмір сүргің келіп кетеді! Не деген ғажап сөздер?!
Қазақ тілі – әлемдегі алты мыңға жуық тілдердің ішіндегі қолдану өрісі жағынан 70-ші, ал тіл байлығы мен көркемдігі, орамдылығы жағынан алғашқы ондықтар қатарына енген тіл. Бірақ, біз осы байлығымыздың байыбына жете алмай жүрген сияқтымыз. Неге десеңіз, мысалдар толып жатыр. Әсіресе, қоғамдық көліктердегі кейбір кондукторлардың шұбалаңқы тілі, көше бойындағы қызылды-жасылды жарнамалар, асхана, мейрамханалардағы тек орыс тілінде жазылған «ас мәзірі», мекеме маңдайшасындағы «мас» болып, қисайып жатқан әріптер, Сарыарқаның сарышұнақ аязына шыдамай құлап, не болмаса, ұшты-күйлі жоғалған сөздерді көргенде намысың келеді. Тіпті, жаңағыдай жарымжан халге түскен әріптеріңіздің кейде түрлі мағынаға айналып, ұяттан жерге кіргізетін кезі де болады. Сосын, не күлеріңді, не жыларыңды білмей тұрғаның.
Мені толғандырып жүрген бір жайт: бізде тілдерді дамытумен айналысатын арнайы мекеме, қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктер құдайға шүкір, жетерлік. Көпке күйе жағудан аулақпыз, алайда, кейде «осы мекемелер қайда қарап отыр екен?» деген күмәнді ой туатыны бар. Олар қоғамдық көлікпен жүрмей ме, әлде, көшеге шықпай ма? Неге жоғарыдағыдай кемшілікке жол беріп, тілімізді қорлағандардың қателіктерін көздеріне шұқып тұрып, айыппұл салмасқа? Неге бақылауға алып, арнайы рейд жүргізілмейді? Әлде түскен табыстың есебін беріп, жылы кеңседе терлеп-тепшіп, шәй ішуден ары аса алмаймыз ба? Қандай болған жағдайда да бір шара қолдануымыз керек қой! Иә, өз тілің үшін қандай құрмет көрсетсең де, артықтық етпейді. «Тілге құрмет – елге құрмет». Қысқасы, тіл қадірін түсінетін кез жетті.
Дана НҰРМАНОВА,
№15 мектеп-лицейі қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
